Voedselbeleid: Lokaal voedselbeleid smaakt naar meer

O m te blijven inzetten op voedselbeleid hebben we het kookboek De lokale honger stillen geschreven. Het is de slagroom op de taart van drie jaar werken met lokale besturen aan circulair voedselbeleid (2020-2022). Tijdens het traject hebben we via concrete cases, faciliterende expertise, systeemdenkoefeningen en inspirerende keynotes de gemeenten gesensibiliseerd en geïnformeerd omtrent de voedseluitdagingen en vooral de voedselkansen die op hun bord liggen. De lessen die we daaruit hebben getrokken, delen we met plezier in dit kookboek. 

Daarnaast willen we uiteraard ook de juiste ingrediënten leveren om aan de slag te gaan. Uit het kookboek blijkt duidelijk hoe onmisbaar de lokale besturen zijn in de transitie naar een eerlijker, duurzamer en gezonder voedselsysteem. We delen een stappenplan om mee aan de slag te gaan binnen jouw gemeente. We denken na over visie, strategie, beleid, en koppelen dat ook allemaal aan de verschillende beleidsdomeinen, SDG’s en voedselthema’s die een lokaal bestuur rechtstreeks kan beïnvloeden.

In Kuurne gaan ze sociaal aan de slag tegen voedselverspilling. ‘Met ons voedseldistributieplatform Food Act 13 voorzien we mensen in armoede van eten, helpen we de sociale organisaties logistiek en besparen we op de voedselafvalberg,’ vertelt schepen Bram Deloof ons trots.

Heist-op-den-Berg zet via Proef Heist in op een korteketenplatform. ‘We weten dat dat werkt, want een korte afstand tussen boer en burger leidt tot meer liefde voor het eigen eten,’ weet gemeenteraadslid Wim Van den Bruel.

Gooik wil de open ruimte beschermen. ‘Hier creëren we een voedsellandschap, een verbinding tussen stad en land. Voor een connectie tussen productie en consumptie van voedsel,’ zegt burgemeester Simon De Boeck.

Sint-Truiden en schepen Stijn Vanoirbeek werken aan een voedselomgeving. ‘We werken aan een voedselomgeving die de keuze voor een gezond en milieuverantwoord voedingspatroon bevordert, zeg maar reclame voor gezond eten in het straatbeeld.’

Schepen Lalynn Wadera uit Leuven heeft als missie om van beter eten op school de normaalste zaak van de wereld te maken. ‘Scholen kunnen er mee aan werken dat iedereen aan gezond eten geraakt. We willen alle leerlingen gezond eten aanbieden, ook al krijgen ze dat niet van thuis opgelepeld.’

De huidige positieve dynamiek rond lokaal voedselbeleid is een uitgelezen kans om via een politieke engagementsverklaring de komende jaren zeker verder in te zetten op dit thema. De verklaring gaat dieper in op de essentiële functie van lokale besturen, de kracht van cocreatie en de verbindende kracht van voedsel. Daarnaast zijn er negen engagementen die we in grote lijnen schetsen: beleidsdomeinoverschrijdend samenwerken, de lokale voedselactoren aanspreken, het verschil maken via de aanbestedingen, inwoners zijn voedselaandeelhouders, streven naar een eetbare gemeente, (sociaal) aan de slag met voedseloverschotten, samenwerking met andere gemeenten, inzetten op de (voedsel-)omgeving van onze meest kwetsbare doelgroepen en last but not least het VVSG-kookboek raadplegen. Ben je al actief rond lokaal voedselbeleid of is dit de ideale manier om te starten? De verklaring helpt je in beide gevallen om het op de agenda te zetten of houden. Je kunt eenvoudig ondertekenen via vvsg.be/ voedselbeleid.

Misschien was je erbij, op dinsdag 27 september in de tiendenschuur van de Abdij van Park te Leuven, een wondermooie locatie die voedsel ademt, waar we drie jaar VVSG-werking voor lokaal circulair voedselbeleid vierden.

TED-spreker Tristram Stuart, die wereldwijd voedselverspilling bestrijdt, toonde ons met het voorbeeld van Herstal dat lokale besturen tot ver over de grenzen impact kunnen hebben. In 2012 besliste burgemeester Frédéric Daerdan daar dat de lokale supermarkten hun voedseloverschotten aan sociale organisaties moesten doneren. Dit was de aanleiding voor Frankrijk om dit nationaal te reguleren en sindsdien zijn vele overheden gevolgd.

TED-spreker Carolyn Steel leerde ons dat gemeenten en steden al duizenden jaren lang nadenken over hoe zij hun inwoners kunnen voeden. Ze is ervan overtuigd dat als we voedsel waarderen en in het centrum van alles plaatsen, geluk volgt. Oplossingen voor de bestaande voedseluitdagingen zijn volgens haar democratisering, voedselaandeelhouderschap, opschalen van de kleinschaligheid, lokale en bovenlokale voedselplanning, true cost accounting voor voedsel en werken met de natuur.

Auteur en dokter Staf Henderickx hamerde onder andere op de ongezonde voedselomgeving door de ultrabewerkte voeding. Lokale besturen kunnen volgens hem inzetten op betere voeding in en rondom scholen. Daarnaast inspireerde stichter Rudy Crabbé van Eten+Welzijn ons om de kennis over eten en welzijn meer toe te passen in de zorg. De zorgkosten worden almaar groter, in 2030 werken we met z’n allen twee dagen per week om die gezondheidskosten te kunnen betalen.

Onderzoeker Jan Willem van der Schans mocht de vijfjarige vruchtbare samenwerking tussen de VVSG, VLM, Stadslandbouw Nederland en de Nederlandse ambassade inhuldigen. Hij zocht vooral naar de lessen die we van elkaar kunnen leren. Hij fietste daarvoor door verschillende Vlaamse en Nederlandse projecten. Zo teelt Arnhem via stadslandbouw Mooieweg voor de plaatselijke voedselbank. Ook vertelde hij over Maex, de maatschappelijke beurs die je toelaat social impact te maken, te meten en te managen. Verder schetste hij interessante ontwikkelingen waarbij allerlei organisaties uit de bankwereld, bedrijfswereld, (wind)coöperaties financieel inzetten op projecten die de transitie naar een duurzamer voedselsysteem stimuleren. Wij kijken alvast uit naar de komende vijf(tig) jaar.

Uiteraard is er nog veel meer te vertellen over de Voedseldag. Via de presentaties en opnames op de website kun je ook nu nog mee proeven.

Steven Desair is VVSG-stafmedewerker lokale voedselstrategie
Voor Lokaal 11 | 2022