Toen het Vlaams Kenniscentrum, VLAIO en de VVSG een projectoproep ‘Van leegstaande naar verweven werklocaties’ lanceerden, namen het stadsbestuur en bpost het initiatief om de hele site, dus de eigendommen van beide partners, in één project voor te dragen. De timing van het project was niet toevallig, want de Vlaamse leegstandstaks was geactiveerd voor het bpost-gebouw.
Het bpost-gedeelte van de site kende van oudsher bedrijfsactiviteit. De eerste nijverheid op het terrein was een ijzergieterij. In 1992 werd een vergunning afgeleverd voor een postsorteercentrum inclusief een postkantoor. Vanaf 2010 doofden de activiteiten op het terrein stelselmatig uit door opeenvolgende bedrijfsbeslissingen van bpost.
Voor het stadsbestuur was het heel belangrijk dat er op deze locatie geen monofunctionele woonontwikkeling zou komen, hoewel ze volgens het gewestplan in woongebied ligt. Naast de historische economische functie speelde daarbij ook de gunstige ligging op het vlak van mobiliteit een rol, met onder meer de nabijheid van het kanaal. Omdat de vestiging echter op de grens van een dichtbebouwde wijk ligt, verbonden de partners zich ertoe de buurtbewoners vanaf het begin te betrekken bij de herinvulling.
Tijdens het traject werkten de stad Turnhout en bpost samen met consultancybureaus Miss Miyagi en Buur, beide aangesteld in het kader van het begeleidingstraject ‘Van leegstand naar verweven werklocaties’. Ze inspireerden met ontwerpend onderzoek, begeleidden de initiatiefnemers via scenarioanalyse en ondersteunden het onderzoek betreffende financiële haalbaarheid. Zij zorgden er bovendien via de upstream-methode voor dat de buurtbewoners aan het begin van het traject de kans kregen om input te geven. Later in het traject werd de buurt opnieuw aangesproken, met name bij de voorstelling van de mogelijke scenario’s en toen de mobiliteitssituatie moest worden aangepast door de herinvulling van de site. Het traject liep goed, want het leegstaande pand heeft sinds 2021 een nieuwe functie.
Herinvulling
De uiteindelijke bestemming is een succes, met een interessante toevoeging voor het aanbod in de stad. De bvba Gustaaf Klimt huurt zowel het perceel als het gebouw van bpost en heeft daarvoor een handelshuurovereenkomst met voorkooprecht afgesloten. In het bestaande gebouw openden de zaakvoerders een boulderhal met horeca. ‘Boulderen’ is een klimdiscipline waarbij een parcours wordt afgelegd op een wand van maximaal 4,5 meter hoog, zonder touwen maar met valmatten. Liefhebbers uit de regio kunnen hun sport voortaan dicht bij huis uitoefenen. In een tweede fase gaat Gustaaf Klimt op zoek naar partners, zodat ook andere zaken een plaats kunnen vinden in het gebouw of op de site. De nabijheid van het kanaal doet bijvoorbeeld nadenken over recreatieve en toeristische economie.
De troeven voor de stad zijn duidelijk. De bestemming is gemakkelijk verweefbaar. Hoewel de eigenlijke activiteit sportief is, maakt het commerciële karakter van de bvba de verankering economisch van aard. De bestemming is buurtgericht en houdt rekening met de vragen en noden van de buurt. Buurtbewoners kunnen bijvoorbeeld in het gebouw vergaderen of bijeenkomen en ondervinden er dus voordelen van. Hinder is er dan weer nauwelijks. Er wordt nog bekeken of een formeel recht van doorgang mogelijk is voor aangrenzende tuinen.
De activiteit heeft een regionale en zelfs landelijke uitstraling. Er zijn weinig boulderhallen in Vlaanderen, en Gustaaf Klimt biedt ook nog openluchtboulderparcoursen aan.
