Personen met een handicap

Toegankelijkheid betekent kwaliteit en gebruikscomfort voor iedereen. En voor heel wat mensen, zoals personen met een handicap en ouderen, is ze noodzakelijk om deel te kunnen nemen aan onze samenleving. In een toegankelijke gemeente kan iedereen overal aan meedoen. Steeds meer gemeenten zetten zich in om een inclusievere gemeente te worden en niemand uit te sluiten.  

De rol van steden en gemeenten is niet weg te denken uit het toegankelijkheidsverhaal. Lokale besturen zijn belangrijke spilfiguren om de toegankelijkheid in de eigen stad of gemeente te bevorderen. Toegankelijkheid stroomt doorheen verschillende beleidsdomeinen waarbinnen lokale besturen eigen bevoegdheden, en dus een grote verantwoordelijkheid, hebben. De Vlaamse stedenbouwkundige verordening toegankelijkheid van 2009 heeft die functie van de gemeente of stad in het bouwen van een toegankelijke leefomgeving nog versterkt.  

Inter vzw, het Vlaams expertisecentrum Toegankelijkheid, lanceerde in 2023 de toolbox Toegankelijke steden en gemeenten. 

Het streven naar een toegankelijke stad of gemeente vereist actieve betrokkenheid van elke beleidssector. Daarom geeft de toolbox de mogelijkheid om op alle beleidsterreinen een lokaal toegankelijkheidsbeleid te implementeren. Op elk van deze beleidsterreinen geeft de toolbox een overzicht van het beschikbare aanbod, tools, relevante regelgeving en illustreert het met goede voorbeelden. 

Ontdek de Toolbox Toegankelijke Steden en Gemeenten op de website van Inter vzw. 

Vzw Tolbo publiceerde in 2021 de inspiratiebundel ‘Toegankelijkheid, een lokaal verhaal’ voor lokale besturen waarin het lokaal toegankelijkheidsbeleid onder de loep wordt genomen. Hoe vindt het toegankelijkheidsbeleid ingang op het politiek en administratief niveau van een gemeente en wat is de functie van de lokale adviesraad? Voor elke gemeentelijk beleidsdomein wordt beschreven hoe het gemeentelijke toegankelijkheidsbeleid concreet kan worden uitgevoerd. De tips en praktijkvoorbeelden ondersteunen hierbij de theorie.  

Eind 2022 heeft de Inclusie Ambassade het inclusiebeleid van lokale besturen doorgelicht aan de hand van een bevraging. 1 op 3 van de Vlaamse steden en gemeenten hebben hieraan meegewerkt. De resultaten kan je lezen in dit rapport.   

Het charter is een engagementsverklaring om van je gemeente een toegankelijke gemeente te maken. Het is een instrument en leidraad om een inclusief, geïntegreerd toegankelijkheidsbeleid te realiseren. 

Het is een traject in dialoog met de schepenen, ambtenaren en ervaringsdeskundige inwoners en omvat een stappenplan: 

1. Zelfevaluatie  
2. Ambities bepalen  
3. Actieplan opstellen 

Lees hier meer over het traject ‘naar een toegankelijke gemeente’. 

Welke Vlaamse gemeenten hebben al een charter? 

Aalst, Aalter, Antwerpen, As, Asse, Beringen, Blankenberge, Bree, Brugge, Dilsen-Stokkem, Genk, Gent, Hasselt, Hooglede, Houthalen-Helchteren, Ieper, Jabbeke, Koekelare, Kortrijk, Lummen, Maasmechelen, Maldegem, Mechelen, Middelkerke, Nieuwpoort, Ninove, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas, Sint-Truiden, Tongeren, Wetteren, Wevelgem, Wielsbeke, Zonnebeke, Zwevegem 

Lees, ter inspiratie, het actieplan toegankelijkheid van Gent en Mechelen. 

Ben je op zoek naar een platform om kennis op te doen en expertise uit te wisselen met peers en experten? Hieronder vind je een overzicht van lerende netwerken rond toegankelijkheid specifiek voor lokale besturen.  

• Lerend netwerk toegankelijkheid van de stad Antwerpen 

De stad Antwerpen is mentorbestuur van de actie ‘Lokaal actieplan toegankelijkheid ontwikkelen en uitrollen’ binnen Plan Samenleven. Samen met Inter vzw organiseert stad Antwerpen vier keer per jaar een lerend netwerk. De focus van dit netwerk ligt op toegankelijke gebouwen en omgeving. 

