Doelstelling
De wijk rond de Vaartkom in Leuven heeft de laatste tien jaar een ware transformatie ondergaan. De voormalig industriële zone veranderde in een moderne stadswijk. Enkel de overs waren nog onveranderd. Deze worden nu ook vernieuwd en de ambitie wordt uitgesproken om in de vaart ook waterbeleving te voorzien. Een buitenbad zou het perfecte sluitstuk zijn voor deze opmerkelijke metamorfose. Dit plan lokt uiteenlopende meningen uit van bewoners.
De stad beslist om bovenop het bestaande participatietraject waarbij elke inwoner betrokken wordt, een bijkomend intensief participatietraject uit te rollen. Dit tweede participatietraject bestaat uit een gelote burgerjury en een professionele jury die samen beslissen over de openbare aanbesteding van de ontwikkeling van de Vaartkomoevers. Inspiratie haalden ze uit de aanpak van de G1000.
De loting blijft een aanvullend participatietraject. Op die manier behouden alle Leuvenaars het recht om te participeren. Door een representatief staal van de bevolking te loten, zorg je immers voor een diverse burgerjury bestaande uit deelnemers die je anders moeilijk bereikt. Tegelijk volgt de burgerjury een zeer intens traject waarbij de juryleden opgeleid worden om zich uit te spreken over een technisch, complex dossier. Op die manier kan je met een willekeurig geselecteerde groep zeer diepgaand werken, meer dan doorgaans het geval is in een open participatief traject.
In het voorjaar 2020 kregen 2000 Leuvenaars een uitnodiging om deel uit te maken van de burgerjury. Daarbij werd rekening gehouden met diversiteit in geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en woonplaats. Dit leidde tot een groep van 14 gelote burgers die, aangevuld met 8 professionele juryleden, over de aanbesteding zullen beslissen.
De burgerjury krijgt vooraf een opleidingstraject voorgeschoteld, aangezien de leden zich onder andere moeten uitspreken over de aanbesteding, projectmanagement en het exploitatiemodel van de waterbeleving. Enige technische bagage is dus noodzakelijk. Daarbij is het balanceren tussen hoeveel achtergrondkennis de juryleden nodig hebben om een kwaliteitsvolle beslissing te nemen en de inspanning die je van hen kan vragen. De burgerjury krijgt een onkostenvergoeding, maar daar tegenover staat een engagement om deel te nemen aan het opleidingstraject. Doordat de burgerjury en professionele jury steeds samen aan de debatten deelnemen, hoopt de stad dat ze elkaars mening beïnvloeden en op die manier tot een gedeeld en gedragen voorstel komen.
Het lotingstraject is zeer arbeidsintensief. Als stad weeg je dus sterk af voor welke projecten je zo'n loting wil inzetten. Belangrijk is wel dat de inspraak gebeurt binnen de contouren die vastgelegd worden door het bestuur. De inkleuring gebeurt dan weer door de juryleden of participanten.
Leuven zet al jarenlang in op partnerschappen. Ze geloven in de expertise die in de stad zit, bij hun inwoners en het brede middenveld. Steden worden met complexe problemen geconfronteerd waarbij ze alle expertise nodig hebben om deze het hoofd te bieden. Inwoners kennen het gebied het beste en hebben ook veel professionele bagage. Deze kennis samenbrengen zorgt voor het best mogelijke resultaat.
Betrokken partij
De dienst gebiedsgerichte werking in Leuven coördineert de participatietrajecten in Leuven, waaronder ook dit lotingstraject Vaartkomoevers.
Experts van binnen en buiten de stadsorganisatie worden ingezet om het opleidingstraject te voeden en de juryleden zo goed mogelijk in te leiden in dit technische dossier.
Bereik
Door een burgerjury te loten, bereikt de stad een representatief staal van de bevolking. Daarbij worden ook moeilijk bereikbare doelgroepen betrokken die bij andere projecten toch vaak uit de boot vallen.
Tips
Naast grote projecten zoals de gelote burgerjury zet men ook in op kleinschalige projecten zoals ‘Kom op voor je wijk’. Hierbij krijgen burgers tot 18.600 euro per project om zelf een idee te realiseren. Naast het realiseren van eigen ideeën is er ook een kant-en-klaar aanbod om eenvoudig op in te tekenen zoals een buurtfeest, speelstraten, een buurtmoestuin, enz. Deze kleinschalige projecten dragen bij aan de sociale cohesie van de wijk en het vertrouwen in het lokaal bestuur. Het zijn bouwstenen voor de grotere projecten.
Vertrouwen en een open, transparante werkhouding vormt een belangrijke voorwaarde voor co-creatieve trajecten met inwoners. Een goede samenwerking vraagt dat er respect is voor mekaars inbreng en expertise, alsook begrip voor de situatie waaruit iemand handelt en de belangen die spelen. Transparant communiceren over plannen die er zijn en over de redenen waarom beslissingen worden genomen is een belangrijke voorwaarde in de samenwerking tussen inwoners en stad.
Partnerschappen aangaan is niet altijd makkelijk. In ieder traject zitten er moeilijkheden en botsende meningen. Vertrouwen en een open, transparante werkwijze speelt hier opnieuw een belangrijke rol om hierdoor te komen. Het is belangrijk om in alle openheid de visie van het bestuur te brengen. De participatietrajecten spelen zich steeds af binnen de krijtlijnen van het bestuur. Buiten die krijtlijnen gaat het participatietraject niet, maar daarbinnen moet wel veel mogelijk zijn.
Praktisch
- Jan Mellebeek, diensthoofd gebiedsgerichte werking: Jan.Mellebeek@leuven.be
- Menno Ernst, wijkmanager: Menno.Ernst@leuven.be
