Bij het overzicht van de opdrachten van gemeenten en OCMW's, vertrekken we vanuit de algemene opdracht of de missie. Daarna gaan we dieper in op de taken..
Wat is de missie van gemeente en OCMW?
De missie of opdracht van gemeente en OCMW staat in het decreet over het lokaal bestuur: “De gemeenten en de OCMW's beogen om op het lokale niveau duurzaam bij te dragen aan het welzijn van de burgers en verzekeren een burgernabije, democratische, transparante en doelmatige uitoefening van hun bevoegdheden.”
Welzijn van burgers moet ruim begrepen worden en gaat ook over cultuur, omgeving of veiligheid. Dit welzijn is bovendien niet beperkt tot de eigen inwoners, maar slaat op iedereen die gebruik maakt van de diensten of het grondgebied van het lokaal bestuur. Voorbeelden daarvan zijn het gebruik van het gemeentelijk zwembad of de Europese en internationale werking.
Duurzaam bijdragen doelt op de noodzaak om bij het beleid rekening te houden op met toekomstige generaties.
Specifiek voor de gemeenten zegt de Grondwet dat ze bevoegd zijn voor de aangelegenheden van gemeentelijk belang. Daarvoor kunnen ze alle initiatieven nemen. De bevoegdheden van de OCMW’s staan dan weer in de organieke OCMW-wet van 1976. Samengevat heeft op basis van die wet iedere persoon recht op maatschappelijke dienstverlening om zo een menswaardig leven te kunnen leiden. De OCMW’s hebben de opdracht deze dienstverlening te verzekeren.
Welke taken hebben gemeente en OCMW?
We kunnen de lokale taken onderverdelen in drie soorten:
- Opgelegde taken
Deze taken worden door de federale of Vlaamse overheid opgelegd aan de lokale besturen zonder dat lokale besturen hierbij enige beleidsruimte hebben. Het lokaal bestuur voert hier gewoon uit. Voorbeelden hiervan zijn het afleveren van rijbewijzen (door de gemeente) of het toekennen van maatschappelijke dienstverlening aan vreemdelingen (door het OCMW).
- Taken van gemengd belang
Dit soort taken worden soms opgelegd, met beleidsruimte voor het lokale bestuur om ze in te vullen. Soms kiest het lokaal bestuur of de taak opgenomen wordt, maar gebeurt de uitoefening onder bepaalde voorwaarden en op de wijze die door de federale of Vlaamse overheid vastgelegd wordt. Voorbeelden hiervan zijn het organiseren van gemeentelijk onderwijs (door de gemeente) of het uitbaten van een woonzorgcentrum (door het OCMW).
- Lokaal gekozen taken
Het lokaal bestuur bepaalt zelf of ze deze taken opneemt en (grotendeels) hoe ze dat dan doet. Uiteraard blijven er wel algemene grondwettelijke en wettelijke principes gelden, zoals de regels over overheidsopdrachten. Voorbeelden hiervan zijn het uitwerken van een cultureel aanbod (door de gemeente) en een systeem van aanvullende steun (door het OCMW).