Ook lokale besturen die zich niet engageerden tot deze actie, kunnen aansluiten bij dit lerend netwerk om inspiratie op te doen voor toekomstig beleid. 

Je slaat in de bijeenkomsten een dubbelslag. Je neemt heel wat knowhow van de experts van Inter mee naar huis. En je hoort wat de ervaringen zijn van Antwerpen met onder andere praktijktesten en ervaringsbezoeken. En je krijgt toegang tot kant-en-klare documenten rond toegankelijkheid (toegankelijkheidsplan, draaiboek, brochure,…). 

Contactpersoon: Laure Aelterman, beleidsmedewerker van de cel Gelijke Kansen/Toegankelijkheid bij Stad Antwerpen 

• Lerend netwerk toegankelijkheid van Inter vzw 

Dit lerend netwerk rond integrale toegankelijkheid werkt complementair aan het lerend netwerk van stad Antwerpen en richt zich op medewerkers van de centrumsteden. Binnen dit netwerk zoomt Inter, op maat van de steden, dieper in op specifieke beleidsdomeinen (bijv. mobiliteit).  

Contactpersoon: Bianca Beusen, beleidsmedewerker toegankelijkheid bij Inter vzw 

• Lerend netwerk toegankelijke speeltuinen van Inter vzw  

Inter brengt drie keer per jaar Vlaamse steden en gemeenten samen rond toegankelijke speelzones. Het uitwisselen van ervaringen en kennis, goede voorbeelden leren kennen en samen uitdagingen detecteren staan centraal. De experts van Inter brengen hun expertise binnen in dit netwerk.   

Contactpersoon: Bianca Beusen, beleidsmedewerker toegankelijkheid bij Inter vzw 

Hieronder vind je een lijst van jaarlijks weerkerende internationale themadagen.   

Deze dagen kunnen een handige kapstok zijn om zichtbaarheid te geven aan het lokaal toegankelijkheidsbeleid voor personen met een handicap:   

• 21 maart: Werelddownsyndroomdag  
  Een dag die wereldwijd wordt erkend om bewustwording te creëren over het Downsyndroom en om de unieke talenten van mensen met het syndroom van Down te vieren. 

• 2 april: Wereldautismedag 
  Deze dag staat in het teken van sensibiliseren rond autisme, zodat mensen met autisme en hun directe omgeving op meer begrip kunnen rekenen. 

• 29 april: Internationale dag van de blindengeleidehond 
  Deze dag wil de cruciale rol benadrukken die deze honden in het leven van blinde en slechtziende personen spelen.  

• 24 september: Werelddovendag 
  Deze dag heeft onder andere als doel om meer bekendheid te geven aan doofheid en gebarentaal en op te komen voor de rechten en belangen van doven. 

• 15 oktober: Internationale dag van de witte stok 
  Op deze dag vragen mensen met een visuele beperking, die afhankelijk zijn van de witte stok, nationaal en internationaal aandacht voor deze stok.  

• 3 december: Internationale dag voor personen met een handicap 
  Wereldwijd vraagt de Verenigde Naties op deze dag extra aandacht voor de mensenrechten en gelijke kansen voor mensen met een beperking 

• 10 december: Dag van de Mensenrechten 
  De Dag van de Mensenrechten wordt elk jaar gevierd op 10 december omdat op die dag in 1948 de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd aangenomen door de Algemene vergadering van de Verenigde Naties.  

Op 13 december 2006 werd het Verdrag van de Verenigde Naties voor de Rechten van Personen met een Handicap aangenomen. Het is het eerste globale mensenrechtenverdrag van de 21ste eeuw en is in België van kracht sinds 1 augustus 2009. 

Het VN-verdrag benadrukt dat alle personen met een handicap volwaardig moeten kunnen genieten van alle mensenrechten. De bestaande mensenrechtenverdragen slaagden er onvoldoende in om deze fundamentele rechten in realiteit te brengen voor personen met een handicap. Daarom preciseert het VN-verdrag de verplichtingen van de verdragsstaten voor personen met een handicap. 

Het VN-Verdrag draagt ons op om obstakels zo veel mogelijk weg te werken zodat personen met een handicap hun grondrechten kunnen laten gelden en hun eigen leven autonoom vorm kunnen geven. 

