Platform Toekomst Parochiekerken start op

Tot 2021 konden lokale besturen terecht bij het Projectbureau Herbestemming Kerken. Dat maakte gebruik van een pool van ontwerpteams om haalbaarheidsstudies uit te voeren, van Alken tot Zonnebeke, 142 in het totaal. Het liep een kleine zes jaar. PARCUM — tot voor kort het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) — is sinds 2012 het Vlaamse expertisecentrum voor onroerend kerkelijk erfgoed. De organisatie monitort de erfgoedaspecten van de vele parochiekerken en adviseert in de totstandkoming van kerkenbeleidsplannen. PARCUM begeleidt bovendien zelf trajecten van neven- en herbestemming. Het Projectbureau en een stuk van de werking van PARCUM gaan nu op in het Platform.

Een recent wijzigingsdecreet over de neven- en herbestemming van parochiekerken verplicht de lokale besturen en centrale kerkbesturen om tegen 2025 over een (actueel) kerkenbeleidsplan te beschikken. De Vlaamse overheid verwacht dat de visie lokaal ontwikkeld en ingebed wordt. Ze zet er een reeks steunmaatregelen tegenover en subsidieert onder andere herbestemmingsstudies, begeleidingstrajecten en werken die nevenbestemming mogelijk maken of die een parochiekerk ‘herbestemmingsklaar’ maken. Dat klimaat is de ideale voedingsbodem voor het Platform: het trekt het ambitieniveau van de kerkenbeleidsplannen op, tracht te voorkomen dat trajecten onderweg stilvallen of afspringen en bemiddelt in de kwaliteit van uitvoeringen. Dat laatste gebeurt in samenwerking met het Team Vlaams Bouwmeester en beide betrokken agentschappen die samen met de bisschoppenconferentie, Vlinter en de twee kabinetten zetelen in de stuurgroep van het Platform.

Het Platform Toekomst Parochiekerken werkt een instrumentarium uit en ontrolt dat stapsgewijs. Het behartigt enkele meer generieke lijnen, zoals het opzetten van een loket waar lokale besturen en kerkbesturen terecht kunnen met hun vragen, het (mee) modereren van de dialoog over de toekomst van de kerken op zowel het Vlaamse als het meer lokale niveau, het vormen van medewerkers van bijvoorbeeld streekintercommunales die inhouse taken zullen uitvoeren, en het bijhouden van de relevante cijfers en acties die lokaal plaatsvinden. Via enkele praktische modules zet het Platform in op de ondersteuning van lokale besturen en kerkbesturen.

Als eerste tool komt er een raamovereenkomst die (ontwerp)teams zal aansturen om kerkenbeleidsplannen op te maken waar ze nog niet bestaan en ze in te bedden in allerlei dynamieken op het lokale en het regionale niveau (demografische tendensen, ontwikkelingen op het vlak van voorzieningen, streekidentiteit…). De ontwerpteams maken een ruimtelijke toets van de kerkgebouwen op: wat is het potentieel van de parochiekerken binnen dergelijke dynamieken? Een meer diepgaande haalbaarheidsstudie per parochiekerk, met een klemtoon op energie en economie, behoort tot de mogelijkheden. Later volgen modules omtrent participatie, financiën en beheer, en de bemiddeling met toekomstige gebruikers, beheerders en investeerders. Ook voor de collecties roerend goed biedt PARCUM een module. —

Roel De Ridder en Sarah Luyten: Platform Toekomst Parochiekerken
Beeld Stefan Dewickere
Voor Lokaal 01 | 2023