‘Sinds 2012 laten we kinderen overdag buitenslapen. Je ziet hoe ze ervan genieten, vooral als ze in de schaduw van de wilgenhut slapen, daar zijn de kinderen echt volledig ontspannen,’ zegt Matilde De Luca, kinderbegeleidster van kinderdagverblijf Het Nachtegaaltje dat valt onder de dienst Kinderopvang van de stad Gent.
Ondertussen zijn er bij die dienst verschillende kinderopvanglocaties waar kinderen buitenslapen, omdat ze duurzaamheid en groene elementen expliciet opnemen in hun pedagogische visie en dagelijkse praktijk. De verantwoordelijken van deze kinderopvanglocaties komen op regelmatige basis samen om te onderzoeken hoe kinderen het buiten zijn ervaren en beleven. In buitenspeelbeleid kan het buitenslapen een mooie plek innemen. Het kan een pluspunt zijn om na het buiten spelen even buiten te slapen en nog wat te genieten van wat de natuur ons biedt. Het kan een eerste kennismaking zijn met de natuur: genieten van een dutje in de buitenlucht als eerste stap om later de natuur volop te gaan onderzoeken.
‘We zien de buitenruimte echt als een uitbreiding van de binnenruimte, zowel voor het spelen en het eten als voor het slapen,’ zegt Matilde De Luca nog. ‘Ons motto luidt dat al wat je binnen kunt doen, ook buiten kan.’
Bij de Dienst Kinderopvang Stad Gent kwamen er meer en meer vragen van kinderopvanglocaties waar kinderen op al deze vragen te geven startte de Dienst Kinderopvang Stad Gent in 2018 met het project buitenslapen.
Cahier Buitenslapen in de kinderopvang
Het eindresultaat van dit project is het cahier Buitenslapen in de kinderopvang. Het wil tegemoetkomen aan de vragen en behoeften van kinderopvanglocaties in Vlaanderen die een visie over buitenslapen willen ontwikkelen. Die visie moet uiteraard aandacht hebben voor alle kinderen, alle gezinnen en de context waarin wordt gewerkt. Aan de hand van het Cahier kunnen kinderopvanglocaties in gesprek gaan met ouders, het team, buurtbewoners, de school en andere betrokkenen. Ook ondersteunt het de eerste stappen naar veilig buitenslapen.
Hoe kunnen de kinderopvanglocaties dit stap per stap organiseren en hierin groeien op maat van de eigen instelling? ‘Wij zijn stapsgewijs met de kinderen en het team begonnen, zodat iedereen kon wennen aan het buitenslapen,’ zegt Kelly Willems, verantwoordelijke van kinderdagverblijf ’t Kwakkeltje van het OCMW in Lebbeke dat vorige zomer startte met het systeem. ‘Op het einde van de zomer hebben de kinderbegeleiders hun ervaringen besproken. Die vielen zeer positief uit. Alle kinderbegeleiders zijn mee in het verhaal en willen dit graag voortzetten. De volgende stap is om een plan van aanpak uit te schrijven en dit voorjaar het project verder uit te rollen.’
Marijke Prieels, verantwoordelijke van kinderdagverblijf De Bubbels, van Dienst Kinderopvang Stad Gent, neemt de ouders mee in de visie van de kinderopvanglocatie aan de hand van een visieboom. ‘Onze ouders krijgen uitgebreide informatie, we luisteren naar hun vragen en twijfels. Nadien volgt een rondleiding met aandacht voor het buitenslapen. Tijdens het wenmoment houden we de ouders telkens op de hoogte. Ze krijgen een toestemmingsformulier mee. Kinderen mogen enkel buitenslapen, als dit document ondertekend is. Alle beslissingen in verband met buitenslapen van de kinderen nemen we in overleg met de ouders. We stellen altijd het welbevinden van de kinderen voorop.’
Onderzoek Universiteit Gent
De impact van de omgeving bij het buitenslapen van kinderen is nog maar weinig onderzocht. Het is interessant om de luchtkwaliteit te onderzoeken, omdat luchtverontreinigende stoffen op korte of lange termijn gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken. Bovendien zijn kinderen hier vatbaarder voor ten gevolge van hun hogere ademhalingsfrequentie en onrijp ademhalingssysteem. Kinderen ontwikkelen en groeien nog, zowel fysiek als mentaal.
In steden wordt de kwaliteit van de buitenlucht beïnvloed door de lokale uitstoot van het verkeer, industrie en huishoudelijke verwarming. De vraag is of kinderen bij het buitenslapen aan hogere concentraties vervuilende stoffen in de lucht worden blootgesteld dan binnen. Professor Christophe Walgraeve van de EnVOConderzoeksgroep van de Universiteit Gent heeft zowel de binnen- als de buitenluchtkwaliteit in een aantal kinderopvanglocaties in Gent chemisch gekarakteriseerd.
Hiermee wilde hij nagaan welke vervuilende stoffen karakteristiek zijn voor de binnen- en buitenlucht, of er een effect is van de verschillende gebruikte buitenbedden, of er seizoenschommelingen merkbaar zijn in de concentraties vervuilende stoffen en of er merkbare verschillen zijn tussen de locaties. Uit de resultaten van de twee meetcampagnes in en rond twaalf kinderopvanglocaties in Gent blijkt dat er geen tegenaanwijzingen zijn voor buitenslapen wat betreft de luchtkwaliteit in Gent. Ook de kwaliteit van de binnenlucht is goed.
De verschillen tussen kinderopvanglocaties onderling en tussen seizoenen zijn minimaal. Op geen enkele kinderopvanglocatie zijn overschrijdingen van de huidige Vlaamse normen op het vlak van buiten- en binnenluchtkwaliteit vastgesteld. Op basis van de positieve resultaten van dit onderzoek werkt de Gentse dienst Kinderopvang verder aan het buitenslapen. Hij hoopt er ook andere kinderopvangaanbieders, steden en gemeenten mee te inspireren. In Gent houdt de dienst Kinderopvang bij nieuwbouw- en renovatieprojecten nu al rekening met de mogelijkheid tot buitenslapen. In afstemming met de experts en alle betrokkenen bekijken ze er de intelligente inplanting van de gebouwen. •
Evelyne Pauwels is pedagogisch begeleider van de dienst kinderopvang van de stad Gent
Verwant
