In 2009 lanceerde de Koning Boudewijnstichting de projectoproep ‘dementievriendelijke gemeenten’. In dit concept krijgen personen met dementie de kans zich te blijven ontplooien. Hierbij staan kwaliteit van bestaan, respect en inclusie voorop. Door te vertrekken vanuit hun mogelijkheden in plaats van vanuit hun kwetsbaarheid blijven ze deelnemen aan het gewone leven. Een lokaal bestuur kan dit ondersteunen door een mix van dementievriendelijke initiatieven op te zetten.
Daarom dienden in 2009 heel wat lokale initiatiefnemers hun projecten in om werk te maken van een dementievriendelijke samenleving. Zestien initiatieven kregen groen licht. Ongeveer veertien jaar later merken we bij de VVSG dat steeds meer lokale besturen het belang van dementievriendelijke initiatieven inzien en hier structureel op inzetten. Belangrijk hierbij is dat de acties voeling houden met de inwoners met dementie en hun mantelzorgers binnen de eigen gemeente. Vertrekken vanuit hun behoeften en leefwereld is de sleutel tot succes.
De rol van een lokaal bestuur
Welke rol kan een lokaal bestuur hier nu in opnemen? Eerst en vooral is het belangrijk het thema ‘dementie’ hoog op de agenda te plaatsen. Werk er een visie voor uit en organiseer projecten vanuit die visie. Door dergelijke projecten te realiseren en hierover te communiceren in de gemeente voelen burgers zich aangesproken. Je kunt bijvoorbeeld ambassadeurs inzetten en eigen medewerkers opleiden.
Zorg ervoor dat je inwoners weten wat dementie is en laat hen aan den lijve ondervinden wat ‘dementievriendelijk’ betekent. Door correcte cijfers en feiten mee te delen krijgen inwoners een beter zicht op dementie, en dat leidt op zijn beurt tot meer begrip.
Organiseer ontmoeting in buurten of wijken, want zo creëer je verbondenheid en betrokkenheid. Of zet mensen met dementie en hun talenten meer in de kijker, zodat dementie geen taboe meer is.
In 2020 besloot Buggenhout eraan te beginnen. Annick Colpin, contactpersoon voor dementievriendelijk Buggenhout, omschrijft het traject naar dementievriendelijk Buggenhout als volgt: ‘We streven naar een blijvend en duurzaam engagement om bij te dragen aan een goed leven voor personen met (jong)dementie en om ondersteuning te bieden aan hun mantelzorgers. Sociaal isolement is een reële dreiging voor personen met dementie en hun mantelzorgers. Wij willen hen blijven betrekken bij het lokale sociale en culturele leven in Buggenhout.’ —
Sam Vanhuynegem is VVSG-stafmedewerker ouderenbeleid | Beeld ILAH ©expertisecentrum Vlaanderen - Onthoumens.be
Voor Lokaal 03 | 2023
Wanneer is een gemeente dementievriendelijk?
Lokale behoeften zijn de basis om dementievriendelijke initiatieven vorm te geven. Er bestaat geen officieel label en er zijn ook geen vastgelegde criteria die bepalen of een gemeente dementievriendelijk is of niet. Dat betekent dat je het begrip op diverse manieren mag invullen. Maar één aspect is onontbeerlijk: de ambitie om inclusief beleid te ontwikkelen en prioriteiten te stellen.
Er zijn twaalf kernthema’s die een leidraad vormen voor gemeentes die dementievriendelijk beleid nastreven. Gemeenten die actief op deze thema’s inzetten, werken ook stap voor stap aan een leeftijdsvriendelijke gemeente.
De 12 kernthema’s:
- Mensen met dementie en hun omgeving betrekken bij het beleid
- Werken aan positieve beeldvorming
- Toegankelijke activiteiten organiseren
- Het potentieel van mensen met dementie en hun omgeving erkennen
- Vroege detectie van dementie mee mogelijk maken
- Praktische ondersteuning aanbieden, zodat mensen met dementie zich kunnen engageren in het gemeenschapsleven
- Buurtgerichte oplossingen creëren
- Toegankelijke vervoersmogelijkheden organiseren
- Buurten toegankelijk maken
- Zorgen dat voorzieningen en diensten respectvol zijn voor mensen met dementie en hun omgeving
- Samenwerking stimuleren en ondersteunen
- Duurzaam middelen inzetten voor de ontwikkeling van dementievriendelijke initiatieven
Samen met de lokale expertisecentra dementie en Alzheimerliga Vlaanderen begeleidt de VVSG de lokale besturen naar een dementievriendelijkere samenleving. Is jullie lokaal bestuur zelf ook geïnteresseerd om in 2023 aan dementievriendelijk beleid te werken? Contacteer sam.vanhuynegem@ vvsg.be, VVSG-stafmedewerker ouderenbeleid. Hij zal jullie met plezier op weg helpen.
