Na de installatievergadering

Soms is het niet gelukt om tijdens de installatievergaderingen alle mandaten toe te wijzen waarvan dat wel de bedoeling was. Soms was er geen akte, soms bleek ze onontvankelijk. Hieronder beschrijven we wat er dan moet gebeuren:

Als er geen (ontvankelijke) akte van voordracht is, kiest de gemeenteraad binnen de 14 dagen een voorzitter. De gemeenteraadsleden kunnen dan een nieuwe kandidaat-voorzitter voordragen. Drie dagen voor de volgende vergadering van de gemeenteraad moet de algemeen directeur de akte in handen hebben. Ook nu wordt een akte van voordracht gebruikt, en is er een verplicht te gebruiken model. Op de akte moeten de handtekeningen staan van:

• een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat werden verkozen. Als de lijst waarop de naam van de kandidaat-voorzitter voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen. 
  
  Opgelet: Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Er zijn zware sancties voor wie meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent. Wel gaat het nu om een nieuwe verkiezing van de voorzitter. Dat betekent dat als de voordrachtsakte die ingediend werd voor de installatievergadering onontvankelijk verklaard werd, de raadsleden die die akte ondertekend hadden, nu perfect opnieuw een akte kunnen tekenen.

De akte biedt de mogelijkheid om een einddatum van het mandaat van de kandidaat-voorzitter in te vullen. Wanneer dat gebeurt, dan kan de akte ook de namen van een of meer opvolgers van de voorzitter bevatten. Bereikt de voorzitter de einddatum van het mandaat, dan treedt hij of zij automatisch af en wordt hij of zij opgevolgd door de eerste opvolger op de akte. Als het mandaat eerder eindigt dan de vermelde einddatum in de akte dan neemt de eerstvolgende opvolger het mandaat vervroegd op. Als de laatste opvolger het mandaat niet
aanvaardt, wordt er door de raad een nieuwe voorzittersverkiezing georganiseerd. Staat er geen einddatum op de akte dan wordt de eventuele vermelding van een of meer opvolgers als niet-bestaand beschouwd.

In tegenstelling tot de procedure op de installatievergadering, is er nu geen verkiezing door een verkozenverklaring. Er is een geheime stemming nodig over de ingediende akten. Er zijn daarbij verschillende mogelijkheden:

• Een kandidaat behaalt de volstrekte meerderheid van de stemmen. Deze kandidaat is meteen verkozen.
• Geen enkele kandidaat krijgt meteen een volstrekte meerderheid van de stemmen. In dat geval is een tweede stemronde nodig met de twee kandidaten die in de eerste stemronde de meeste stemmen behaald hebben. Bij staking van stemmen in de eerste stemronde komt de kandidaat die bij de gemeenteraadsverkiezingen de meeste naamstemmen heeft behaald in aanmerking voor de tweede stemronde. De kandidaat die in de tweede stemronde de meerderheid van de stemmen heeft behaald, is verkozen tot voorzitter. Bij staking van stemmen in de tweede stemronde is de kandidaat die bij de gemeenteraadsverkiezingen de meeste naamstemmen heeft behaald, verkozen tot voorzitter. Als de naamstemmen bepalend zijn en de kandidaten een gelijk aantal naamstemmen hebben behaald, is de voorgedragen kandidaat verkozen van wie de lijst bij de gemeenteraadsverkiezingen de meeste stemmen heeft behaald.

Als er geen (ontvankelijke) gezamenlijke akte van voordracht is, beslist de gemeenteraad op de installatievergadering over het aantal te verkiezen schepenen. Op dat moment kan de raad dus beslissen om minder schepenen te verkiezen. De gemeenteraad organiseert dan binnen 14 dagen de afzonderlijke verkiezing van de schepenen onder de gemeenteraadsleden. De gemeenteraadsleden kunnen dan per te verkiezen schepenmandaat een kandidaat-schepenen voordragen. Ook hier wordt een akte van voordracht gebruikt, maar met een enkele meerderheid. Voor de voordracht moet de modelakte worden gebruikt. Op de akte moeten de handtekeningen staan van:

• een meerderheid van de personen die op dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat werden verkozen. Als de lijst waarop de naam van de kandidaat-schepen voorkomt slechts twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van één van hen. 
  
