Auteur: Jan Leroy
Gepubliceerd op: 17-10-2024
Van alle gemeenteraadsleden die zondag werden verkozen, is 41,7% vrouw. Dat betekent een stijging met 3,3% procentpunt in vergelijking met 2018. Tegenover 2012 gaat het om een toename met 5,5 procentpunt. Of zich dat ook zal weerspiegelen in de gemeenteraden zelf, weten we pas definitief begin januari wanneer ook in de fusiegemeenten de raden geïnstalleerd zijn. Verkozenen kunnen immers nog beslissen om niet te zetelen, en dan komt de eerste opvolger in de plaats. Het wordt dan ook uitkijken naar de genderverhoudingen in de colleges en bij de burgemeesters.
Bij de rechtstreeks verkozen OCMW-raden (alleen Voeren en de zes faciliteitengemeenten rond Brussel) ligt het aandeel vrouwen met 56,7% boven de helft. Ook in 2018 (53,7%) was dat al zo.
Bij de districtsraden (alleen Antwerpen) zien we de omgekeerde beweging: daar daalt het vrouwelijke aandeel van 48,4% in 2018 naar 44,1% in 2024.
Blanco en ongeldig
Intussen weten we op basis van analyses van het Agentschap Binnenlands Bestuur dat het aantal blanco en ongeldige stemmen drie keer hoger ligt voor de provincieraad dan voor de gemeenteraad: 107.372 versus 35.330. Bij de gemeenteraadskiezers hebben die stemmers een aandeel van 1,12%, tegenover 3,43% voor de provincieraden. De kiezers voor de OCMW-raden (alleen Voeren en de zes faciliteitengemeenten rond Brussel) brachten in 5,48% geen stem uit voor een van de lijsten of kandidaten, terwijl het voor de districtsraden (alleen Antwerpen) om 1,39% ging.
Kijken we naar de cijfers per provincie, dan schommelt het aandeel van de blanco en ongeldige stemmen tussen 1,68% in Antwerpen en 2,73% in Vlaams-Brabant. Voor alle duidelijkheid, ongeldig stemmen kan alleen bij verkiezingen op papier, terwijl blanco stemmen bij beide systemen mogelijk is.
Volledig en onvolledig
Van de 7219 raadsleden die afgelopen zondag werden verkozen voor de gemeenteraad, stonden er 6741 of 93,4% op een volledige lijst, een lijst dus met even veel kandidaten als te begeven zitjes. Slechts 478 (6,6%) haalden het vanop een onvolledige lijst.
De volledige lijsten telden afgelopen zondag 27.655 kandidaten, of 82,7% van het totaal. De kans om verkozen te geraken vanop een volledige lijst bedraagt dus 24,4%, tegenover slechts 8,2% vanop een onvolledige lijst.
Lijsttrekker en lijstduwer
Ondanks het schrappen van de impact van de lijsstem op wie verkozen is, blijft het lijsttrekkerschap een grote kans op een zitje in de gemeenteraad opleveren. Van alle lijsttrekkers die op 13 oktober deelnamen aan de gemeenteraadsverkiezingen, raakte 82,8% verkozen. Voor lijsttrekkers van volledige lijsten stijgt die kans zelfs naar 96,1%.
Het verschil met de tweede op de lijst is frappant. Die haalt globaal nog een kans van 58,6% om verkozen te geraken. Op een volledige lijst is dat 75%.
Ook het lijstduwerschap is in principe een zichtbare plaats, maar toch raakte afgelopen zondag slechts 43,1% van hen verkozen. Wie een volledige lijst duwde, verhoogde die kans wel naar 58,0%, terwijl een onvolledige lijst slechts in 7,3% van de gevallen een mandaat in de raad opleverde.