De basisprincipes van het VN-verdrag zijn: 

1. Respect voor de inherente waardigheid, persoonlijke autonomie, met inbegrip van de vrijheid zelf keuzes te maken en de onafhankelijkheid van personen; 
2. Non-discriminatie; 
3. Volledige en daadwerkelijke participatie in, en opname in de samenleving; 
4. Respect voor verschillen en aanvaarding dat personen met een handicap deel uitmaken van de mensheid en menselijke diversiteit; 
5. Gelijke kansen; 
6. Toegankelijkheid; 
7. Gelijkheid van man en vrouw; 
8. Respect voor de zich ontwikkelende mogelijkheden van kinderen met een handicap en eerbiediging van het recht van kinderen met een handicap op het behoud van hun eigen identiteit. 

In maart 2021 heeft de Europese Commissie de strategie voor de rechten van personen met een handicap 2021-2030 goedgekeurd. Met deze tienjarige strategie wil de Europese Commissie het leven van personen met een handicap in Europa en wereldwijd verbeteren. 

Op federaal niveau beschikt België over de wet ter bestrijding van discriminatie op grond van leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, taal, huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische eigenschap of sociale afkomst (2007). Deze wet verbiedt elke vorm van discriminatie. Dit is elke directe of indirecte vorm van discriminatie en intimidatie. De wet verbiedt ook elke weigering om redelijke aanpassingen te doen ten voordele van een persoon met een handicap. 

Gezien toegankelijkheid een verantwoordelijkheid is van verschillende beleidsdomeinen en deze behoren tot alle bestuursniveaus besluiten de federale, gewestelijke en gemeenschapsregeringen in december 2021 een Interministeriële Conferentie handicap in te richten als permanent overlegplatform van de bevoegde ministers voor handicap (in de brede VN-definitie van de term) en gelijke kansen. Er werd tevens beslist om een interfederale strategie handicap 2022-2030 op te stellen. De ontwikkeling van een nationale handicap strategie is een aanbeveling van het VN comité (2014). 

Sinds 2008 is toegankelijkheidsbeleid een belangrijk onderdeel van het Vlaamse gelijkekansenbeleid. Dat staat zo in het kaderdecreet Gelijke Kansen van 10 juli 2008. In maart 2024 is dit decreet gewijzigd. 

• Het decreet bepaalt onder andere dat er een gelijkekansenbeleid rond toegankelijkheid en handicap gevoerd wordt. Dat beleid is erop gericht om drempels te voorkomen in plaats van ze achteraf op te lossen.  
• Artikel 6 zegt dat alle Vlaamse beleidsdomeinen met voorrang stappen moeten zetten voor integraal toegankelijke infrastructuur en toegankelijke informatie voor het grote publiek.   
• Artikel 15 en 19 zeggen dat mensen met een handicap het recht hebben om redelijke aanpassingen af te dwingen. 

Op 1 maart 2010 is de regelgeving betreffende toegankelijkheid van publieke gebouwen in Vlaanderen in werking getreden (Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening betreffende toegankelijkheid van 5 juni 2009). De gewestelijke stedenbouwkundige verordening geldt in heel Vlaanderen. Het Handboek Toegankelijkheid publieke gebouwen omvat de normen, veel goede voorbeelden en een checklist zodat je op een eenvoudige manier kan nagaan of een gebouw aan de voorwaarden voldoet. 

De Vlaamse Regering keurt op 17 december 2021 het besluit goed dat de erkenningsvoorwaarden, de erkenningsprocedure en het toezicht van de Vlaamse advies- en beleidsparticipatieraad van personen met een handicap regelt. Het erkenningsbesluit geeft vorm aan de door de Vlaamse Regering gewenste beleidsbetrokkenheid van personen met een handicap in Vlaanderen, zoals bedoeld in het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap en in het Vlaamse Gelijkekansendecreet (Besluit van de Vlaamse Regering van 17 december 2021 houdende de erkenningsvoorwaarden, de erkennings-procedure en het toezicht op de Vlaamse advies- en beleidsparticipatieraad van personen met een handicap). 

Op 1  april 2022 keurt de Vlaamse regering het besluit goed tot erkenning van NOOZO vzw als Vlaamse advies- en beleidsparticipatieraad van personen met een handicap voor periode 2022-2027 (Besluit van de Vlaamse Regering tot erkenning van NOOZO vzw als Vlaamse advies- en beleidsparticipatieraad van personen met een handicap en tot het sluiten van een samenwerkingsovereenkomst met de raad).  

