Omgeving: Een boost voor bosplannen

We beginnen met de eerste gouden bosstad: Gent. De stad overschreed als eerste lokaal bestuur in Vlaanderen de kaap van 10 hectare en behaalt daarmee het gouden boslabel van de Vlaamse overheid. De Arteveldestad heeft al langer de ambitie om haar inwoners meer natuur dicht bij huis te bezorgen en wil tegen het einde van deze bestuursperiode samen met de partners meer dan 90 hectare extra bos aanplanten. Om zoveel bomen in de grond te krijgen werkt Gent structureel en beleidsmatig met een groenstructuurplan. Want de stad wil meer parken, meer natuur en meer bos én vooral goede verbindingen tussen al dat groen. Een belangrijke mijlpaal was de goedkeuring van het Ruimtelijk Uitvoeringsplan Groen in 2021 waarmee 370 hectare in één klap een groene bestemming kreeg. Bestaande bossen werden daarmee ook beter beschermd en structurele uitbreiding van natuur, zoals de ontwikkeling van nieuwe boskernen, werd mogelijk gemaakt.

Nieuw bos komt er in Gent vooral in de vijf groenpolen aan de rand. Schepen Astrid De Bruycker: ‘Daar plantten duizenden jonge Gentenaartjes de voorbije jaren hun geboortebossen aan. Op de planning staan nog verdere bebossing in het noordelijk deel van de Gentbrugse Meersen, verdere bosaanplant in de Vinderhoutse Bossen en op lange termijn ook in de groenpool Wonderwoud in Oostakker. Maar we beperken onze bebossingsplannen niet enkel tot grote zones. We werken evengoed aan kleine stukjes groen, parken en bosjes, want ook die hebben een grote waarde voor de buurt die we actief betrekken bij de realisaties. We hebben de ambitie ervoor te zorgen dat elke Gentenaar op maximaal 400 meter afstand van zijn huis een wijkpark van minstens één hectare heeft. Die parken zijn echt de “tuinen van de Gentenaars”, want veel mensen hebben geen eigen tuin of buitenruimte.’

Voor zijn bebossingsplannen rekent Gent op samenwerking met de Vlaamse Landmaatschappij, het Agentschap voor Natuur en Bos en middenveldorganisaties zoals Natuurpunt en het Gents Milieufront. Er worden ook verschillende hectares geplant ter compensatie van boskap op eigen grondgebied, of op gronden van partners zelf. Deze tellen niet mee voor het boslabel maar brengen natuurlijk wel bijkomend bos in de stad.

Een kleine vijftig kilometer stroomafwaarts aan de Schelde staan nog eens duizenden bomen te groeien. Hier in Bornem kocht het gemeentebestuur twaalf hectare grond aan om een nieuw bos te doen verrijzen. Tijdens een eerste plantactie in februari 2022 gingen in een week tijd zeven en een halve hectare bomen de grond in. De rest werd in het najaar van 2022 aangeplant (1,2 ha in een tweede fase november 2022) of ingericht als open ruimte of wandelpaden.

De zilveren bosgemeente wil zich zo definitief als groene gemeente profileren. Het nieuwe bos krijgt een dubbele functie. Enerzijds werd er een geboortebos aangelegd waar ouders van kinderen die geboren zijn tussen 2019 en 2022 een boom voor hun kind konden planten. Anderzijds werd een stuk van het bos ingericht als ‘Heldenbos’ om medewerkers uit de zorgsector te bedanken voor hun inzet tijdens de coronapandemie. Er werd een wandelpad in de vorm van een hart gemaaid zodat het bos een extra dimensie krijgt. De gemeente wil zo haar dankbaarheid voor de zorgsector uitdrukken. Het nieuwe bos kwam er in samenwerking met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Bos+ en de Bosgroep Antwerpse Gordel. De VLM heeft in het kader van haar landinrichtingsproject Schelde en Rupel enkele gronden vrijgemaakt voor bebossing die de gemeente dan heeft kunnen aankopen. Bos+ en de Bosgroep Antwerpse Gordel hielpen met het aanvragen van subsidies, het inrichten en het planten van de nieuwe bomen.

Afvalintercommunale Limburg.net ijvert voor een properder wereld. Dat doet ze niet alleen door haar werkzaamheden voor afvalinzameling en afvalpreventie, maar ook door de CO2 -uitstoot van haar werking te compenseren. Al in 1998 besliste ze om jaarlijks CO2 -bossen aan te planten en zo voor een klimaatneutrale werking te gaan. De intercommunale was daarmee een pionier in Vlaanderen en plantte ondertussen al verschillende bossen aan gespreid over de provincie. De organisatie nam daarvoor Bos+ in de arm. Samen gaan zij op zoek naar geschikte gronden om aan bosuitbreiding te doen. Bos+ regelt de vergunningen, vraagt subsidies aan en realiseert uiteindelijk de aanplant in samenwerking met buurtbewoners, lokale scholen en vroegere eigenaars van de percelen. Er wordt meestal gekozen voor een perceel dat aansluit bij een bestaand bos of versnipperde bossen verbindt. Zo zorgen de CO2 -bossen voor sterke groenstructuren die een meerwaarde zijn voor mens en dier.

Sinds 1998 hebben Limburg.net en Bos+ zo al 92 hectare aangeplant, gespreid over zestien nieuwe bossen. Het grootste deel daarvan wordt meegefinancierd door het boscompensatiefond; daardoor komt het niet in aanmerking voor een boslabel. Toch werden er dit jaar ook meer dan drie hectare nieuwe bossen aangeplant in de buurt van Hasselt waardoor Limburg.net zich toch een bronzen boslaureaat mag noemen. Ongetwijfeld komt daar in de toekomst nog een gouden boslabel bij.

Op de grens tussen Geraardsbergen en Ninove ligt een voormalige stortplaats. Ze werd aangelegd door de luciferfabriek van Geraardsbergen en wordt vandaag beheerd door ILVA, de afvalintercommunale van de regio Aalst. Die liet ze afdekken, maar kreeg een negatief advies om het stort te bebossen. Enkele jaren geleden bleek uit een evaluatie dat de grond op het stort begon te verschuiven en dat nieuwe werken zich opdrongen. Het aangewezen moment om de oude bosambitie weer boven te halen. Er werd een extra meter aarde aangebracht, waardoor de grond diep genoeg was voor bomen en het planten kon beginnen.

Maar een stort beplanten is niet eenvoudig. De afgelopen zomers waren erg heet en aangezien de bomen geplant zijn in aangevoerde ‘armere’ grond en de hoogstammen door de plastic afdekking over het stort niet diep kunnen wortelen, werd er even gevreesd voor de aanplant. Maar die bleek toch heel goed aan te slaan, waardoor het bos vandaag goed opschiet. Bezoekers kunnen het zilveren bos nog niet bezoeken, maar wanneer over enkele jaren de nazorgperiode van de stortplaats afgerond is, wil ILVA het Stekskesbos graag openstellen voor het publiek.

ILVA blikt tevreden terug op het hele proces. Via Bos+ werden sponsors voor de aanplant gezocht en zo verliep, samen met de subsidies van het Agentschap Natuur en Bos, de hele operatie voor ILVA break-even. Daarnaast kreeg de organisatie al erg veel positieve feedback over de bebossing en ontving ILVA, als kers op de taart, een zilveren boslabel. Alleen maar pluspunten voor alle betrokkenen.  —

Katleen Depaepe van het Departement Omgeving, Greet Pauwels van de Vlaamse Landmaatschappij en Bert Vanholen van het Agentschap Natuur en Bos | Beelden GF