Laat steden en gemeenten sturen

• Vertrouw erin dat lokale besturen antwoorden zoeken op maatschappelijke uitdagingen die in de eigen gemeente rijzen, en hun beleid hierop afstemmen. Aanvaard dat lokale besturen daarbij eigen keuzes maken op basis van de specifieke lokale context, die onderling kan verschillen en afwijken van centrale beleidsinzichten.
   
• Betrek de (vertegenwoordigers van de) lokale besturen altijd actief vooraf bij het uitwerken van Vlaamse, federale en Europese beleidsmaatregelen waarvan ze het effect zullen ondervinden of waarbij ze een rol zullen moeten spelen. Neem de vragen en verzuchtingen van lokale besturen mee in de Vlaamse en federale standpunten die worden ingenomen op het Europese en internationale niveau. Maak werk van een ernstige lokale-impactanalyse (financieel, IT, personeel, procedureel, …) voorafgaand aan regelgeving die meer is dan een verplicht nummertje en wees transparant over de resultaten ervan. (Technische fiche: Inspraak nieuwe Europese wetgeving) (Technische fiche: Werkgeversvertegenwoordiging lokale besturen)
   
• Maak van de federale Raad voor Burgemeesters een volwaardig interbestuurlijk overlegorgaan op het vlak van veiligheid (politioneel en civiel). (Technische fiche: Raad van burgemeesters)
   
• Betrek de lokale besturen bij de omzetting van Europese regelgeving in Belgisch en Vlaams recht, en bewaak daarbij de uitvoerbaarheid door de lokale besturen. Lever meer inspanningen om het Europese beleid te vertalen naar de lokale context zodat lokale besturen hiermee meer rekening kunnen houden voor hun eigen beleid. (Technische fiche: Omzetting Europese wetgeving)
   
• Werk tussen en binnen de verschillende beleidsniveaus en –departementen van de Vlaamse en de federale overheid constructief en transversaal samen voor complexe beleidsvraagstukken zoals zorg, klimaat en duurzaamheid, armoede, migratie en integratie, werk, vergrijzing, veiligheid, gezondheid, wonen, enz. en erken hierin uitdrukkelijk de belangrijke beleidsbepalende rol van lokale overheden. Wees als centrale overheden aanspreekbaar voor lokale besturen.
   
• Hervorm de Vlaamse overheid met aandacht voor beleidsdomeinoverschrijdende coördinatie, een aanspreekbare overheid vanuit het oogpunt van lokale integrale projecten, sturen op kaders en hoofdlijnen en een sterke dejuridisering.
   
• Gebruik als centrale overheden de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties als beleidsbasis en handel er ook naar.
   
• Respecteer de democratische en dus beleidsbepalende rol van lokale besturen als een volwaardige partner bij het uitrollen van Vlaamse of federale beleidsinitiatieven, en beschouw hen niet louter als lokale uitvoeringsinstanties. Werk maximaal met beleidskaders die een doel op hoofdlijnen bepalen, en laat ‘het hoe’ over aan de bevoegdheid van de lokale besturen zelf en vermijd een sterke juridisering. Kies radicaal voor administratieve vereenvoudiging, durf te snoeien in regelgeving en respecteer het subsidiariteitsprincipe.
   
• Geef lokale besturen de nodige tijd om nieuwe of gewijzigde beleidsmaatregelen voor te bereiden en in de praktijk te brengen.
   
• Werk aan systemen waarbij een lokaal bestuur projecten waarbij verschillende overheden of departementen betrokken zijn (bv. de herinrichting van een dorpskom) effectief kan sturen, alleen of in partnerschap.
   
• Laat lokale besturen zelf beslissen of ze zelf dan wel samen met andere lokale besturen of relevante partners ingaan op centrale beleidsinitiatieven, leg samenwerking dus niet op als voorwaarde (voor subsidies), maar verbied ze ook niet.
   
• Leg voor (gemandateerde) netwerken geen rollen en organisatie vast, maar laat dat over aan het netwerk zelf. Laat lokale besturen in organisaties zelf maximaal beslissen over de inhoud, de partners, het tempo, de rechtsvorm, de werkvormen en de geografische schaal en laat de financiering dit keuzeprincipe respecteren.
   
• Geef gemeenten een medebeslissende stem bij infrastructuursubsidies aan actoren op het grondgebied (onderwijs, zorg, …), zodat ze voorafgaand aan de aanvraag kunnen bekijken of en hoe een gepland project ook de lokale gemeenschap ten bate komt.
   
• Bied lokale besturen de ruimte om (tijdelijk) te experimenteren en de grenzen van de regelgeving op te zoeken met het oog op de evaluatie of de voorbereiding van regelgeving.
   
• Respecteer en versterk lokale besturen in hun regierol op alle domeinen waarin ze een belangrijke maatschappelijke rol (kunnen) spelen en geef hun hiervoor duidelijke instrumenten. Laat toe dat, met de nodige garanties, lokale besturen een actor- en regierol vervullen. (Technische fiche: Lokale regie)
   
• Maak met lokale besturen heldere afspraken over de dienstverlening (plaats, frequentie, vorm (fysiek of digitaal), …) van de centrale overheid in de gemeente en dwing lokale besturen niet (impliciet) om voor deze dienstverlening in de plaats te treden van de centrale overheden.
   
• Schrap het systeem van verplichte ‘(niet-)bindende adviezen’ voorafgaand aan statutenwijzigingen van samenwerkingsverbanden. (Technische fiche: Niet-bindende adviezen)

Meer lezen? Download het volledige Memorandum.