  Opgelet: Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen per te verkiezen schepenmandaat. Er zijn zware sancties voor wie meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent. Wel gaat het nu om een nieuwe verkiezing voor de schepenen. Dat betekent dat als de gezamenlijke akte van voordracht die ingediend werd voor de installatievergadering onontvankelijk verklaard werd, de raadsleden die die akte ondertekend hadden, nu perfect opnieuw aktes kunnen tekenen per te verkiezen schepen.

De akte biedt de mogelijkheid om bij de kandidaat-schepenen een einddatum van het mandaat in te vullen. Dat kan verschillen per kandidaat. Wanneer dat gebeurt, dan kan de akte ook de namen van een of meer opvolgers voor die kandidaat-schepen bevatten. Als de vooropgestelde datum wordt bereikt, is de schepen van rechtswege ontslagnemend en wordt hij vervangen door de eerste opvolger. Als het mandaat zou eindigen voor de datum uit de akte, dan neemt de eerstvolgende opvolger vervroegd het mandaat op. Neemt de laatste opvolger het mandaat niet op, dan wordt een nieuwe kandidaat-schepen voorgedragen. Staat er geen einddatum op de akte dan wordt de eventuele vermelding van een of meer opvolgers als niet-bestaand beschouwd.

Per te verkiezen schepenmandaat wordt uiterlijk drie dagen voor de eerstvolgende vergadering van de gemeenteraad een gedagtekende akte van voordracht aan de algemeen directeur bezorgd. Als de schriftelijk voorgedragen kandidaturen niet volstaan om het college van burgemeester en schepenen volledig samen te stellen, kunnen kandidaten ook mondeling op de zitting voorgedragen worden. Ook deze kandidaten moeten, bij hun mondelinge voordracht, de steun krijgen van de meerderheid van hun fractie.

Als er geen (ontvankelijke) gezamenlijke akte was, dan wordt er niet gewerkt met een verkozenverklaring. Per te verkiezen schepenmandaat zal dan een afzonderlijke geheime stemming plaatsvinden over de ingediende akten. Er zijn verschillende mogelijkheden:

• een kandidaat behaalt de volstrekte meerderheid van de stemmen. Deze kandidaat is meteen verkozen;
• geen enkele kandidaat krijgt een volstrekte meerderheid van de stemmen. In dat geval is een tweede stemronde nodig met de twee kandidaten die in de eerste stemronde de meeste stemmen behaald hebben. Bij staking van stemmen in de eerste stemronde komt de kandidaat die bij de gemeenteraadsverkiezingen de meeste naamstemmen heeft behaald in aanmerking voor de tweede stemronde. De kandidaat die in de tweede stemronde de meerderheid van de stemmen heeft behaald, is verkozen tot schepen. Bij staking van stemmen in de tweede stemronde is de kandidaat die bij de gemeenteraadsverkiezingen de meeste naamstemmen heeft behaald, verkozen tot schepen. Als de naamstemmen bepalend zijn en de kandidaten een gelijk aantal naamstemmen hebben behaald, is de voorgedragen kandidaat verkozen van wie de lijst bij de gemeenteraadsverkiezingen de meeste stemmen heeft behaald.

Als de voorzitter van de installatievergadering vaststelt dat er geen ontvankelijke akte is ingediend voor de verkiezing van de BCSD-voorzitter, dan moet de OCMW-raad binnen de veertien dagen een comitévoorzitter verkiezen.

Uiterlijk drie dagen voor de eerstvolgende vergadering van de OCMW-raad kunnen de OCMW-raadsleden daartoe een gedagtekende akte van voordracht bezorgen aan de algemeen directeur. Om ontvankelijk te zijn moet de akte van voordracht ten minste ondertekend zijn door een meerderheid van de leden van de OCMW-raad die op dezelfde lijst zijn verkozen als de voorgedragen kandidaat. Als de lijst waarop de kandidaat-voorzitter voorkomt maar twee verkozenen telt, volstaat de handtekening van een van hen.

Opgelet: ​​​​​​Niemand kan meer dan één akte van voordracht ondertekenen. Er zijn zware sancties voor wie meer dan één akte van voordracht voor hetzelfde mandaat ondertekent. Wel gaat het nu om een nieuwe verkiezing van de voorzitter. Dat betekent dat als de voordrachtsakte die ingediend werd voor de installatievergadering onontvankelijk verklaard werd, de raadsleden die die akte ondertekend hadden, nu perfect opnieuw een akte kunnen tekenen.

