Auteur: Marian Verbeek
Gepubliceerd op: 30-11-2022
De VVSG vraagt een totaalpakket van op elkaar afgestemde maatregelen voor de versterking van de gemeenteraad. Werk eerst grondig aan het statuut van de raadsleden, alvorens het bredere debat over hun rol te voeren.
In december 2021 en januari 2022 bespraken drie parlementaire werkgroepen in thematische sessies de versterking van de gemeenteraad. In een mededeling aan de Vlaamse regering van 1 juli 2022 geeft minister Somers per deelthema de bedenkingen, voorstellen en suggesties weer die in de debatsessies door de deelnemende parlementsleden werden geformuleerd. De nota bevat, bij wijze van samenvatting, zeven concrete voorstellen gedestilleerd uit de werkzaamheden van de werkgroepen die de gemeenteraad als spil van de lokale democratie kunnen versterken. Op vraag van minister Somers formuleerde de VVSG een advies over de voorstellen en denkpistes ter versterking van de gemeenteraad.
De VVSG stelt vast dat het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering al decennialang inspanningen doen om de gemeenteraad te versterken, maar dat er in de praktijk vaak vooral sterkere colleges zijn gecreëerd. Door de versterking van het college (en van het statuut van de leden ervan), raken de raden en de raadsleden steeds meer achterop. Het onevenwicht tussen beide organen groeit. Een cultuuromslag is nodig.
Voor de VVSG is ondersteuning van de raad uitermate belangrijk. Het decreet lokaal bestuur zou, aan de raden die dat willen, expliciet de mogelijkheid moeten geven om ‘bestuursondersteuning’ voor de raad en de raadsvoorzitter te organiseren of een ‘bestuursondersteuner’ aan te stellen. Minimaal zou er net als voor het college ook een afsprakennota tussen gemeenteraad en managementteam moeten zijn. Proefprojecten om de raad meer impact te geven op de eigen agenda verdienen steun en experimenteerruimte.
Gemeenten moeten de mogelijkheid krijgen hun raadsleden beter te vergoeden. Geef de raadsvoorzitter een volwaardig statuut en een correcte vergoeding. De VVSG vraagt de Vlaamse overheid om in overleg met de federale overheid het politiek verlof te uniformiseren en eventuele drempels bij de toekenning van politiek verlof kritisch te bekijken.
Een verplichte vermindering van het aantal schepenen is niet nodig maar denk na over voorstellen over de verhouding tussen het college en de raad, ook qua aantal mandatarissen. De VVSG steunt het voorstel om grondig de voor- en nadelen van een dualistisch systeem in de Vlaamse lokale besturen te onderzoeken. Dualisme is echter geen doel op zich. Het doel is de raad te versterken en een dualistisch systeem kan een middel zijn om de controle- en beleidsbepalende taak van de raad op te waarderen.
Liever dan enkele kleinere losse voorstellen, vraagt de VVSG een méér actiegericht globaal plan om de raad echt te versterken. De horizon voor zo een globaal plan kan de beleidsperiode 2025-2030 zijn, of zelfs 2031-2036, zolang de lokale democratie maar fundamenteel versterkt wordt.
