Lokaal cliëntoverleg in Limburgse lokale besturen

Het LCO wil mensen in multiproblem-situaties versterken en meer greep geven op hun eigen leven. De versnippering in het welzijnslandschap brengt mensen in multi-probleemsituaties in contact met meerdere hulpverleners tegelijk. Minstens eentje per levensdomein. Elk van die hulpverleners vindt zijn domein en zijn doelstellingen prioritair. Zo komt de cliënt in een onhaalbare situatie, want niemand (ook de cliënt niet) kan aan al die verwachtingen tegelijk beantwoorden. Dat resulteert in hulpverleners, die de cliënt mogelijk beoordelen als ongemotiveerd omdat die niet doet wat is afgesproken. Terwijl die cliënt vaak ook in de materiële onmogelijkheid is om te voldoen aan de verwachtingen. De cliënt voelt zich onbegrepen en zijn wantrouwen ten aanzien van de hulpverlening neemt alleen maar toe.

Het LCO wil die negatieve en inefficiënte spiraal doorbreken. Het zet hulpverleners en cliënt samen rond de tafel. Het laat de cliënt zoveel mogelijk mee beslissen over de doelstellingen van de ondersteuning. Wat is voor hem belangrijk en welke ondersteuning is nodig om daar te geraken? Wat staat er in de weg? Welke stappen moeten eerst worden gezet? Een LCO -coördinator bewaakt dat alle deelnemers de spelregels van het LCO respecteren. Hij creëert, samen met de spilfiguur, een sfeer waarin de cliënt als een gelijkwaardige gesprekspartner aan bod komt. De coördinator LCO is speciaal gevormd om de cliënt warm te onthalen, gespreksruimte te creëren tijdens het overleg, aandacht te vragen voor wat al goed loopt en de inspanningen die de cliënt doet positief te benaderen. Daarnaast komen werkpunten aan bod en worden dossieroverschrijdende knelpunten en hiaten in de hulpverlening benoemd.

LCO wordt enkel aangeboden in situaties waar minstens drie hulpverleners betrokken zijn of betrokken dienen te worden.

Elke hulpverlener kan een LCO aanvragen op voorwaarde dat de cliënt daarmee akkoord is. De cliënt wordt door de hulpverlener voorbereid op het LCO. Cliënten kunnen ook zelf, op eigen initiatief, een LCO aanvragen.

Voor de cliënt: Hij krijgt erkenning als een autonoom en verantwoordelijk persoon. Sommige cliënten zeggen dat het hen goed doet om te horen dat er zoveel mensen echt om hen bekommerd zijn. Gevraagd de volgende zin aan te vullen ‘Ik ben naar dit LCO gekomen omdat…’ schreven cliënten:

“we met verschillende diensten bezig zijn. Door deze vergadering kunnen we alle diensten op één lijn krijgen.”
“ik ook mijn mening wou zeggen en me niet aan de kant wil laten schuiven door anderen.”
“ik het zeer belangrijk vind dat ik duidelijk weet van hoe en wat en dat ik dan zeker ben dat iedereen hetzelfde te weten komt.”

Voor de hulpverleners: Er komt meer afstemming in de hulpverlening. Samen vormen de hulpverleners een netwerk rond de cliënt. Verantwoordelijkheid wordt meer gedeeld. Zij leren de cliënt op een andere manier kennen. Ze krijgen een zicht op de reële situatie waarin de cliënt leeft en zijn (vaak beperkte) mogelijkheden. Dat leidt doorgaan tot meer begrip, minder frustratie en een ondersteuning die passend is in die specifieke situatie.
Gevraagd de volgende zin aan te vullen ‘Als ik zou werken in een regio zonder lokaal cliëntenoverleg (LCO), dan zou mijn werk als hulpverlener of begeleider …’ schreven hulpverleners:

”… minder compleet zijn. Een LCO helpt bij beeldvorming over het complete gezin. Geeft me meer inzicht en maakt dat ik mijn werk als begeleider beter kan afstemmen op de totale hulpvraag.”
“…minder gericht zijn op het netwerk van de cliënt. Iedere hulpverlener heeft inzicht in zijn of haar deel, maar dit werkt beter als alle delen een geheel vormen.”
“…minder ‘rijk’ zijn. Een LCO is een goed middel om samen na te denken en tot “oplossingen” te komen. Dit is vaak meer efficiënt dan ieder op zijn eigen ‘eilandje’.”
”… bij bepaalde cliënten (complexe problematieken) moeilijker verlopen. Afspraken maken met andere hulpverleners en diensten zou moeilijker verlopen. Het is een manier om als 1 team (van verschillende diensten) samen te werken.”

Voor lokale beleidsmakers: Efficiëntere inzet van de hulpverlening. Signalen over wat de toegankelijkheid van hulp- en dienstverlening bemoeilijkt, hiaten in de hulp- en dienstverlening, drempels en onderbescherming, maatschappelijke uitsluitingsmechanismen…

De kwaliteit van een LCO is afhankelijk van alle deelnemers rond de tafel. Elke deelnemer moet het LCO voorbereiden met de cliënt. Idem dito voor wat betreft de niet-veroordelende houding. De cliënt een positie geven als gelijkwaardige gesprekspartner is en blijft een punt dat van iedereen inspanning vraagt.

Het is voor iedereen rond de tafel absoluut pijnlijk om vast te stellen dat de ondersteuning waarmee de cliënt een stap vooruit kan zetten niet beschikbaar is. Meestal omwille van ellenlange wachtlijsten of budget. Het LCO kan aan cliënten geen perspectief geven als er een structureel tekort in het aanbod is.

Sinds een aantal jaren neemt het aandeel situaties waarin geen spilfiguur kan gevonden worden, toe. Hulpverleners wijten dit aan een toegenomen druk om vooropgestelde resultaten te halen binnen een bepaalde termijn en het erg afgelijnde takenpakket waar ze zich aan moeten houden.

Er is een draaiboek LCO waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe je met LCO begint. Je kan ook altijd contact nemen met één van de coördinatoren uit de lijst. Die zal je met plezier verder helpen.

Drie keer per jaar organiseert het LSB² een bijeenkomst van alle coördinatoren LCO in Limburg. Bezorg je mailadres als je hiervoor wil uitgenodigd worden aan mieja.engelen@vlaanderen.be

Publicatie LCO in dialoog 

Publicatie LCO hoe het begon 

Elk OCMW in Limburg biedt Lokaal Cliëntoverleg op vraag aan. Er is een draaiboek LCO waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe je met LCO begint. Je kan ook altijd contact nemen met één van de coördinatoren. Die zal je met plezier verder helpen.

Drie keer per jaar organiseert het LSB² een bijeenkomst van alle coördinatoren LCO in Limburg. Bezorg je mailadres als je hiervoor wil uitgenodigd worden aan mieja.engelen@vlaanderen.be

Publicatie LCO in dialoog 

Publicatie LCO hoe het begon