Nieuwe infrastructuur: Oud en nieuw in harmonie

In 2016 gaf de stad Sint-Niklaas de opdracht voor de grootschalige vernieuwing van het stadhuis met de bouw van een nieuwe vleugel. Een stadswinkel met een hedendaags dienstverleningsconcept in combinatie met een nieuwe plek voor het stadsarchief, vervat in een duurzaam gebouw, dat was het uitgangspunt. Het ontwerpteam greep de kans om de hele site beter te organiseren, om ze duurzaam en intelligent te maken op lange termijn.

Vanaf de hoofdingang op de Grote Markt betreed je als bezoeker de nieuwe stadswinkel, waar je meteen in een dubbelhoge ruimte komt. Hier bevinden zich het onthaal en de loketten, het frontoffice van de stadswinkel, met ook het toeristisch infopunt. Grote raampartijen, houten latwerk en gebogen, houten meubilair scheppen een zachte, huiselijke vormentaal. Ook de integratie van de kunst van Dirk Zoete rond de wachtzone drukt die huiselijkheid en nabijheid uit.

Bezoekers zien in deze dubbelhoge ruimte van de stadswinkel meteen het stadsarchief. Als losse, zwevende volumes neemt het archief de tussenruimte in. In vier ruwe, betonnen ‘archiefdozen’ hangt de geschiedenis van de stad letterlijk boven de loketten van de stadswinkel. Het grootse, sculpturale voorkomen en de ruwe uitstraling van de betonnen structuren in de hoogte bieden een bijzonder contrast met de zachtere architectuur van de stadswinkel. Hier wordt ingezet op een kleinere schaal, op verfijning en zachtheid, zowel in het meubilair als in het materiaal en in de beweging.

Op de tweede en derde verdieping van de vleugel bevinden zich de kantoor- en vergaderruimtes (backoffice) voor een hele reeks stadsdiensten. De receptiezaal tot slot, op de tweede verdieping, neemt een prominente plaats in aan de voorgevel van de nieuwbouw en kijkt met een terras uit over het marktplein.

Alle vleugels, oud en nieuw, staan nu met elkaar in verbinding. Het neogotisch blok wordt op elk niveau ontsloten door een nieuw lift- en trappenhuis op het scharnier met de nieuwbouw. Op die manier kan elke ruimte van het neogotische monument – waaronder de trouwzaal – weer ten volle worden benut.

Ook de toeristische dienst neemt voortaan een prominente plaats in, vlak bij de onthaalbalie. Hij vormt hét vertrekpunt om Sint-Niklaas te ontdekken, met een interactief spektakel voor bezoekers, in een ruimte vol licht en frisse kleuren. Via het etalagevenster in de stadswinkel kijk je binnen in deze ‘schatkamer’. Een ontdekkingstocht via analoge en digitale interacties maakt je warm voor de toeristische troeven van de stad en de streek.

Dit is een project van grote betekenis voor Sint-Niklaas, dat hiermee de stap zet naar de dienstverlening van morgen. Dat gebeurt in de nieuwe stadswinkel met een nieuw, klantvriendelijk dienstverleningsconcept. Alle stadsloketten bevinden zich centraal in één ruimte op de gelijkvloerse verdieping. Het onthaal, de snelbalie, themabalies en het selfserviceloket bieden alle comfort en privacy aan de klanten. In de nieuwe vleugel kunnen ook een hele reeks stadsdiensten terecht in aangename en lichte vergaderruimtes en kantoren. De stad profileert zich immers ook als een betrokken en inspirerende werkgever.

Het gebouw is klaar voor de toekomst, ook technisch. Onder de ondergrondse fietsenstalling, bereikbaar via een fietshelling vanaf de Grote Markt, bevindt zich een BEO-veld, om via geothermie energie uit de bodem te halen om het gebouw te koelen of te verwarmen. Door die geothermieboringen en de inzet van zonnepanelen voorziet het gebouw in zelfstandig gewonnen energie. Verder is er via dynamische simulaties afgetoetst hoe het gebouw oververhitting kan vermijden, zodat er enkel passief moet worden gekoeld op de heetste dagen.

Ook de historische archieven zijn teruggekeerd naar het stadhuis. Het stadsarchief is een van de oudste erfgoedbeheerders van Sint-Niklaas. Bepaalde stukken gaan terug tot de dertiende eeuw. De weg die deze archiefstukken door de eeuwen hebben afgelegd, is een spannende route langsheen zolders en kelders. Vlammen, plunderingen en verhuisbewegingen spelen de historische archiefbewaarders soms parten. De voorbije decennia werden al inspanningen geleverd om het archief veilig te bewaren, met onder andere een zuurvrije berging. In de nieuwe vleugel zijn dan ook de beste omstandigheden gecreëerd voor de permanente bewaring. Zo keren de vele registers en documenten met een ‘eeuwige’ levensduur terug naar de plaats waar ze zijn ontstaan. De verhuizing van de laatste stukken gebeurde met een menselijke ketting van stadsmedewerkers en vormde zo het symbolische slot van een intense verhuisoperatie. —

Joris Vergauwen werkt bij de dienst communicatie Stad Sint-Niklaas en Katrien Gordts is redacteur Lokaal | Beelden Femke Vercauteren, stad Sint-Niklaas
Voor Lokaal 02 | 2023