Dat de duurzame warmtetransitie lokaal tot stand zal komen, daarvan zijn de 293 Vlaamse gemeenten en steden die het Burgemeestersconvenant 2030 en het Lokaal Energie- en Klimaatpact ondertekend hebben, al overtuigd. Zo zullen deze lokale besturen onder andere werk maken van een lokaal warmteplan. Zo’n plan zet aan de hand van een visie, een warmtezoneringsplan en een concreet actieplan de krijtlijnen uit voor fossielvrij verwarmen en koelen op hun grondgebied. Natuurlijk zijn er steeds pioniers die al wat eerder uit de startblokken geschoten zijn. Verderop lees je het verhaal van de stad Herentals die momenteel dankzij IOK de lokale duurzame warmtetransitie in gang zet in het kader van het project Warmtemakelaar Kempen, met steun van Europa via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Ook het VVSG-Netwerk Klimaat stroopt samen met de steden en gemeenten de mouwen op voor deze enorme uitdaging. Het biedt ondersteuning in de vorm van een gids, een tool, inhoudelijke begeleiding en vooral: een niet te missen inspiratiedag.
Vergeet de gids niet
Een lokaal warmteplan, hoe begin je daaraan? Om daarbij te helpen ontwikkelde het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) samen met de VVSG de Warmtegids. Hierin stellen we steden en gemeenten een stappenplan voor de opmaak van een lokaal warmteplan ter beschikking, geven we een overzicht van mogelijke partners en financieringskanalen, leveren we (technische) achtergrondkennis over alle mogelijke warmteoplossingen en bieden we een heleboel antwoorden op veel voorkomende vragen en hindernissen. De Warmtegids zal worden voorgesteld tijdens de VVSGInspiratiedag Warmte op 29 maart (zie verder).
Warmtetransitie op de kaart
Samen met het Consortium WarmteWerkt ontwikkelde het VVSG-Netwerk Klimaat een Inspiratiekaart Warmtezonering. Ook deze kaart wordt gelanceerd tijdens de VVSG-Inspiratiedag Warmte. Ze zal steden en gemeenten helpen om voor hun grondgebied een opdeling te maken tussen enerzijds zoekzones waarin kansen liggen voor collectieve verwarming van gebouwen via een warmtenet en anderzijds zones waar de warmtevoorziening individueel georganiseerd zal worden. De inspiratiekaart geeft geen statisch beeld weer, maar voorziet ook in de mogelijkheid lokale informatie toe te voegen om het beeld te verfijnen. Parameters als de warmtevraagdichtheid (bv. simulaties van toekomstige ontwikkelingen zoals nieuwbouwwijken), de renovatiesnelheid vandaag en in de toekomst en de geschatte warmtenetkosten kunnen aangepast worden op basis van de specifieke lokale context. Daarnaast kunnen gekende warmtebronnen (bv. restwarmte afkomstig van een datacenter) worden toegevoegd aan de kaart. Tot slot biedt de inspiratiekaart nog de mogelijkheid om voor stratenclusters met warmtenetpotentieel een eerste indicatie van de economische haalbaarheid te berekenen.
De VVSG maakt je al warm
Om je helemáál warm te maken brengt het VVSG-Netwerk Klimaat op 29 maart al wie in Vlaanderen met duurzame warmte bezig is samen in Brussel voor de Inspiratiedag Warmte. Zoals al vermeld lanceren we er zowel onze Inspiratiekaart Warmtezonering en het ondersteuningsaanbod naar lokale besturen vanuit het Netwerk Klimaat, als de Warmtegids van het VEKA en de VVSG. Daarnaast zijn er in totaal twintig workshops en praktijkentafels. Die worden verzorgd door ervaren steden, gemeenten, intercommunales en energiecoöperaties met inspirerende cases, de provincies, ondersteunende partners als het Warmtenetwerk Vlaanderen, het Warmtepomp Platform, netbeheerder Fluvius, het Platform Energiemakelaar, het VEKA en uiteraard het VVSG-Netwerk Klimaat.
