Afvalbeleid: Herbruikbaar is duurzamer en even veilig als wegwerp

‘We zien dat burgers en organisaties nu het zekere voor het onzekere nemen, en vanuit die gedachtegang teruggrijpen naar wegwerpartikelen en -verpakkingen. De vraag is natuurlijk: is dat noodzakelijk? Producten die eenmalig worden gebruikt, zoals drank- en etensverpakkingen, blijven uiteraard een negatieve invloed hebben op het milieu,’ zegt Lore Claes, die het beleid voor evenementen opvolgt bij de OVAM.

In samenwerking met het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen en op basis van wetenschappelijke bronnen van Sciensano, onderzocht de OVAM de overdracht van het virus op herbruikbare materialen. ‘De overleving van het virus hangt niet af van het feit of een materiaal eenmalig of herbruikbaar is. Het zijn eerder de omgevingsfactoren, virusconcentraties, basishygiëne en types van materialen die bepalen of het virus overleeft of niet.’ Bij de organisatie van een evenement of in onze dagelijkse werking is corona volgens Lore Claes dus geen excuus om nu opeens weer voor wegwerpmaterialen te kiezen in plaats van voor herbruikbare bekers en ander cateringmateriaal.

We kunnen ons immers ook op een duurzame manier tegen besmetting beschermen. Voor het wassen van herbruikbaar cateringmateriaal blijven ook sinds corona dezelfde verplichtingen voor basishygiëne van kracht. Het gebruik van heet water en detergent om de bekers te wassen is een van de belangrijkste regels. ‘Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen presenteert heet water en detergent zelfs als de meest effectieve manier om oppervlakken en cateringmaterialen virusvrij te maken.’ Volgens Lore Claes is dit zelfs beter dan wanneer je een ontsmettingsmiddel verkeerd gebruikt. Maar hoe zit het in de praktijk met het afwassen van herbruikbaar cateringmateriaal, welke opties zijn er?

Er bestaat een ruim aanbod aan dienstverleners die een all-in service aanbieden voor het ophalen, wassen en leveren van cateringmateriaal. Qua veiligheid heeft industrieel afwassen de voorkeur boven manueel afwassen vanwege de strikte hygiënenormen die zo’n dienstverlener moet toepassen. Daarnaast kunnen organisatoren de bekers zelf ook machinaal of handmatig afwassen. ‘Bij handmatig afwassen is het wel belangrijk voldoende detergent en zo heet mogelijk water te gebruiken,’ zegt Lore Claes.

Corona heeft geen impact op het gebruik van herbruikbaar cateringmateriaal, en dat is goed nieuws voor de lokale besturen. Preventie en hergebruik zijn belangrijker dan ooit om de overgang naar een circulaire economie te versnellen. Maar er zijn nog altijd organisatoren die liever wegwerpcateringmateriaal gebruiken. En dat terwijl werken met wegwerpbekers toch niet zo eenvoudig is als organisatoren dikwijls denken. Want alleen bekers van polypropyleen (PP-bekers) kunnen momenteel mee met de blauwe zak en kunnen worden gerecycleerd tot andere producten.

Andere soorten bekers zoals PET-bekers en PLA, sorteert Fost Plus nog niet uit, erger nog, zij veroorzaken problemen bij de andere afvalfracties. ‘We zien ook almaar meer bekers uit PLA, zogenoemde bio-afbreekbare of -composteerbare bekers. Ze lijken heel goed op de andere plastic bekers, maar zijn niet verwerkbaar of composteerbaar via de reguliere kanalen en verstoren de recyclage van de andere plastics. In de nieuwe blauwe zak zijn deze bekers een zeer storende fractie waarvoor we geen oplossing hebben,’ zegt Charline Martin, projectleider bij Fost Plus.

Het is dus belangrijk dat de organisator eerst de inzamel- en verwerkingsmogelijkheden nagaat bij de gemeente of afvalintercommunale. Naast de serieuze voorbereiding en organisatie die het kost om de wegwerpbekers op een evenement apart te doen sorteren, moet de organisator ook nog eens bewijzen dat 90% van de bekers werd ingezameld en gerecycleerd. De OVAM heeft een leidraad voor organisatoren en handhavers uitgewerkt. ‘Elk evenement is anders. Niet alleen voor een evenement is maatwerk vereist, maar ook voor de handhaving.

De gemeente kan in principe zelf bepalen hoe ze de handhaving uitvoert. Maar minimaal zouden we graag hebben dat de gemeente verwijst naar onze link telkens als een evenement wordt aangevraagd,’ zegt Lore Mariën die samen met Lore Claes bij de OVAM het afvalbeleid opvolgt voor alles wat met evenementen te maken heeft.

‘Duurzaamheid opnemen in het aankoopbeleid kan een grote impact creëren. Het is een instrument om de markt naar meer duurzame productie te duwen,’ zegt Mieke Pieters van The Global Picture. Die organisatie stelt vast dat er een enorme opmars is van het aanbod herbruikbare bekers op de markt en de meeste daarvan worden in Europa geproduceerd. Dan heb je ook nog de opkomst van de zogenaamde slimme bekers, die een RFID-tag hebben waardoor op een evenement gemonitord kan worden hoeveel bekers er in omloop zijn en welke drank in welke beker zit. ‘In vergelijking met herbruikbare bekers is het aanbod van herbruikbaar eetgerei nog maar mager.

Er is nog veel werk aan de winkel,’ zegt Mieke Pieters. Het is niet altijd nodig om alle cateringbenodigdheden aan te kopen, ook het verhuren van bekers zit in de lift. Lokale besturen nemen vaak het voortouw en hebben een uitleendienst van herbruikbare bekers. Maar ook de private markt speelt enorm in op de nieuwe wetgeving, het aanbod groeit en wordt goedkoper. Daarnaast zien we dat lokale besturen voor het wassen van de bekers samenwerken met sociale-economiebedrijven. ‘Verschillende maatwerkbedrijven spelen nu al een grote rol bij het creëren van lokale waardeketens,’ zegt Mieke Pieters. •

Loes Weemaels is VVSG-projectmedewerker verpakkingsafval
Voor Lokaal 01 | 2021