De akte van voordracht kan ook een einddatum bevatten. In dat geval kunnen ook één of meer opvolger(s) vermeld worden.

De verkiezing gebeurt bij geheime stemming.

• De kandidaat die de volstrekte meerderheid van de stemmen heeft behaald, is verkozen tot voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst.
• Als geen enkele kandidaat de volstrekte meerderheid van de stemmen heeft behaald en als verschillende kandidaten zijn voorgedragen voor het vacante mandaat, vindt een tweede stemronde plaats, waarin wordt gestemd op de twee kandidaten die in de eerste stemronde de meeste stemmen behaalden. Bij staking van stemmen in de eerste stemronde komt de kandidaat die bij de verkiezingen de meeste naamstemmen heeft behaald, in aanmerking voor de tweede stemronde. De kandidaat die in de tweede stemronde de meerderheid van de stemmen heeft behaald, is verkozen tot voorzitter. Bij staking van stemmen in de tweede stemronde is de kandidaat die bij de verkiezingen de meeste naamstemmen heeft behaald, verkozen tot voorzitter. Als de naamstemmen bepalend zijn en de kandidaten een gelijk aantal naamstemmen hebben behaald, is de voorgedragen kandidaat van wie de lijst bij de verkiezingen de meeste stemmen heeft behaald, verkozen.

Er zijn verschillende mogelijkheden:

1. Een lijst (of groep van lijsten) heeft geen ontvankelijke voordrachtsakte ingediend voor de zetels die hen zijn toegewezen.
   Blijkt er geen ontvankelijke voordrachtsakte ingediend door een lijst (of groep van lijsten), dan kan die lijst (of groep van lijsten) een nieuwe akte van voordracht indienen met een of meer nieuwe kandidaat-leden (en eventueel ook kandidaat-opvolgers).
    
2. Een lijst (of groep van lijsten) heeft een ontvankelijke voordrachtsakte ingediend met minder kandidaten dan het aantal dat toegewezen werd aan de lijst (of groep van lijsten).
   Blijkt een voordrachtsakte ingediend door een lijst (of groep van lijsten) ontvankelijk, maar staan er minder kandidaat-leden op dan de lijst (of groep van lijsten) toekomt, dan kan die lijst (of groep van lijsten) een nieuwe akte van voordracht indienen voor het aantal comitéleden dat door die lijst (of groep) nog niet ingevuld is.

Blijkt zestig dagen na de installatievergadering dat er mandaten in het bijzonder comité voor de sociale dienst nog niet voor de eerste keer ingevuld zijn, dan kan die lijst (of groep van lijsten) een nieuwe akte van voordracht indienen met een of meer nieuwe kandidaat-leden (en eventueel ook kandidaat-opvolgers).

De Vlaamse Regering beslist over de benoeming tot burgemeester nadat de aangewezen-burgemeester de eed heeft afgelegd.

De burgemeester moet de Belgische nationaliteit hebben en moet beschikken over de kennis van de bestuurstaal die vereist is voor de uitoefening van het mandaat. Door zijn benoeming bestaat het – weerlegbaar – vermoeden dat hij of zij Nederlands kent.

Na de benoeming legt de aangewezen-burgemeester volgende eed af als burgemeester in handen van de gouverneur:"Ik zweer de verplichtingen van mijn mandaat trouw na te komen." Vanaf dan spreken we niet meer van aangewezen-burgemeester, maar van burgemeester.

Volgens de Grondwet moet het college van burgemeester en schepenen minstens één lid van het andere geslacht bevatten. Deze persoon kan ook de burgemeester of de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst zijn. Pas na de benoeming en de eedaflegging van de burgemeester kan men vaststellen of beide geslachten effectief in het college zetelen.  Stel dat er in het college geen enkele vrouw (of man) aanwezig is, dan moet de laatst verkozen schepen plaats maken. Het gemeenteraadslid van het andere geslacht met de meeste voorkeurstemmen, afkomstig van dezelfde lijst als de "vertrekkende" schepen wordt dan de nieuwe schepen. In het geval dat twee raadsleden van die lijst hetzelfde aantal voorkeurstemmen hebben, gaat het schepenmandaat naar de persoon die het hoogst op de lijst stond. Zijn er geen verkozen gemeenteraadsleden van het andere geslacht op die lijst? Dan wordt de laatst verkozen schepen automatisch vervangen door de eerste opvolger van het andere geslacht van de lijst. In dat geval is er een schepen buiten de gemeenteraad. (Het decreet lokaal bestuur zal hiervoor nog worden aangepast – zie voorstel van decreet)