Tijdens het warme onthaal en de lunch kun je gaan shoppen op de uitgebreide infostandenmarkt. Afsluiten doen we met een paneldebat, gevolgd door de gelegenheid om bij een hapje en een drankje in gesprek te gaan met collega’s van andere steden en gemeenten, experts, marktpartijen, andere overheden… De ideale gelegenheid dus om een hele hoop nuttige bagage en contacten te verzamelen voor de opstart van de lokale duurzame warmtetransitie in jouw gemeente.
Ben je bijvoorbeeld benieuwd hoe een warmtenet tot stand kan komen door middel van burgerparticipatie? Schrijf je snel in, want de plaatsen voor elke workshop zijn beperkt! Alle details over de Inspiratiedag Warmte en de inschrijvingsmodule staan op vvsg.be/opleidingen/inspiratiedag-warmte-netwerk-klimaat. —
Gawein Van Daele is regisseur Warmte en Ruimte bij het VVSG-Netwerk Klimaat
Voor Lokaal 03 | 2022
Zie ook energiesparen.be/warmteplan
Stad Herentals zet samen met IOK ambitieuze duurzame warmtetransitie op de rails
Het duurzame warmtetraject van de stad Herentals heeft onder begeleiding van IOK en Kelvin Solutions al belangrijke fases doorlopen: de opmaak van een warmtezoneringskaart en een warmtebronnenanalyse. In deze oefening werd nauw samengewerkt met de verschillende stadsdiensten. Naast de analyse van de warmtevraagdichtheid en de aanwezige warmtebronnen werden er ook andere belangrijke aspecten opgenomen en beleidsmatig afgetoetst: een prognose van de bevolkingsaangroei en -spreiding, gekoppeld aan het actuele en gewenste ruimtelijke (verdichtings)beleid en het lokale renovatiebeleid (i.s.m. Energiehuis Kempen). Hieruit werd duidelijk welke oplossingen het best ingezet kunnen worden in verschillende zones van de stad. Zo blijkt bijvoorbeeld voor het stadscentrum een warmtenet in totaal de laagste kosten op te leveren in de overgang naar een klimaatneutrale omgeving.
Momenteel wordt gewerkt aan de implementatie en beleidsverankering. In deze fase wordt de stap gezet van analyse naar beleid en uitvoering. De ambitie van de stad is om de trein van de lokale duurzame warmtetransitie effectief op de rails te zetten en ook werkelijk te laten vertrekken! Daarvoor wordt er ingezet op twee sporen. Enerzijds worden kansrijke warmteclusters gedetecteerd en geselecteerd. Zo werd er samen met de stedelijke diensten al een grote mogelijke warmtecluster geselecteerd en werd er onderzocht hoe bestaande gebouwen binnen die cluster aan elkaar gekoppeld kunnen worden en of daarvan een interessante businesscase te maken valt. Anderzijds wordt dit alles verankerd in het beleid; op die manier evolueert het warmtezoneringsplan naar een lokaal warmtebeleid. Het wordt verankerd in juridisch sturende (ruimtelijke) instrumenten en opgenomen door het stadsbestuur en het stedelijk apparaat. Dit alles kan enkel een succesvol eindresultaat opleveren, wanneer het hele traject ook politiek uitgedragen wordt. Mien Van Olmen, burgemeester van Herentals, is gemotiveerd: ‘Het proces om tot een gedragen warmtevisie en -plan te komen is complex en zelfs baanbrekend, maar elke stap die we nemen bevestigt ons buikgevoel: duurzame warmte heeft een groot potentieel in de strijd tegen klimaatverandering en is haalbaar voor onze stad.’
Verwant
Klimaatbeleid: De nieuwe warmtekaarten, inspiratie voor lokaal warmtebeleid
