Stadsvernieuwing: Ninove krijgt een nieuw park

Vlak bij het Paul de Montplein in Ninove liggen, overgroeid door struiken en bomen, de restanten van een middeleeuwse motte, een kunstmatige aarden heuvel. De burcht die er vroeger op stond, was de plek van waaruit Ninove zich van een kleine nederzetting in de loop der eeuwen ontwikkelde tot de stad die het vandaag is. Een groot terrein achter de motteburcht bleef onbebouwd. Eventuele ontwikkelingsplannen liepen vast op de moerassige ondergrond, want de Oude Dender en de Dorekensbeek lopen door het gebied. ‘Net dat biedt nu een buitenkans voor een groene ontwikkeling,’ zegt schepen Wouter Vande Winkel, bevoegd voor onder meer leefmilieu, klimaat en openbare werken.

‘De Burchtdamsite is uniek. Welke stad heeft nog een open terrein van twaalf hectare binnen haar ring, waarvan de gronden bovendien in eigendom zijn van het OCMW en de stad? We zullen van het ecologisch weinig waardevolle weideland, dat door een boer wordt beheerd, een park maken waar de nadruk ligt op rustige recreatie, goede waterhuishouding en wilde natuur.’

Frames en Blue Deal

De aanzet voor de groene reconversie werd in 2015 gegeven met een visie voor een extra stadspark, dat verbonden zou worden met het nabijgelegen, veel gebruikte bestaande stadspark. Dat laatste werd een kleine tien jaar geleden uitgerust met een speelpark en een voetbalterreintje, en er vinden concerten plaats. De pendant op de Burchtdamsite zou een rustigere beleving krijgen, voornamelijk gericht op wandelaars. Het Europese Frames-project waaraan Ninove deelnam, voegde aan die plannen een belangrijke dimensie toe: het herstel van de waterlopen in het gebied en de integratie van het park in de waterhuishouding van de aanpalende wijken.

Wouter Vande Winkel: ‘In plaats van het regenwater uit die wijken via de riolering af te voeren naar de Dender, zullen we het naar de Burchtdamsite brengen. Bij hevige regenval zullen we het er lokaal vasthouden. Een deel kan ter plaatse insijpelen, een deel kan via de waterlopen vertraagd afvloeien naar de Dender. De site is te klein om bij zeer hevige regenval een oplossing te bieden voor eventuele overstromingen van de Dender. Maar dergelijke overstromingen zijn deels een gevolg van de grote zijinstroom van water in de Dender. Door het lokale water hier vast te houden zullen we de rivier toch wat ontlasten.’

Dankzij Frames was Ninove goed voorbereid om een subsidieaanvraag in te dienen in het kader van de Blue Deal. Het kreeg 250.000 euro Vlaamse steun toegewezen. Dat neemt niet weg dat de stad zelf het grootste deel van de reconversie betaalt, meer dan anderhalf miljoen euro. Het is, volgens schepen Vande Winkel, dan ook een van de grote projecten van de huidige bestuursploeg en een voorbeeldproject voor de Denderstreek en steden overal in Vlaanderen.

Wouter Vande Winkel: ‘Het watersysteem en de wilde natuur komen op de eerste plaats voor de Burchtdamsite. Zachte, rustige recreatie is beperkt tot de niet-verharde wandelpaden die het hele jaar door toegankelijk zijn en laarzenpaden die misschien maar enkele maanden per jaar bewandelbaar zijn.’

Waterhuishouding

Door de Burchtdamsite lopen de Oude Dender en de Dorekensbeek, twee niet-bevaarbare waterlopen van categorie 2, beheerd door de provincie Oost-Vlaanderen. Het zijn u-vormige aftakkingen van de Dender. In het projectgebied zijn het open beken, elders zijn ze voor een groot deel ingebuisd, al hebben de stad en de provincie de intentie om ze ook op andere plekken weer aan de oppervlakte te brengen.

‘Die kleine waterlopen zijn zeer belangrijk voor de afwatering,’ zegt Leentje Grillaert, Oost-Vlaams gedeputeerde voor onder meer integraal waterbeleid. ‘Bij hevige regenval lopen ze zeer snel vol en stromen ze over in het weiland. In de winter is het terrein zeer drassig. In de zomer ziet het er droog uit, maar als je een spade in de grond steekt, zit je zo aan het grondwater. De twee waterlopen zijn in het verleden rechtgetrokken, we zullen ze weer laten meanderen over het terrein en een deltagebied creëren met verschillende kleine stroompjes en enkele permanente poelen in de centrale, lager gelegen delen. Een deel van de site wordt dus echt vernat en zal een soort meersengebied worden. De provincie zal instaan voor het onderhoud van de waterlopen.’

Wandelen en misschien schaatsen

Misschien kunnen de poelen bij stevig vriesweer dienst doen als schaatsvijvers, maar het is niet de bedoeling dat het publiek zich vrij door de natte zone zal kunnen bewegen. Wouter Vande Winkel: ‘Het watersysteem en de wilde natuur komen op de eerste plaats voor de Burchtdamsite. Zachte, rustige recreatie is beperkt tot de niet-verharde wandelpaden die het hele jaar door toegankelijk zijn en laarzenpaden die misschien maar enkele maanden per jaar bewandelbaar zijn.

Lokaal fietsverkeer zal mogelijk zijn, maar dat zal zich moeten aanpassen aan de wandelaars. Snellere fietsers verwijzen we naar de rand van het nieuwe park waar een onlangs vernieuwde schakel in het bovenlokale functionele fietsroutenetwerk loopt. Het park zal ook dienst doen als wandelverbinding tussen de verschillende wijken in de buurt en met het stadscentrum. Daarom voorzien we in zeven toegangen of poorten.’

Leentje Grillaert: ‘De twee waterlopen zijn in het verleden rechtgetrokken, we zullen ze weer laten meanderen over het terrein en een deltagebied creëren.’

Naar het park gekeerd

Op dit ogenblik wordt de verbinding van de Burchtdamsite met het nabijgelegen stadspark gerealiseerd, met ruimte om op termijn ook daar de ingebuisde waterlopen weer open te maken. Het finale ontwerp en de vergunningsaanvraag van het nieuwe park zijn in opmaak, in het najaar zou het bestek aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Als alles volgens plan loopt, kunnen in het voorjaar van 2024 de werken van start gaan om het terrein te herprofileren. Later volgen de beplanting en de wandelpaden. Schepen Vande Winkel stelt vast dat het toekomstige park nu al een mindshift op gang gebracht heeft. ‘De wijken rond de site zijn allemaal met de rug naar de site gericht. De huizen kijken naar de straten in de wijken, de parkkant is de plek van koterijen en garageboxen.

Daar komt nu al verandering in. Drie jaar geleden kregen we bijvoorbeeld een klassiek projectvoorstel binnen voor de ontwikkeling van enkele meergezinswoningen aan de rand van de site. Toen we de indiener inzicht gaven in onze plannen, heeft hij het voorstel radicaal hertekend en de ontwikkeling naar het park toe gekeerd. Ook bij elke herinrichting van woningen zien we dat ze zich naar de groenzone richten. Dit wordt echt een ecologisch stadsvernieuwingsproject. Voor de buurt maar ook voor alle bewoners van het stadscentrum die vaak niet over een eigen buitenruimte beschikken.’ —