Politie- en hulpverleningszones moeten jaarlijks een begroting in evenwicht indienen. De exploitatiesubsidie vanuit de gemeenten is daarbij de sluitpost. Wat niet uit eigen inkomsten of subsidies van andere overheden komt, moeten de gemeenten bijpassen. De jaarrekeningen van de Vlaamse gemeenten leren dat dit in 2021 om 1065 miljoen euro ging voor de politiezones en 343 miljoen euro voor de hulpverleningszones. Voor de politie lag het bedrag ongeveer 7% hoger dan in 2020, terwijl de gemeentelijke middelen voor de brandweer in 2021 een klein beetje afnamen. Sinds 2015 stegen de gemeentelijke politiedotaties met gemiddeld 3,9% per jaar. Die voor de brandweer gingen in die periode elk jaar 5,3% hoger. Bij de genoemde bedragen komen ook nog voor bijna 16 miljoen euro gemeentelijke investeringssubsidies voor de politie en ruim 37 miljoen voor de hulpverleningszone.
Verschillen
Vlaamse gemeenten gaven in 2021 per inwoner gemiddeld 159 euro aan hun politiezone en 51 euro aan hun hulpverleningszone. Deze cijfers worden een stuk vertekend door de waarden van de grotere steden, want de mediaan (de middelste waarde als je ze alle 300 van klein naar groot rangschikt) bedraagt 103 euro per inwoner voor de politie en 37 euro voor de brandweer.
De hoogste bedragen per inwoner zien we voor de politiedotatie in Antwerpen (437 euro), Knokke-Heist (386), De Haan (356), Blankenberge (331) en Gent (329). De aanwezigheid van verschillende kustgemeenten in deze lijst heeft natuurlijk te maken met het feit dat het officiële aantal inwoners hier weinig zegt over de noodzakelijke politiecapaciteit in het toeristische seizoen. Alleen in Hechtel-Eksel en Voeren bleef de politiedotatie in 2021 onder de 50 euro per inwoner, al ging het in Voeren met 14 euro per inwoner duidelijk om een uitzondering in vergelijking met de vorige jaren.
Wat gemeenten gemiddeld aan de hulpverleningszone besteden, ligt ongeveer op één derde van de dotatie aan de politie, met ook hier grote verschillen. De hoogste waarden stellen we vast in Antwerpen (121 euro per inwoner), Gent (120), Knokke-Heist (110), Beveren (108) en Oostende (107). Aan het andere uiteinde zijn er ook 100 Vlaamse gemeenten met een brandweerdotatie die niet boven de 30 euro per inwoner uitkomt.
Hoger
Van de totale exploitatie-uitgaven van de Vlaamse gemeenten en OCMW’s vloeide in 2021 gemiddeld 11,4% naar de politie en de brandweer, of ongeveer één euro op de negen. Jammer genoeg beschikken we niet over gedetailleerde cijfers over het belang van deze inkomstenbron voor de zones zelf. Hoewel de politie- en hulpverleningszones jaarlijks hun begrotingen en jaarrekeningen aan Binnenlandse Zaken moeten bezorgen, blijven de lokale besturen verstoken van een statistische verwerking van die data. Terwijl de Vlaamse overheid al jaren terug een zeer performante BBC-databank opzette met volledige transparantie over de financiële en beleidsgegevens over de lokale besturen, rijden we federaal helemaal blind. Herhaald aandringen bij de FOD Binnenlandse Zaken leverde amper resultaat op. Het is zelfs zover gekomen dat de door Europa aan alle lidstaten opgelegde kwartaalrapportering over de financiën van de lokale besturen niet meer naar behoren gebeurt.
Het blijft dus gissen naar de financiële situatie van de zones zelf. Maar omdat we weten dat die vooral met personeel werken, lijdt het geen twijfel dat hun uitgaven door de galopperende inflatie dit en volgend jaar bijzonder sterk zullen oplopen. Zelfs al betaalt de federale overheid haar deel van die inflatiefactuur, dan nog komt in elk geval een belangrijk deel van de uitgaven bij de gemeenten terecht. Overal waar voor de hele legislatuur financiële afspraken werden gemaakt tussen de gemeenten en de zone, zullen de betrokkenen weer naar de onderhandelingstafel moeten, want de realiteit van vandaag is totaal anders dan die van 2019. —
Jan Leroy is senior expert data en analyse VVSG
Voor Lokaal 12 | 2022
Verwant
