Zorg: Zelfroosteren maakt zorgwerk aantrekkelijk

In de woonzorgcentra liggen de loonbarema’s vast. Met loon zul je dus het verschil niet maken ten opzichte van andere werkgevers. Wanneer je sollicitanten de mogelijkheid geeft hun uurrooster mee te bepalen, heb je als werkgever een sterke troef in handen. Want weekend- en avondwerk wegen vaak door op de combinatie werk-privé. Door het zelfroosteren bepalen medewerkers mee wanneer ze werken en dat geeft ademruimte en minder ervaren druk.

Bij zelfroosteren komt het uurrooster in verschillende fasen tot stand. ‘De directeur bepaalt hoeveel mensen er per functie nodig zijn en op welk moment,’ vertelt Koen Dierick, directeur bij wzc Karel Picqué in Deinze. ‘Medewerkers geven tijdens de wensfase aan welke openstaande diensten zij kunnen opnemen. Dit mag tijdens de werkuren gebeuren, maar de meesten vullen het lijstje liever thuis in, vaak met de agenda van de partner en de kinderen ernaast.’ Daarna volgt de schuiffase en wisselen medewerkers onderling. ‘Zo slagen we erin negentig procent van het uurrooster door de medewerkers te laten bepalen. De hoofdverpleegkundige en de directeur hebben het laatste woord om de overblijvende diensten in te vullen. Dan kloppen we het uurrooster af in de definitieve fase.’

Het systeem invoeren vergde natuurlijk wel wat tijd en bijsturing. Koen Dierick: ‘Om dit project te doen slagen brachten we de medewerkers en de vakorganisaties bijeen in een werkgroep. We nemen telkens hun opmerkingen mee om bij te sturen. Bij de start van het project zijn we vertrokken van een volledig vrije invulling tijdens de wensenfase. Na een proefperiode beslisten de verzorgenden de weekends toch op voorhand vast te leggen. De verpleegkundigen vullen zelf hun weekends in, maar de meningen zijn verdeeld. Misschien keren we toch terug naar een vaste regelmaat van één op twee.

Zulke beslissingen nemen we telkens in overleg met de medewerkers en de vakorganisaties. We merken dat in de loop van het project de vraag “Wanneer wil ik thuis zijn?” evolueerde naar “Wanneer wil ik werken?”’

‘Op die manier werken we nu al vijf jaar. We maken het uurrooster telkens drie maanden op voorhand. De zomermaanden leggen we al eind januari vast. Elk systeem heeft zijn voor- en nadelen. Medewerkers vinden het lastig om minder zicht te hebben op de langetermijnplanning, bijvoorbeeld wanneer iemand een lange reis wil maken. We proberen daar flexibel mee te zijn. De solidariteit onder de collega’s is heel belangrijk. Uiteindelijk maakt inspraak dat de medewerkers controle ervaren en dus minder werkstress hebben. Maar naast de voordelen voor de medewerkers zelf, bespaart het zelfroosteren een pak tijd voor de leidinggevenden. Zo kunnen zij hun tijd besteden aan essentiële taken. Dit maakt ook hun werk aantrekkelijker. Dit is voor ons een belangrijke troef bij de zoektocht naar nieuwe leidinggevenden, want ook die vacatures zijn moeilijk in te vullen. De mogelijkheid tot zelfroosteren trekt sollicitanten over de streep om bij ons te komen werken. Voor ons is het duidelijk, de voordelen van zelfroosteren wegen zeker op tegen de nadelen. En vooral: onze medewerkers willen niets anders meer!’

Ook Welzijnsvereniging Mintus uit Brugge onderscheidt zich in de regio door in te zetten op zelfroosteren. Wzc Ten Boomgaarde hanteerde sinds jaar en dag een systeem waarbij medewerkers hun wensen voor het uurrooster manueel konden opgeven. Het nadeel was dat de snelsten hun wensen in vervulling zagen gaan. Wie bijvoorbeeld moest wachten op de planning van de partner, was daardoor vaak te laat. ‘Daarom startten we in juni 2021 met een proefproject met het softwareprogramma Timecare. Nu geven medewerkers aan op welk moment ze willen werken en vervolgens overleggen de collega’s onderling om de problemen in de planning op te lossen.

‘Recent polsten we naar de tevredenheid over zelfroosteren bij de medewerkers. Maar liefst 71% evalueert het positief. Daarom voeren we dit nu ook in een hele resem andere diensten in, zoals de zes andere woonzorgcentra, de verenigingen De Blauwe Lelie en Ons Huis (respectievelijk kinderopvang en begeleiding van personen met een beperking) en het magazijn van onze vereniging Rudderstove die instaat voor maaltijdzorg. Dit past in ons globaal “Activity Based Teamwork-plan”, waarbij we plaats- en tijdonafhankelijk in team willen werken. In de zorgdiensten is plaatsonafhankelijk werken natuurlijk niet helemaal mogelijk, maar met de factor “tijd” kunnen we meer autonomie geven aan onze medewerkers via zelfroostering,’ zo vertelt Jeroen Bogaert, businesspartner bij Mintus. ‘Deze troef willen we als werkgever uitspelen door hier extern over te communiceren. Op die manier profileren we ons als werkgever met een goede werk-privébalans. Zo hopen we sollicitanten te verleiden om bij ons te komen werken,’ besluit hij.

Bij Zorgbedrijf Rivierenland (Mechelen en Sint-Katelijne-Waver) begon woonzorgcentrum Bosbeekhof vorig jaar met zelfroosteren. Directeur Maddy Van den Bergh van Bosbeekhof is gematigd positief: ‘Maand na maand maken wij de uurroosters op. Deze manier van werken is innovatief binnen onze organisatie. In de schuiffase lukt het nog niet altijd om tot een oplossing te komen. Daardoor is er binnen het team iemand aangeduid om samen met de teamcoach de collega’s te stimuleren om shifts met elkaar te wisselen indien nodig. We zijn nog niet zolang bezig, dus medewerkers moeten nog wat wennen aan de manier van werken. Maar ik zie nu al dat we evolueren naar een cultuur van gedeelde verantwoordelijkheid tussen medewerkers. Bij zelfroosteren moet je sterk inzetten op de teamcohesie. Ook de rol van de leidinggevende coach blijft essentieel,’ vindt Maddy Van den Bergh. Sollicitanten reageren positief op de mogelijkheid om zelf te roosteren. Vooral omdat ze de diensturen dan gemakkelijker kunnen inpassen in de privésituatie zoals bij co-ouderschap of de uren van kinderopvang.

Mike Deschamps is VVSG-stafmedewerker personeel in de zorg
Voor Lokaal 05 | 2022