Economische invulling verder garanderen
De stad wil anticiperen op een mogelijke toekomstige herontwikkeling en legde een aantal stedenbouwkundige en andere vereisten vast voor een ruimtelijk (her)ontwikkelingsproject. De stad en bpost wensen hun percelen aan elkaar te verbinden omdat dit voor beide partijen voordelen heeft. Dit engagement wordt vertaald in een officiële intentieverklaring. De stad Turnhout maakt nu samen met bpost een intentieovereenkomst. Zowel de randvoorwaarden als de intentieverklaring zijn onder voorbehoud van een goedkeuring door de gemeenteraad. De randvoorwaarden omvatten onder andere: een maximum van 60% woonfunctie op de volledige site, focus op activiteiten als ateliers, ambachten, kmo-units, nieuwe economieën (geen detailhandel en monofunctionele kantoorontwikkeling), voldoende aandacht voor ruimtelijke inpasbaarheid (met voorwaarden voor bouwvolumes, oog voor beeldkwaliteit), behoud van het buurtpark, en aandacht voor de buurt en buurtinbedding. —
Nele Jansen is beleidsadviseur ondernemen en werk, stad Turnhout
Voor Lokaal 05 | 2022
Website stad Turnhout of via nele.jansen@turnhout.be.
Verweving van bedrijvigheid: concept, instrumenten, realisaties
Verweven als het kan, scheiden alleen als het moet, zo luidt al een tijdje het nieuwe credo voor de inplanting van economische functies. Door de ruimteschaarste en de vele uitdagingen op het vlak van klimaat, mobiliteit enzovoort is het bewustzijn gegroeid over de noodzaak om economische activiteiten niet automatisch weg te stoppen op een bedrijventerrein en over de mogelijkheden die dat kan opleveren. Heel wat vormen van bedrijvigheid, inclusief bepaalde productieactiviteiten, kunnen immers een plekje vinden in een gemengde bebouwde omgeving. Meer zelfs, een dergelijke verweving kan bijdragen aan een gezonde mix in kernen en woonomgevingen.
Toch is het allesbehalve evident om die theorie ook om te zetten in de praktijk, vanwege de bekende kwestie van wetten en praktische bezwaren. Daarom lanceerden de VVSG, het Kenniscentrum Vlaamse Steden en het Agentschap Innoveren en Ondernemen in 2018 een eerste oproep aan steden om deel te nemen aan een begeleidingstraject ‘Van leegstand naar verweven werklocaties’. De resultaten van de trajecten in Aalst, Gent, Kortrijk, Mechelen en Turnhout werden, samen met het conceptuele kader en het toegepaste instrumentarium, op 27 januari toegelicht op een studiedag. Het eindrapport en de ontwikkelde toolbox vind je via vvsg.be/toolbox-verweving
Ondertussen is er ook een tweede verwevingstraject gestart, deze keer met tien steden en gemeenten. De ervaringen, lessen en instrumenten die voortvloeien uit deze aanvullende cases zullen geïntegreerd worden in dezelfde instrumentenkoffer
Verder zijn er ook verschillende verweefcoaches – met een subsidie van VLAIO – aan de slag in Gent, in en rond Kortrijk, Sint-Truiden, Turnhout en Vilvoorde. Terwijl de eerste twee verwevingstrajecten zich toespitsen op economische herinvulling van leegstaande bedrijfssites, gaan de verweefcoaches in de eerste plaats als facilitator en bruggenbouwer aan de slag met bedrijven die vandaag nog operationeel zijn in een verweven locatie.
Tot slot verwijzen we nog graag naar de verschillende ruimtelijkeconomische onderzoeken die gevoerd worden in opdracht van en door het Departement Omgeving. Ook hier is de achterliggende doelstelling om voor elk type bedrijf de geschiktste locatie te kunnen vinden, op bedrijventerreinen, maar waar het kan in een verweven setting.
Verwant