NOOZO geeft advies aan de Vlaamse Regering over alle onderwerpen die belangrijk zijn in het leven van personen met een handicap.   

Doelstellingen 8 en 9 van het Horizontaal Integratie- en Gelijkekansenbeleidsplan 2019-24 focussen op personen met een handicap: 

• Doelstelling 8. We maken werk van toegankelijkheid in publieke gebouwen, in de publieke ruimte en in de dienstverlening van de Vlaamse en lokale overheden: Een integraal toegankelijke leefomgeving is de sleutel tot een inclusieve maatschappij die gelijke kansen hoog in het vaandel draagt. Dit impliceert een volgehouden aandacht voor fysieke toegankelijkheid, toegankelijkheid van informatie, dienstverlening en events, en digitale toegankelijkheid. 

• Doelstelling 9: We gaan voor inclusie als uitgangspunt voor personen met een handicap: Alle maatschappelijke sectoren (onderwijs, werk, cultuur, etc.) dien zo te worden georganiseerd dat zij maximaal gericht zijn op de participatie van een breed en divers publiek, onder wie personen met een handicap. 

Binnen het Plan Samenleven kunnen lokale besturen sinds 2022 middelen krijgen om een lokaal actieplan toegankelijkheid te ontwikkelen en uit te rollen. Dertig lokale besturen hebben op deze actie ingetekend:

Hieronder vind je relevant cijfermateriaal en onderzoek ter ondersteuning van het uitwerken van een lokaal toegankelijkheidsbeleid.  

Precieze cijfers over het aantal mensen met een beperking in Vlaanderen en/of België zijn niet voorhanden. Er bestaat in Vlaanderen of België geen uniek centraal administratief register van personen met een door de overheid erkende handicap. 

Er zijn dus geen officiële cijfers over het percentage Vlamingen met een beperking, maar uit verschillende databronnen en bevolkingsenquêtes blijkt dat het tussen de 16 en 24 procent ligt. 

Een eerste databron is de groep Vlamingen die ondersteuning krijgen van het VAPH (In 2023 werden 105.744 mensen door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) ondersteund), maar uiteraard is dat slechts een deel van de mensen met een beperking.  

Daarnaast zijn er de personen (vanaf 18 jaar) wier handicap erkend is door de FOD Sociale Zekerheid, wat diverse sociale en fiscale voordelen oplevert. 

In 2023 waren er in totaal 126.477 rechthebbenden in het Vlaams gewest. Ook dit cijfer is een onderschatting van het totaal aantal mensen met een beperking.  

In 2022 had 27% van de EU-bevolking ouder dan 16 jaar een lichte tot zware handicap. Volgens Eurostat komt dit neer op 101 miljoen mensen oftewel 1 op de 4 volwassenen in de EU. In België heeft, volgens de cijfers van Eurostat, 25,6% van de Belgische bevolking een handicap. (Eurostat, 2022)  

Hieronder vind je een overzicht van interessante databronnen: 

• Jaarverslag VAPH (Vlaanderen) 
• FOD Sociale Zekerheid (België, Vlaanderen) 
• Eurostat (Europa, België) 
• Personen met een handicap in Europa (Europa, België) 
• Data over (on)gelijkheid en discriminatie (België) 

• Maatschappelijke positie en participatie van personen met een handicap (2022, Statistiek Vlaanderen) 
  In het rapport wordt aan de hand van een brede waaier van statistieken, gebaseerd op zowel administratieve gegevens als resultaten van bevolkingsenquêtes, een beeld geschetst van de maatschappelijke positie en participatie van personen met een handicap in Vlaanderen. In opdracht van Gelijke Kansen Vlaanderen werd van het rapport ook een samenvatting gemaakt. 

• Onderzoek naar seksueel geweld bij mensen met een beperking (2023, UGent) 
  In dit onderzoek wordt de prevalentie van seksueel geweld bij personen met een beperking en/of chronische ziekte in vergelijking met personen zonder beperking/chronische ziekte in kaart gebracht. 

• Werkgelegenheid van personen met een handicap (2024, Koning Boudewijnstichting)  
  Uit een studie, op initiatief van de KBS, blijkt dat veel personen met een handicap botsen op een weinig inclusieve arbeidsmarkt, hoewel ze maar wat graag aan de slag gaan. 