De eerste vergadering van het bijzonder comité voor de sociale dienst is geen "installatievergadering". Dat komt omdat de leden en de voorzitter al geïnstalleerd zijn en er geen verplichte andere beslissingen in verband met de installatie zijn. Het gaat dus eigenlijk meteen om een "gewone" vergadering van het bijzonder comité zonder speciale regels. De vergadering verloopt formeel volgens dezelfde procedures als alle andere vergaderingen van het bijzonder comité.

Wel belangrijk voor het bijzonder comité in het begin van de bestuursperiode is:

• Een huishoudelijk reglement voor het bijzonder comité vaststellen.
• Kennismaken en omgangsregels afspreken met:
  • andere leden en de voorzitter van het bijzonder comité
  • personeelsleden van de sociale dienst
  • de algemeen directeur en de andere leden van het managementteam
    -->Dit kan in de afsprakennota
• Nadenken over bijkomende deontologische afspraken in een aanvullende deontologische code
• Kennis opdoen over:
  • Wat doet een OCMW? Wat doet een gemeente? En wat is het verschil?
  • Wat doet een bijzonder comité?
  • Hoe werkt het bijzonder comité?
  • Hoe verloopt het hulpverleningsproces?
  • De rechten en plichten van een comitélid? 
  • Waar kan je informatie vinden?
    --> Zie de VVSG-mandatarissenpagina's.
• Beslissen of er gewerkt wordt met subcomités.

De Vlaamse Regering heeft een databank met gegevens over de mandatarissen van de gemeente. Het doel is de transparantie en de toegankelijkheid voor het publiek vergroten om zo de democratische controle te faciliteren.

De databank bevat:

• de voor- en achternaam;
• het geslacht;
• de geboortedatum;
• het rijksregisternummer;
• de naam van de lijst waarop de mandataris als gemeenteraadslid is verkozen;
• de naam van de fractie waartoe hij behoort of, in voorkomend geval, de melding dat hij als onafhankelijke zetelt;
• eventueel de bevoegdheden die hij toegewezen krijgt (voor de leden van het college);
• eventueel de begin- en einddatum van zijn mandaat (voor de uitvoerende mandatarissen, de voorzitter van de gemeenteraad en de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst);

De gegevens van de mandatarissen zijn publiek toegankelijk met uitzondering van het geslacht, de geboortedatum en het rijksregisternummer van de betrokken mandataris.

Na de eedaflegging van een mandataris of de aanstelling van een waarnemer ter vervanging van een lokale mandataris, moet de gemeente, het OCMW of het district binnen tien dagen de gegevens publiceren. Het gaat om kalenderdagen, maar indien van toepassing, wordt de vervaldag naar de eerste werkdag verschoven.

Raadpleeg de mandatendatabank.

Gemeenten en OCMW's zijn vaak lid van vele andere structuren. Het zijn in veruit de meeste gevallen de raadsleden die het bestuur daar vertegenwoordigen. Dat betekent bij het begin van een nieuwe bestuursperiode nieuwe vertegenwoordigers moeten worden aangeduid.

Projectvereniging
De deelnemende gemeenten moeten in de loop van januari 2025 nieuwe bestuurders aanwijzen. Zij treden aan op 1 februari. 

Dienstverlenende of opdrachthoudende vereniging
Binnen de eerste drie maanden van 2025 wordt een algemene vergadering bijeengeroepen waarbij tot een algehele vervanging van de raad van bestuur wordt overgegaan.

Welzijnsvereniging, autonome verzorgingsinstelling, vereniging/vennootschap voor sociale dienstverlening en woonzorgvereniging/vennootschap.  
Het mandaat van de OCMW-raadsleden als vertegenwoordiger in deze verenigingen eindigt van rechtswege op de eerste algemene vergadering die plaatsvindt nadat de OCMW-raden geïnstalleerd zijn.  Er moeten dus nieuwe vertegenwoordigers aangesteld worden. Mogelijk is het wenselijk om de vertegenwoordigers al aan te stellen op de installatievergadering. De vertegenwoordigers van de OCMW-raad worden aangeduid in één stemronde door een geheime stemming. Kijk steeds naar wat het decreet over het lokaal bestuur, het huishoudelijk reglement van de OCMW-raad en de statuten van de vereniging zeggen over de aanduiding van vertegenwoordigers. 

