Het ontwikkelingsgebied 4 Fonteinen strekt zich uit tussen de Schaarbeeklei – een zuidelijke invalsweg van Vilvoorde – en het Zeekanaal BrusselSchelde, en tussen het Kanaalpark – een eerdere ontwikkeling vlak bij het stadscentrum – en het Viaduct. Het maakt deel uit van de grote Watersite-zone, een industriezone van 100 hectare die in een groene stadswijk aan het water moet veranderen. Xaveer De Geyter Architecten ontwikkelde hier in 2006 een stedenbouwkundige conceptstudie voor. Dit plan vormt tot op vandaag het vertrekpunt voor alle ontwikkelingen in de Watersite-zone en geeft een centrale functie aan het Zeekanaal, de Zenne en het park Drie Fonteinen.
Voor 4 Fonteinen sloot de stad Vilvoorde een publiek-private overeenkomst met de Vlaamse Waterweg en Matexi. Een eerste masterplan dateert van 2009 en bleek in 2016 de tand des tijds niet doorstaan te hebben: te stringent en niet toekomstbestendig. Het studieteam Buur/Urban Platform/EVR-architecten kwam in 2019 met een nieuw masterplan, volledig gericht op een duurzame en toekomstbestendige ontwikkeling. De tool Duurzaamheidsmeter Wijken van de Vlaamse overheid ondersteunde het hele traject, bepaalde mee de ontwerpkeuzes en leidde tot de elf kernambities die de fundering vormen van het nieuwe masterplan. Dit moet van 4 Fonteinen een levendig en volwaardig stadsdeel maken met stedelijke gebouwen die een flexibele invulling toelaten met een stedelijke en programmatorische mix van wonen en niet-wonen.
Het woonprogramma van 4 Fonteinen voorziet in voldoende diversiteit van woningtypes en doelgroepen in elke fase van de ontwikkeling. In 2013 werd een eerste fase aangevat met de bouw van 138 instapklare appartementen in ’t Sas. Intussen is ook het Brughuis klaar waar Albert Heijn op de begane grond zijn intrek nam en wordt er volop gewerkt aan de aanleg van het openbaar domein.
Zo’n negentig leerlingen konden op 1 september starten in een nieuwe basisschool, voorlopig in containers. Later dit jaar verhuizen ze naar hun definitieve stek. De derde fase bestaat uit de bouw van luxueuze appartementen met zicht op het Kanaal. Een ambitieuze fase met houtskeletbouw en modulaire appartementen, gemeenschappelijke ruimtes en veel aandacht voor ecologie sluit het rijtje af. Hiervoor werkte Matexi samen met Natuurpunt. De Kruitfabriek, die tijdens het ontwikkelingsproces een plek om te experimenteren is, blijft een vitaal onderdeel van het masterplan en zal een permanent statuut krijgen als stedelijke incubator. In de loop van de komende jaren worden de resterende negen bouwvelden ontwikkeld rond het diverse aanbod van openbaar domein.
De Zenne vormt de rode draad door het gebied. Haar groene oevers worden verbreed en gebruikt als publieke ruimte, met twee nieuwe buurtparken als ankerpunten. Ook de kanaaloever wordt omgevormd tot een aangename fiets- en wandelboulevard. In totaal is een minimum van drie hectare gereserveerd voor groenzones, naast verkeersvrije fiets- en wandelpaden en bruisende stadspleinen. Het wordt bovenal een kindvriendelijke buurt, met veilige speeltuinen en collectieve binnengebieden. Het centraal gelegen Broekplein was als eerste klaar en is nu deels ingepalmd door de voorbereidende werken voor de toekomstige fiets- en wandelbrug over het Kanaal. Die brengt je vanaf 2022 in een mum van tijd naar het Domein Drie Fonteinen waar zich een ruim aanbod sportfaciliteiten bevindt. De nieuwe brug zal beweegbaar zijn, zodat het scheepvaartverkeer altijd door kan. Ook hier kiezen de stad en de Vlaamse Waterweg voor duurzaamheid, zowel qua ontwerp als qua productie. De brug wordt volledig gefabriceerd in het atelier van een staalbouwer en nadien over het water, per schip, naar Vilvoorde gebracht.
4 Fonteinen engageert zich voor duurzame mobiliteit. Het wordt een autovrije buurt waar gemotoriseerd verkeer van aan de rand volledig ondergronds gaat. Een ambitieus lage parkeernorm betekent dat er maar een beperkt aantal plaatsen ondergronds beschikbaar is. Mochten er tijdelijk toch meer parkeerplaatsen nodig blijken, dan komen die in aanpasbare gebouwen die na verloop van tijd een andere functie kunnen krijgen. Tegelijk wordt geïnvesteerd om bewoners en bezoekers te stimuleren om over te schakelen naar duurzamer vervoerswijzen. Zo heeft elk gebouw ruime, aantrekkelijke fietsenstallingen en is er aan de rand van de wijk een mobipunt met een bushalte, een deelfietssysteem, fietsenstalling en laadpalen voor elektrische auto’s en dito deelauto’s. Voor de aanleg van de kadeboulevard, de Zenne-oevers, het Broekplein en de diverse parken en pleintjes werd een overeenkomst gesloten tussen de stad Vilvoorde, de Vlaamse Waterweg en Matexi om de kosten onderling te verdelen. Ook het Agentschap Natuur en Bos investeert mee in de fietsers- en voetgangersbrug richting het domein Drie Fonteinen. •
Katrien Gordts is redacteur van Lokaal
Voor Lokaal 10 | 2021
Meer informatie: Stad Vilvoorde | Klaas Meesters - Matexi | Klaas Lombaert
Verwant
Nieuwe infrastructuur: Waterpret duurzaam en toegankelijk
