E en lint van vijf vijvers, een wat verouderd speelterrein dat vroeger een soort pretpark avant-la-lettre was, sportterreinen voor voetbal en tennis, een parkzone, de zaal Rosenberg, horeca, dat is Zoet Water in Oud-Heverlee. De site is aan opwaardering toe om klaar te zijn voor de komende decennia. De gemeente, die de eigenaar is, wil een masterplan voor de herinrichting laten opmaken. ‘Maar omdat alle inwoners zich wel op de een of andere manier verbonden voelen met de site en alle politieke partijen erover spreken in hun programma, leek het ons het ideale project voor een vernieuwende manier van werken,’ zegt gemeenteraadsvoorzitter Adinda Claessen van meerderheidspartij Groen. ‘We wilden alle gemeenteraadsleden en ook de inwoners een stem geven.’
Loting
Er werd een stuurgroep samengesteld van gemeenteraadsleden van de verschillende politieke fracties, schepenen, medewerkers van verschillende diensten en professionele procesbegeleiders van Levuur. Die groep tekende het participatieproces uit en selecteerde de thema’s die aan bod zouden komen. Een antennegroep met onder meer de gemeentelijke adviesraden en de provincie dacht mee na. In een eerste fase werden een kleine tweeduizend inwoners, random geloot uit het bevolkingsregister, aangeschreven om deel te nemen.
Uit de 123 mensen die aangaven dat te willen doen, werden er vijftig geloot. Zij vormen een representatief staal van de bevolking. Van die groep haakten uiteindelijk nog wat mensen af, zodat 38 inwoners het hele proces hebben meegemaakt. Adinda Claessen: ‘Voorstellen formuleren voor een goed evenwicht tussen de bestaande functies en de nieuwe noden van Zoet Water, zonder de draagkracht van het gebied te overschrijden. Dat was de basisinsteek voor de deelnemers. Een van de hoofdvragen is bijvoorbeeld of Zoet Water een lokale site blijft of een attractiepool wordt voor mensen uit de ruimere omgeving. Er werden van de deelnemers beleidsvoorstellen gevraagd over vijf thema’s: sport en de eventuele bouw van een sporthal; de toekomst van de zaal Rosenberg; draagkracht en toerisme; mobiliteit en parkeermogelijkheden; natuur en recreatie.’
Drie bijeenkomsten
Alle deelnemers kregen vooraf een brochure met het procesverloop, de thema’s en het advies van alle adviesraden, zodat ze beslagen op het ijs kwamen. In februari 2020, pre-corona, had de eerste bijeenkomst plaats. In kleine groepjes werd eerst een bezoek gebracht aan de site. In het gemeentehuis kwamen later op de dag meteen drie thema’s aan bod. Telkens gaf een expert een korte toelichting, daarna gingen de deelnemers verdeeld over verschillende tafels aan de slag. Aan elke tafel schoven ook twee gemeenteraadsleden van verschillende partijen en een of twee procesbegeleiders – professionelen en medewerkers van de diensten – aan. Aan het eind van de dag stelde elke tafel op één slide haar conclusies voor aan de andere tafels en gaf ze een korte toelichting. ‘De dynamiek die eerste dag was zeer groot, geweldig om te zien,’ zegt de gemeenteraadsvoorzitter. ‘
Jammer genoeg kwam COVID-19 er enkele weken later tussen en kon onze tweede bijeenkomst over de resterende thema’s pas in september doorgaan. De derde sessie in november hebben we zelfs digitaal moeten organiseren. Intussen hadden we ook een workshop gehad met een tiental lagereschoolkinderen. Zij openden de derde dag met een online presentatie van hun voorstellen. Daarna kwamen 67 stellingen aan bod die we uit de eerste twee bijeenkomsten en de workshop met de kinderen hadden gepuurd, per thema gegroepeerd.’ Die werden in kleine groepjes digitaal besproken en gefinetuned, waarna de deelnemers stemden over elk van die stellingen. 43 haalden meer dan een tweederdemeerderheid, drie werden met ruim twee derde weggestemd, over de andere stellingen waren de meningen verdeeld.
De 43 goedgekeurde stellingen werden aan de gemeenteraad overgemaakt. Die nam er akte van en bezorgde ze aan het ontwerpbureau van het masterplan. ‘De gemeenteraad heeft aan de aanbevelingen wel nog een addendum toegevoegd,’ zegt Adinda Claessen. ‘Zo was er in het Forum geen meerderheid voor de bouw van een sporthal, maar wel voor outdoorsportfaciliteiten. De gemeenteraad heeft aan het ontwerpbureau gevraagd om in het masterplan toch een plaats vrij te houden voor het geval er over tien of twintig jaar toch vraag zou zijn naar een sporthal.
Een ander voorbeeld is de ruime parking aan de zaal Rosenberg en de horecazaken. Nagenoeg iedereen is het erover eens dat die slecht gelegen parking moet verdwijnen en dat het noorden van Zoet Water een veel betere parkeerlocatie is. Toch vraagt de gemeenteraad om een klein parkeerterrein te behouden nabij de horecazaken.’
Verrijkend
Het ontwerpteam van Overlant en Bulk Architecten dat het hele proces mee volgde, is momenteel aan de slag en komt begin maart met een voorontwerp van het masterplan. Dat zal onder meer aan de deelnemers aan het Toekomstforum en aan alle inwoners worden voorgesteld.
Begin april wordt het ontwerp van het masterplan verwacht. Gemeenteraadsvoorzitter Claessen is in ieder geval al heel enthousiast over het gelopen traject. ‘De gemeenteraadsleden van de oppositie vinden het fantastisch dat ze constructief konden meewerken aan het beleid, die van de meerderheid stellen het op prijs dat door deze manier van werken het draagvlak bij inwoners sterk is gegroeid. Allemaal vonden ze het, net als de diensten, zeer verrijkend om met zoveel uiteenlopende visies kennis te maken. Voor de burgers was het zeer interessant mee beleid te maken en meer begrip te krijgen van de complexiteit van lokaal beleid. Iedereen is het erover eens dat we deze methodiek ook in de toekomst willen toepassen. Maar misschien kiezen we de volgende keer wel voor een kleiner project en een aangepaste formule die voor iedereen minder arbeids- en tijdsintensief is.’ •
Bart van Moerkerke is redacteur van Lokaal
Voor Lokaal 02 | 2021
