Nochtans zijn er veel gelijkenissen: de impact van al deze crisissen is systemisch, ze raken fundamentele aspecten van onze samenlevingsvormen, van de manier waarop we diensten organiseren (bijvoorbeeld zorg of onderwijs) over de vraag of en hoe we ons verplaatsen tot de prijs van grondstoffen of energie. Een tweede gelijkenis is de noodzakelijke aanpak: er is een collectieve strategie nodig om de crisis onder de duim te krijgen. Die vergt een gericht overheidsoptreden. Er is tussen deze crisissen echter ook een belangrijk verschil: de individuele weerslag die burgers (denken te) voelen. Angst om zelf ziek te worden door een coronabesmetting is voor de meesten een behoorlijk sterke motivator om de afstandsregels te respecteren. De ambitie om de opwarming van de aarde beneden een bepaald gemiddeld aantal graden te houden, is net iets abstracter.
De oorlog in Oekraïne heeft ons nog maar eens bewust gemaakt van onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Er zijn maar twee opties om hiermee om te gaan. Ten eerste moeten we in de toekomst minder energie verbruiken. De goedkoopste en meest klimaatneutrale energie is de energie die we niet verbruiken. Dat betekent dat we versterkt moeten inzetten op een zware renovatie van ons gebouwenpatrimonium. Ten tweede zullen we fossiele brandstoffen zoals fossiel gas en stookolie moeten uitfaseren. Dat is allemaal eenvoudiger gezegd dan gedaan. Kijk maar naar de recente discussie over de hoge energieprijzen. Hoe gaan we als overheid om met energieprijzen die dan nog eens het sociaaleconomisch zwakkere deel van de bevolking het hardst treffen? Moeten we de dure prijzen drukken, bijvoorbeeld door een btw-verlaging, of moeten we de markt laten spelen om zuiniger energieverbruik en de overstap naar andere energiedragers aan te moedigen? Overigens: wanneer we de markt correct haar werk willen laten doen, vergt dit een taxshift van de elektriciteitsnaar de gasfactuur, wat de prijs van gas doet stijgen…
Het zijn discussies waarin het voortdurend zoeken is naar evenwichten. Het evenwicht tussen korte en lange termijn. Het evenwicht tussen zorgzaamheid voor het klimaat en zorgzaamheid voor sociaaleconomisch zwakkere burgers. Maar niets doen is geen optie. We zullen als publieke sector slimme oplossingen moeten uitwerken die de juiste context creëren waarin mensen tot concrete gedragswijzigingen worden aangezet. Dat de lokale besturen in dit beleid een doorslaggevende rol spelen, heeft de Vlaamse overheid bij de opmaak van het Lokaal Energie- en Klimaatpact goed begrepen. Ondertussen tekenden al 293 gemeenten het pact. In deze editie van Lokaal formuleren we enkele aanbevelingen om de resultaten te versterken. De strijd tegen de klimaatverandering zal immers lokaal moeten gebeuren, met concrete acties in onze straten en wijken. —
Kris Snijkers is algemeen directeur van de VVSG
Voor Lokaal 05 | 2022
Verwant
