De impact van digitalisering op onze samenleving vinden we ook terug in de (geografische) nabijheid tussen bestuur en burger. Je laptop is immers altijd dichterbij dan je gemeentehuis. Digitalisering kan de fysieke afstand tussen een (nieuwe) deelgemeente en het gemeentehuis helpen overbruggen. Toch kan ondoordachte digitalisering de afstand tussen inwoners en bestuur juist vergroten. Meer en meer worden daarom campagnes rond e-inclusie opgezet om de digitale kloof te verkleinen. En ook vanuit de Vlaamse Overheid en de VVSG is er ondersteuning voor lokale besturen die willen inzetten op digitalisering, bijvoorbeeld via het project Gemeente zonder gemeentehuis. Lokale besturen konden tot september 2022 diverse projecten indienen:
- innovatieve dienstverlening aan burgers, ondernemers en verenigingen;
- digitale participatie om burgers beter te raadplegen, te adviseren, te laten (mee)beslissen;
- en werkplek van de toekomst zodat medewerkers van de gemeente op decentrale locaties dicht bij de burger aan de slag kunnen.
Digitalisering houdt immers niet enkel voordelen in maar ook risico’s. 46% van de bevolking is digitaal kwetsbaar. Daarom is het belangrijk aandacht te hebben voor e-inclusie. Vanuit de Vlaamse en de federale overheid werden sinds 2021 meerdere projectoproepen gelanceerd om lokale besturen aan te moedigen hierrond te werken. VVSG ondersteunt lokale besturen hierbij.
Nog een manier om via digitalisering een brug te bouwen tussen het lokaal bestuur en een buurt of wijk, is het ontwikkelen van wijkwebsites. Per wijk een specifieke website dus. Stad Gent ging hier al mee aan de slag. Per wijksite is er zelfs de mogelijkheid om digitale participatie te organiseren. Een ander voorbeeld zijn de buurtplatformen in de gemeente Boechout. Via deze platformen kon inspraak, geografisch afgebakend per buurt, georganiseerd worden. Ideaal dus ook voor een gefuseerde gemeente om op een efficiënte manier de vinger aan de pols te houden in de nieuwe deelgemeenten.
Verschillende private organisaties ontwikkelen digitale platformen specifiek voor burgerparticipatie. Denk aan Hoplr, CitizenLab, Treecompany, Public Minds,… Het aanbod is groeiend. Hoewel er veel wordt ingezet op e-inclusie, blijft de digitale kloof een uitdaging. Voor uitgebreidere lectuur over digitale participatie verwijzen we graag naar het onderzoeksrapport van het Instituut voor de Overheid (KUL).
Na de fusie zette de gemeente Oudsbergen digitale tools in om de inwoners inspraak te geven over het nieuwe wapenschild. Zo konden de inwoners zelf ontwerpen indienen, waarna in totaal 400 inwoners er hun stem over uitbrachten. Dit traject beantwoordt deels ook aan de veel voorkomende bezorgdheid over het verloren gaan van de ‘oude’ identiteit: de praktijk leert er immers dat die oude identiteit niet verloren ging, maar dat er een extra identiteitslaag bovenop kwam[1]. Het meebeslissen over het wapenschild versterkte dan ook deze nieuwe identiteit. Een nieuwe huisstijl en een nieuw gemeentelogo kunnen gelijkaardig participatief aangepakt worden, wat eveneens deze nieuwe identiteit kan versterken.
[1] De Ceuninck, K., (2019), Rapport evaluatie procesverloop gemeentelijke fusies, Agentschap Binnenlands Bestuur
