In contact: Mijn deur blijft altijd open

Bij de eerste dak- en thuislozentelling in de regio Zuid-West-Vlaanderen in oktober 2021 werden 1313 mensen geteld. De sociale huizen, W13, het CAW en andere welzijnsdiensten signaleerden dat veel dak- en thuislozen maar moeilijk de weg vinden naar de reguliere gezondheidszorg. Op initiatief van De Brug, een organisatie die in opdracht van het RIZIV actief is in de regio Zuid-West-Vlaanderen, vloeide daar een proefproject met twee straatverpleegkundigen uit voort. De financiering komt van het RIZIV. In de stuurgroep zetelen De Brug, het OCMW Kortrijk, W13, het CAW Zuid-West-Vlaanderen, De Bolster (ondersteuning voor volwassenen met een psychische kwetsbaarheid) en het Wit-Gele Kruis.

Kimberly en Olivier zijn sinds maart allebei twintig uur per week vanuit het Wit-Gele Kruis gedetacheerd naar het CAW, dat voor de coaching instaat. ‘Het project van de straatverpleegkundigen sprak me meteen aan,’ zegt Kimberly. ‘Ik heb heel lang in een ziekenhuis gewerkt, binnen vier muren. Vorig jaar heb ik de overstap gemaakt naar de thuisverpleging en leerde ik de boeiende ambulante zorg kennen. De combinatie met het werk als straatverpleegkundige is perfect.’

‘Ik heb geen moeite om iemand aan te spreken die ik niet ken of contacten te leggen met andere diensten. Mee bouwen aan een netwerk rond kwetsbare mensen, dat is waarvoor ik dit doe. Want ik mag dan wel regelmatig alleen de straat opgaan, ik maak deel uit van een heel team. Ik heb nauwe contacten met de sociale diensten van de OCMW’s, de maatschappelijk werkers van het CAW en zeker ook de straathoekwerkers. Ik ga regelmatig met hen naar een cliënt, in duo. Zij staan dan in voor het sociale werk, ik voor het medisch-verpleegkundige. Ik werk ook samen met huisartsen, apothekers, tandartsen, kinesisten…'

‘Een straatverpleegkundige brengt de zorg letterlijk naar de meest kwetsbare mensen. Er zijn plaatsen waar dak- en thuislozen regelmatig naartoe gaan, zoals het inloopcentrum van het CAW, de lokale dienstencentra of de wijkcentra. Daar zal je me dan ook vaak vinden om verpleegkundige zorg aan te bieden. Maar ik ga ook dikwijls de straat op, met mijn rugzak met een rood kruis erop. Intussen kennen de meeste dak- en thuislozen me wel, ook de mond-tot-mondreclame heeft haar werk gedaan.’

‘Ik ben dan wel een straatverpleegkundige, het verplegen gebeurt natuurlijk niet op straat. Ik heb dankzij de stad Kortrijk en het CAW een lokaal ter beschikking gekregen, dat we mooi hebben ingericht. Mensen die mijn hulp nodig hebben, kunnen naar daar komen. Het gebeurt ook regelmatig dat ik er zelf iemand mee naar naartoe neem voor verzorging. Ook elders kan ik altijd wel een lokaaltje krijgen als het nodig is, daarvoor is het netwerk al goed uitgebouwd. Wat ik zeker niet doe, is mensen forceren om zich te laten verzorgen. Ik bied vrijblijvend mijn hulp aan, ik verwacht niets. Ze hoeven niets te betalen, ze hoeven ook geen tweede afspraak te maken. Daken thuislozen zijn al op zoveel muren gebotst dat ze soms afhaken en zeggen dat het voor hen niet hoeft. Ik probeer mensen onbevooroordeeld te benaderen. Ik leg de lat niet hoog en dring niet aan. Mensen moeten maar langskomen of met me meegaan op het moment dat ze er klaar voor zijn. Als iemand beslist niet te komen, dan is dat zo. Mijn deur blijft altijd open.’

‘Cruciaal is het scheppen van een vertrouwensband. Voor wie in een kwetsbare situatie zit, is het lastig om hulp te vragen. Ik moet goed proberen aan te voelen of en wanneer ik zelf de eerste stap kan zetten. Ik mag niet te vlug willen gaan, mensen moeten me eerst een beetje kennen. Het begint doorgaans met een vrijblijvende babbel. Ik bied een luisterend oor, mensen kunnen hun verhaal aan mij kwijt. Gaandeweg kunnen dan ook de gezondheidsklachten aan bod komen.’

‘Het meest voorkomend zijn voet- en huidproblemen, ontoereikende mondzorg, diabetes, geïnfecteerde wonden. Ik probeer zoveel mogelijk dingen zelf aan te pakken, maar uiteraard is er regelmatig meer gespecialiseerde zorg nodig door de huisarts, de dermatoloog of een andere specialist. Dan moet ik soms wel wat aanklampend zijn. We maken samen de afspraak, ik ga vaak ook mee naar de specialist. Per stad of gemeente zijn er afspraken gemaakt met de lokale huisartsen, apothekers, kinesisten.

Zij zijn mee in het verhaal. Met ieder sociaal huis zijn er afspraken over hoe om te gaan met mensen die niet orde zijn met de ziekteverzekering en hoe de vergoedingen gebeuren. Want ik ben dan wel geen sociaal werker, ik kan dak- en thuislozen wel naar de juiste instantie leiden om bijvoorbeeld administratief zaken in orde te brengen.’ ‘Ook mentale problemen komen zeer regelmatig voor. Als er een mogelijkheid is om de eerstelijnspsycholoog in te schakelen of een opname te regelen, dan help ik daarbij. Ook een psychiater doet maandelijks consultaties bij het CAW. De drempel is dikwijls nog hoog, maar ik probeer mee de brug te slaan.’

‘Ik heb enorm veel respect voor mensen die dak- of thuisloos zijn. Ondanks hun grote kwetsbaarheid blijven ze vechten, dag en nacht. Dat ik hen daarbij kan steunen, is fantastisch. Het uiteindelijke doel van dit project is dat dak- en thuislozen sneller aansluiting vinden bij de reguliere gezondheidszorg.’ —

Bart Van Moerkerke is redacteur Lokaal
Voor Lokaal 12 | 2022