(Welzijnsvereniging: art. 484, §1 DLB, Autonome verzorgingsinstelling: art. 497 en 484, §1 DLB, Vereniging sociale dienstverlening: art.511, §2 DLB, Woonzorgvereniging: art. 515 en art. 511, §2 DLB)

Ziekenhuisvereniging/vennootschap
De wetgeving zegt niets over het einde van het mandaat naar aanleiding van de installatie van de nieuwe raden. Ook hier is het zinvol om zo snel mogelijk de nieuwe vertegenwoordigers te kiezen. Dit gebeurt best voor de eerste algemene vergadering van 2025. De vertegenwoordigers van de OCMW-raad worden aangeduid in één stemronde door een geheime stemming. Kijk steeds naar wat het decreet over het lokaal bestuur, het huishoudelijk reglement van de OCMW-raad en de statuten van de vereniging zeggen over de aanduiding van vertegenwoordigers. 

(art. 506 DLB)

Opgelet:
want als ook de gemeente lid is van een OCMW-vereniging of -vennootschap, dan moet ook de gemeenteraad vertegenwoordigers aanduiden. De gemeenteraad stemt dan NIET via een geheime stemming in één stemronder, maar volgens de gewone regels om iemand aan te duiden. Zie art. 34 tot 36 DLB.

Woonmaatschappij
Via een aangetekend schrijven aan de woonmaatschappij kan de gemeente of het OCMW verzoeken om het mandaat van de huidige vertegenwoordiger van de gemeente of het OCMW in het bestuursorgaan van de woonmaatschappij te beëindigen. Tegelijk draagt de gemeente of het OCMW dan een nieuwe kandidaat-bestuurder voor aan de woonmaatschappij. Gelet op het gevraagde genderevenwicht, draagt de gemeente of het OCMW best twee kandidaat-bestuurders voor, waarbij ze een voorkeur aangeeft voor één van de twee kandidaten, zodat de algemene vergadering haar keuzerecht inzake benoeming kan uitoefenen. De leden van het bestuursorgaan worden benoemd voor ten hoogste zes jaar. De hernieuwing van de bestuursmandaten van de woonmaatschappij wordt zo gekoppeld aan de lokale verkiezingen.
Het bestuursorgaan van de woonmaatschappij bestaat uit hoogstens vijftien leden, waarvan ten hoogste twee derde van hetzelfde geslacht. Het bestuursorgaan is zodanig samengesteld dat voldoende expertise aanwezig is voor de verschillende activiteiten van de woonmaatschappij, alsook een voldoende diversiteit in competenties en achtergrond. Bestuurders die hun mandaat vervullen als vertegenwoordiger van een gemeente of een OCMW, worden gekozen uit de kandidaten die door de gemeente of het OCMW worden voorgedragen.

Als aandeelhouder van de woonmaatschappij maakt de gemeente en/of het OCMW deel uit van de algemene vergadering van de woonmaatschappij. De gemeente en/of het OCMW stelt voor elke algemene vergadering een afgevaardigde/vertegenwoordiger voor aan. Ze kan die ook aanduiden voor de volledige legislatuur. De leden van de algemene vergadering benoemen de bestuurders van de woonmaatschappij.

Bij de start van de nieuwe gemeentelijke bestuursperiode moeten bepaalde besluiten, aanstellingen, reglementen en overeenkomsten worden hernomen. Welke beslissingen zijn verplicht, en welke niet? We maakten een oplijsting van beslissingen die specifiek zijn voor het begin van een nieuwe bestuursperiode.

Als gemeenteraadsleden vinden dat er onregelmatigheden waren bij de verkiezing van de schepenen kunnen ze hiertegen bezwaar indienen bij de Raad voor Verkiezingsbetwistingen. Ze moeten dat doen binnen een termijn van 30 dagen na de installatievergadering van de gemeenteraad. De procedure is dezelfde als voor bezwaren tegen de gemeenteraadsverkiezingen.