• G-Sportparticipatie in Vlaanderen: De G-sportdrempels van vandaag als uitdaging voor morgen (2018, KULeuven) 
  G-sport Vlaanderen zet sterk in op onderzoek naar de sportparticipatie van personen met een beperking, psychische kwetsbaarheid of chronische aandoening. In 2018 werd dit voor de eerste keer onderzocht (hier vind je een samenvatting), en in 2023 zal de vervolgmeting plaatsvinden. In december 2024 zal dit vervolgonderzoek worden opgeleverd.  

• Relationele en seksuele vorming bij jongeren met een beperking in BUSO (2023, Vlaanderen) 
  Dit exploratief onderzoek geeft zicht op het aanbod en de kwaliteit van relationele en seksuele vorming in het huidige onderwijslandschap, meer specifiek BUSO, en dit in de vier opleidingsvormen.  

• Is er ook plaats voor mij? Een exploratief en waarderend onderzoek over de speelkansen van kinderen en jongeren met een beperking binnen het vakantieaanbod in Gent (2022, stad Gent) 
  Centraal in het waarderend onderzoek zijn de noden en twijfels van de verschillende stakeholders. Wat zijn de noden van de vraagzijde: ouders, kinderen en jongeren met een beperking en doorverwijzers. Welke ervaring hebben ze op heden met het vakantieaanbod? Aan de andere kant belicht het onderzoek de aanbodzijde. Welk aanbod is er en welke noden leven bij de vrijetijdsaanbieders? Het onderzoekt formuleert aanbevelingen naar het Gentse beleid maar ook naar de organisaties en doorverwijzers. 

• Stad Antwerpen maakt werk van een beter intern sollicitatie- en personeelsbeleid voor personen met een beperking. Zo werkten ze onder andere een kader voor ‘redelijke aanpassingen voor sollicitanten en medewerkers met een handicap’ uit. Die aanpassingen kunnen gaan over de werkplek: verstelbare kantoormeubelen, een vergrootglas voor computerschermen of een gereserveerde parking. Of over werkafspraken, bijvoorbeeld meer tijd om een taak uit te voeren, telewerk of pauzes voor medicatie.  
  
  Op de website van Antwerpen vind je meer info over het toegankelijkheidsbeleid van de stad. 
  
  Lees in deze brochure van Unia meer over redelijke aanpassingen op het werk.  

• Op het Belfortplein in Lier werd in maart 2023 een inclusieve speeltuin geopend, met Pia als ambassadrice, waar ook kinderen met een beperking vrij kunnen spelen op de toestellen. Op de website van Komaf lees je meer over dit traject.  
  
  Ook Ham heeft al enkele jaren een inclusieve speeltuin, ‘t Vlietje. Zo is er onder meer een stilteruimte voor kinderen met ADHD. Voor slechtziende of blinde kinderen zijn er klank- en voelwanden. Maar het is vooral belangrijk dat alle kinderen met of zonder beperking er kunnen samenspelen.  

• Sint-Niklaas werkt samen met Dito vzw om lokale horeca- en handelszaken toegankelijker te maken. Het project richt zich in eerste instantie op het verbeteren van de fysieke toegankelijkheid, maar biedt handelaars ook extra tips en advies op verzoek. Dankzij een jaarlijkse subsidie installeren Dito vzw en stad Sint-Niklaas 'bellende vlakken' bij winkels en horecagelegenheden. Het bellend vlak wordt gratis aangeboden aan handels- en horecazaken in Sint-Niklaas en deelgemeenten.  
  
  Ontdek hier meer over het toegankelijkheidsbeleid van Sint-Niklaas. 
  Op het platform van de Warmste Entree vind je meer info over toegankelijke handelszaken en webshops.  
  Ook deze apps zijn interessant voor de handel en horeca in jouw gemeente: 
  
  - On Wheels 
  Deze app biedt informatie over rolstoeltoegankelijke plaatsen en wordt gebruikt door mensen met een fysieke beperking in een rolstoel.  
  - Iedereen Overal  
  Horecazaken kunnen via deze app de toegankelijkheid van hun zaak delen.  

