Er zijn heel wat definities over regie; we hanteren de definitie van Pröpper; “ Regie is een bijzondere vorm van sturing en is gericht op de afstemming van actoren, hun doelen en handelingen tot een min of meer samenhangend geheel, met het oog op een bepaald resultaat.“
In lokaal sociaal beleid moet de regierol van lokale besturen onder andere maken dat het aanbod aan hulp- en dienstverlening wordt afgestemd op lokale behoeftes en dat problematieken die vragen om een oplossing waarbij meerdere actoren samenwerken een antwoord krijgen. Regie voeren gaat dus over invloed uitoefenen, sturen, afstemmen, coördineren…
We onderscheiden 4 types regie-instrumenten. Die instrumenten variëren van weinig naar veel doorzettingsmacht. Doorzettingsmacht is de mate waarin je je wil kan opleggen aan een partner.
Communicatief – rationale instrumenten zijn geen formele doorzettingsinstrumenten, maar wijst op de pogingen van lokale besturen om andere partijen op basis van visie, argumenten en eventueel gedeelde analyses te overtuigen om mee te werken. Het probeert cohesie binnen het netwerk tot stand te brengen en te komen tot gemeenschappelijke doelstellingen, actie, waarden en kennis. Baat dit niet en wil een belangrijke actor niet meewerken, dan kan het bestuur niet ingrijpen.
Bij marktsturing stuurt het lokaal bestuur het werkveld door middel van financiële stimuli waarop de andere actoren al dan niet inspelen. Ze doen dit op basis van hun eigen doelstellingen en marktpositie. De verhouding is niet zozeer hiërarchisch, maar eerder een klant-leverancierrelatie.
Juridische doorzettingsmacht is gebaseerd op wettelijke of reglementaire bepalingen waardoor derden verplichtingen hebben ten aanzien van het lokale bestuur. Aan die verplichtingen kunnen sancties verbonden zijn. De doorzettingsmacht is financieel van aard als het lokale bestuur belangrijke financiële stromen, die wezenlijk zijn voor de werking van andere actoren, kan beïnvloeden of controleren.
Lokale besturen hebben een heel arsenaal aan regie-instrumenten die ze zelf uitwerkten, maar krijgen ook regie-instrumenten ter beschikking van een centrale overheid. Denk bijvoorbeeld aan het Lokaal Overleg Kinderopvang; een instrument dat de Vlaamse overheid aanreikt om op lokaal niveau tot afstemming te komen tussen kinderopvanginitiatieven.
Hoe meer naar rechts op de as, hoe meer potentiële doorzettingsmacht. Instrumenten met meer doorzettingsmacht zijn echter niet per definitie beter dan instrumenten met weinig doorzettingsmacht. Een regie-instrument met weinig doorzettingsmacht dat maakt dat je als lokaal bestuur bereikt wat je wilt bereiken is een goed instrument. Soms regisseert een instrument zonder dat het effectief gebruikt wordt; louter het feit dat er een ‘stok in de vitrine’ staat, is dan voldoende.
Regie-instrumenten kunnen meer of minder goed werken en ook valkuilen hebben. Een premie die nauwelijks gebruikt wordt, een netwerk dat de doelstelling niet realiseert, een bestek waar enkel die actor op intekent die een lokaal bestuur graag wilde vervangen,… De verklaringen hiervoor zijn niet alleen afhankelijk van het instrument an sich, maar vooral ook van de lokale context. Denk aan de aan- of afwezigheid van bepaalde partners, de bereidheid tot samenwerking, de mate waarin expertise aanwezig is,… Dit maakt dat het weinig zin heeft om ‘werkzame’ regie-instrumenten op te lijsten.
In de praktijk hebben regie-instrumenten vaak kenmerken van meer dan één type regie-instrument. Denk aan een samenwerkingsovereenkomst (juridisch instrument) waaraan middelen (financieel instrument) gekoppeld zijn.
Het opzetten van organisatienetwerken is een voorbeeld dat valt onder het communicatief-rationeel arsenaal. Het wordt op dit kennisnetwerk het meest stevig uitgewerkt.
Evalueer je regie-instrumenten
De VVSG ontwikkelde een instrument waarmee lokale besturen hun regie-instrumenten kunnen evalueren.
HandleidingRegie-Instrumenten.pdf
Verwant
