Afvalbeheer: Feesten en evenementen: naar oplossingen voor duurzaam afvalbeheer

Drink- en eetgerei zijn qua afvalbeheer het eerste waaraan je denkt bij grote evenementen in openlucht. Uit praktijkervaring blijkt dat een uniform systeem voor herbruikbare bekers een belangrijke factor is in de slaagkans. Maar net dat is in veel carnavalssteden moeilijk te realiseren. Kosten en het feit dat drankenhandelaars gratis herbruikbare bekers aanbieden, zijn daarvan een van de belangrijkste redenen. Het bestuur van de steden is vaak terughoudend om een deel van de kosten op zich te nemen, wat centrale coördinatie en uniformiteit bemoeilijkt. De coördinatie van het hele proces komt vaak op de schouders van duurzaamheidsambtenaren of ambtenaren lokale economie terecht, wat een enorme werklast met zich meebrengt.

Sommige steden huren daarom liever een externe firma in om de coördinatie te regelen, terwijl andere steden de horeca de keuzevrijheid willen geven. Ondanks alle moeilijkheden blijkt uit reacties achteraf dat ze niet meer zonder herbruikbare bekers zouden willen. Een afsprakennota tussen de stad en de lokale horeca kan een belangrijk instrument zijn om goede samenwerking te waarborgen.

Kermis blijft een uitdaging

Er is ook de kwestie van vrijstellingen voor kermissen, wat de bereidwilligheid van de horeca om deel te nemen aan duurzaamheidsinitiatieven dwarsboomt. Een kermis, ongeacht of de overheid die (mee) organiseert of niet, wordt namelijk altijd beschouwd als een evenement dat niet door overheid georganiseerd wordt. De wetgeving omtrent herbruikbaar cateringmateriaal voor bereide voedingsmiddelen is daardoor niet van toepassing. Sinds kort geldt wel de verplichting om met herbruikbare bekers te werken, maar op het ogenblik van de rondetafel mochten de kermissen nog met wegwerp werken (en wel 95% recycleren). Een evenwicht vinden tussen duurzaam afvalbeheer en het behoud van goede samenwerking met de horeca is essentieel.

Het probleem gaat echter verder dan alleen het gebruik van herbruikbaar cateringmateriaal. Er is ook sprake van economische spanningen tussen de horeca en de kermissen. Het opleggen van strengere regels wordt bemoeilijkt door de Vlaamse regelgeving, wat resulteert in terughoudendheid bij het invoeren van veranderingen uit angst voor juridische conflicten. Een mogelijke oplossing die gepresenteerd werd, is om 2024 als overgangsjaar te nemen. Dan zou een proefproject kunnen worden opgezet waarin ook de kermis herbruikbare bekers gaat gebruiken, wetende dat dit vanaf 2025 sowieso verplicht zal zijn. Het is van belang om motivatie en betrokkenheid te stimuleren in plaats van verplichtingen op te leggen of strenger te maken

Tijdens de rondetafel is ook uitdrukkelijk gebleken dat een holistische werkwijze en een overzicht van de regelgeving en spelregels met betrekking tot afval op kermissen onmisbaar zijn. Het is belangrijk verder te kijken dan alleen het gebruik van herbruikbare bekers. Handhaving in verband met het gebruik van wegwerpbekers gebeurt trouwens weinig tot niet. Een van de redenen waarom de handhaving van regels omtrent afvalbeheer zo moeilijk is, is het gebrek aan mankracht en de lage prioriteit. Sommige steden laten strenge handhaving niet toe, terwijl andere dit wel systematisch doen. Om effectiever op te treden kunnen mogelijke sancties zoals uitsluiting bij een volgende editie of een tijdelijke sluiting tijdens het carnaval worden opgenomen in het carnavalsreglement.

Preventiemaatregelen voor een schoner feest

Om vervuiling tijdens carnaval te verminderen is het noodzakelijk om enkele preventiemaatregelen te nemen. Een confetti- en serpentineverbod zou een goede stap vooruit zijn om de verspreiding van plastic afval te beperken. In plaats van snoep en gadgets naar het publiek te gooien, kunnen deelnemen de verenigingen deze producten op een verantwoorde manier afgeven aan de toeschouwers die dichtbij staan. Hierdoor wordt voorkomen dat het afval op straat achterblijft. Verder kan het instellen van een maximumgewicht aan snoep dat mag worden uitgegooid, overmatige verspilling voorkomen. Vragen of controleren wat verenigingen van plan zijn uit te gooien, kan ook helpen om ongewenste items te vermijden.

In plaats van plastic gadgets en snoep kunnen verenigingen bloempjes uitdelen, ijsjes op een hoorntje, warme wafels in servetten, of proevertjes in herbruikbare bekers. Een sterk concept is het omkeren van de traditionele carnavalstoet bij scholen, waar kinderen verkleed rondlopen en toeschouwers hen iets geven. Dit bevordert wederzijdse interactie en voorkomt afval.

Vervuiling in waterlopen voorkomen

Om vervuiling van waterlopen zoveel mogelijk te vermijden zijn praktische maatregelen nodig. Het installeren van afdekplaatjes, filters of roosters op riolen kan voorkomen dat afval in de riolering spoelt. Bovendien moeten ook kieren in andere constructies worden afgedekt om afval weg te houden. Een milieubeheerploeg kan de stoet afsluiten, met bijvoorbeeld een bladblazer, om afval naar het midden van de straat te blazen en weg van de riool te houden. Vrijwilligers van de carnavalsverenigingen inzetten bij het opruimen kan ook bijdragen aan een schonere omgeving.

Al met al laat de rondetafel zien dat er nog werk aan de winkel is met betrekking tot duurzaam afvalbeheer op carnavals- en andere straatfeesten. Een balans vinden tussen duurzaam afvalbeheer en goede samenwerking met alle betrokkenen is van groot belang. Federale of Vlaamse wetgeving in plaats van lokale besturen individueel te laten beslissen zou tot consistent beleid kunnen leiden. —