Neem zeker ook een kijkje op de websites van Inter vzw en De Genereuzen.  
Daar vind je ook heel wat inspirerende lokale praktijken.  ​​​​​

• Voor het project ‘Op het kruispunt: voor LGBTI+ personen met een handicap’ (2022) werkte Cavaria, samen met 8 andere partners, aan tools en expertise om hun organisaties inclusiever te maken voor LGBTI+ personen met fysieke, mentale, verstandelijke of zintuiglijke beperkingen. Ontdek hier de ontwikkelde tools.  

• De toolbox ‘Maak jouw organisatie inclusief’, ontwikkeld door Konekt, helpt je met tips en een stap-voor-stapmethodiek op weg om jouw werking inclusief te maken.  

Ben je op zoek naar ondersteuning of meer informatie over een bepaald onderwerp?  

Dan kan je terecht bij deze organisaties:  

• Inter vzw 
  Inter vzw is het Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid. Lokale besturen en professionals kunnen bij Inter terecht voor vorming en begeleiding, toegankelijkheidsanalyses, screenings en advies of ondersteuning bij het uitwerken van een toegankelijkheidsbeleid.  

• Ouders voor Inclusie
  Ouders voor Inclusie is een vrijwilligersorganisatie van, voor en door ouders van kinderen met specifieke noden. Het Steunpunt voor Inclusie, een project van Ouders voor Inclusie, ondersteunt en coacht ouders bij het waarmaken van Inclusie voor hun kind, zowel in het onderwijs, de vrije tijd, als in het volwassen leven. Het Steunpunt kan ook lokale besturen coachend bijstaan. 

• GRIP vzw 
  GRIP vzw is de mensenorganisatie van en voor mensen met een handicap. Ervaringsdeskundigen staan aan het roer van de organisatie. GRIP richt zich in de eerste plaats op het regionale – Vlaamse – beleidsniveau. Lees hier het meerjarenbeleidsplan (2022-2026).  

• De Genereuzen  
  De Genereuzen, een initiatief van vzw Hart voor Handicap, is een beweging die concreet werk maakt van inclusie en inzet op het samen leven, wonen en werken van mensen mét en zonder beperking. De Genereuzen zijn actief op verschillende domeinen zoals wonen, werken, onderwijs, jeugd, enz.  

• Tolbo vzw  
  TolBo staat voor ‘Toegankelijkheid Lokale Besturen en Overheidsorganisaties’ en werd opgericht in 2011 met middelen van de Koning Boudewijnstichting. Door een referentiekader en goede voorbeelden aan te reiken, tracht de vzw het maatschappij bewustzijn rond ‘toegankelijkheid’ te vergroten.   

• Onze Nieuwe Toekomst vzw
  Onze Nieuwe Toekomst is een beweging van en voor mensen met een verstandelijke beperking. Ze werken regelmatig samen met en worden ondersteund door de vakgroep Orthopedagogiek van de Universiteit Gent.  
  
  Ontdek hier het aanbod.  

• Sterpunt Inclusief Ondernemen 
  Het Sterpunt Inclusief Ondernemen is de koepelorganisatie van de Werkplekarchitecten, maatschappelijke organisaties, sectorfondsen en inclusieve ondernemingen. Samen met hun leden vormen ze een sterk partnerschap waarin een inclusieve arbeidsmarkt centraal staat. 
  
  Ontdek hier het project Actief Inclusief.  

• NOOZO  
  NOOZO is de Vlaamse adviesraad voor en door personen met een handicap en geeft advies aan de Vlaamse Regering over alle onderwerpen die belangrijk zijn in het leven van personen met een handicap. 

• Luisterpuntbibliotheek 
  Luisterpunt is de Vlaamse openbare bibliotheek voor personen met een leesbeperking. Aan iedereen die niet of moeilijk gedrukte boeken kan lezen, bezorgt Luisterpunt boeken in aangepaste vormen: Daisy-luisterboeken en brailleboeken. Ook scholen, bibliotheken en zorgvoorzieningen kunnen gratis met het Luisterpuntaanbod aan de slag. Lees hier hoe dit werkt.  

• Vlaamse Vereniging Autisme  
  Vlaamse Vereniging Autisme (VVA) brengt mensen met autisme, hun ouders, familie en sociaal netwerk samen. VVA - met zijn vele ervaringsdeskundigen - is de stuwende kracht achter tal van initiatieven, zoals de autismetelefoon, infohuis autisme, regionale werking, sensibiliseringscampagnes... Ervaringsuitwisseling met én tussen persoonlijk betrokkenen  staat centraal. In deze brochures vind je  communicatietips en begriptips die je kan toepassen in de gemeentelijke communicatie.  

• Doof Vlaanderen 
  Doof Vlaanderen streeft naar gelijkwaardigheid, emancipatie en ontplooiing van dove personen en hun taal, de Vlaamse Gebarentaal, in de samenleving. Doof Vlaanderen komt op voor de rechten van dove personen, ondersteunt lokale verenigingen voor doven en sensibiliseert de maatschappij rond doof-zijn. Doof Vlaanderen biedt vormingen aan rond wat doof of slechthorend zijn inhoudt, dovencultuur, Vlaamse Gebarentaal en/of de impact van doof of slechthorend zijn op verschillende domeinen van het dagelijkse leven. 

• Dito vzw  
  Dito is een vereniging van en voor personen met een handicap of chronische ziekte en hun netwerk. Zij werken o.a. samen met lokale besturen om lokale horeca- en handelszaken toegankelijker te maken. 

Stemlokalen en stemhokjes moeten toegankelijk zijn voor iedereen. Daarom moeten ze aan bepaalde voorwaarden voldoen die zijn opgenomen in 2 ministeriële besluiten. Lokale besturen kunnen de checklist toegankelijkheid en de brochure over klantvriendelijkheid van Inter – Toegankelijk Vlaanderen gebruiken om hun stemlokalen toegankelijk in te richten.  

Neem een kijkje op de website van Vlaanderen. 

In de toolbox van Inter en deze brochure vind je bovendien meer info over de richtlijnen voor toegankelijke verkiezingen. Ze bevatten de belangrijkste aandachtspunten om iedereen, ook kiezers met een handicap, vlot te laten deelnemen aan de verkiezingen en helpt lokale besturen bij de keuze van een geschikte locatie en de inrichting ervan. 

Hier kan je de brochure ‘Klantvriendelijk onthaal van personen met een handicap en ouderen op de verkiezingsdag: aanbevelingen en tips voor leden van het stembureau raadplegen’. Deze brochure bevat belangrijke richtlijnen voor leden van het stembureau. Een toegankelijk stemlokaal is een basisvoorwaarde om iedereen vlot te laten deelnemen aan de verkiezingen, ook kiezers met een handicap en ouderen. Maar ook communicatie, dienstverlening, begeleiding en klantvriendelijk onthaal zijn erg belangrijk. Ze ondersteunen de toegankelijkheid van het gebouw of vangen net de tekortkomingen ervan op. 

Lees hier ook de infofiche ‘Verkiezing 2024: Een stem voor iedereen’ waarin Unia pleit voor een meer gelijke verkiezingsdeelname.  

Enkele organisaties die zich inzetten voor de belangen van personen met een handicap hebben in de aanloop naar de verkiezingen een memorandum geschreven.  

Hieronder geven we er enkele mee. Deze lijst is niet exhaustief.  

• Memorandum Lokale verkiezingen 2024 van Dito vzw 
• Verkiezingsdossier voor de verkiezingen van 2024 van GRIP vzw  
• 74 aanbevelingen voor de verkiezingen van 2024 van Unia 

• De podcast ‘Ouders vertellen over inclusie’ is een reeks door en voor ouders, op initiatief van Ouders voor Inclusie. Het zijn verhalen over de pieken en dalen in inclusieve trajecten en de weg die ertussen bewandeld wordt. Verhalen over ontmoeting, verbinding, rechten en kansen. Maar vooral verhalen die inspireren, die aanzetten tot denken, herdenken, samen denken, verhalen met impact.  

• Sofie, Brent en Lucas maken samen een boek, ‘Ook wij’. Ze organiseerden zelf een project met de Universiteit Gent en verzamelden 15 getuigenissen van jongvolwassenen met een beperking over hun kijk op inclusie. Het boek wordt uitgegeven door Uitgeverij Garant.  

• In de podcast 'Op Het Kruispunt' hoor je 5 verhalen van LGBTI+ personen met een handicap, en de vaak onverwachte raakvlakken daartussen.  

• De podcast ‘Ouders voor Inclusie vertelt’ bevat verhalen van ouders, over de pieken en dalen in inclusieve trajecten en de weg die bewandeld wordt. Verhalen over ontmoeting, verbinding, rechten en kansen. Maar vooral verhalen die de ouderstem heel centraal stellen.