1. Welke doelstellingen komen erbij?

Het LEKP is bij opmaak afgestemd op de doelstellingen onder het Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP). Een visienota van de Vlaamse regering in najaar 2021 zorgde voor een aantal bijkomende maatregelen, die ook deels vertaald werden in een volgende versie van het LEKP. 

Voor deze versie 2.1 was de energiecrisis de aanleiding. De bijkomende engagementen situeren zich dan ook allemaal binnen de werd 'Verrijk je wijk' rond collectieve renovatie en hernieuwbare energie. 

  • Realisatie van minstens één thematisch wijkverbeteringscontract waarbinnen een collectieve renovatie wordt gefaciliteerd voor einde 2025. Een thematisch wijkverbeteringscontract kenmerkt zich door 4 elementen: (i) het is gericht op de uitvoering van een collectieve renovatie, (ii) het betreft een nieuwe samenwerkingsvorm, (iii) binnen een specifieke wijk, (iv) met oog voor sociale diversiteit;
  • Opmaak van een voorgesteld renovatietraject op maat van elke bewoner waar de klimaattafel georganiseerd wordt, voor 50 per 1.000 huishoudens en dit voor einde 2025.
  • Een verdubbeling en versnelling voor de doelstelling: ‘1 coöperatief/participatief hernieuwbaar  energieproject per 500 inwoners tegen 2030’: minstens 36 kWp in plaats van 18 kWp per 500 inwoners, waarvan 18 kWp per 500 inwoners wordt gerealiseerd voor einde 2025.
  • Toegang tot de activiteiten van een energiegemeenschap operationaliseren voor 1 per 500 inwoners voor einde 2025.

Ook hier geldt opnieuw: het blijft een autonome keuze van de lokale besturen om dit bijkomend engagement al dan niet aan te gaan.

2. Wat wordt begrepen onder een 'thematisch wijkverbeteringscontract'?   

De informatie uit de lopende (algemene) wijkverbeteringscontracten, na een projectoproep uit 2021, wordt nog niet publiek ontsloten wordt door de Vlaamse overheid. Daarom nam VVSG het initiatief om de informatie van lokale besturen die info uit hun traject willen delen te bundelen samen met de basisinformatie die in de tekst van LEKP 2.1. staat over wijkverbeteringscontracten. Dit kan je terugvinden op www.vvsg.be/kennisitem/vvsg/inspiratie-wijkverbeteringscontracten.

3. Hoe moeten we een 'renovatietraject op maat' zien?   

Eén van de Vlaamse engagementen die genomen werd bij het lanceren van LEKP 2.1 is om de beoogde wijkrenovatietool uit te breiden met de ontwikkeling van een digitaal platform (de ‘Digital Twin’). Indien er voldoende databronnen op individueel woningniveau kunnen gecombineerd worden, zou dit digitaal platform een hulpmiddel moeten vormen om voor elke woning in een bepaalde wijk zo'n 'renovatietraject op maat' te kunnen opmaken met een beperkte tijdsbesteding en dit op individueel niveau . 

Voor de opmaak van deze nieuwe tool is momenteel een traject lopend, dat volgens de huidige planning halfweg 2024 een eindresultaat moet opleveren. In het najaar 2023 - voorjaar 2024 wordt door een aantal steden en gemeenten een pilootversie uitgetest. 

Minstens totdat deze tool er inderdaad is, kan deze doelstelling ingevuld worden als het opmaken van een renovatie-advies zoals gebruikelijk gebeurt door een energiehuis/renovatiebegeleider voor wie op dit aanbod ingaat. Bijvoorbeeld: er wordt een klimaattafel georganiseerd voor een 200-tal woningen. 25 bewoners komen op deze klimaattafel af. 20 van de aanwezigen geven zich op om een renovatie-advies te krijgen. Het is voldoende dat voor deze 20 woningen een renovatie-advies opgemaakt wordt op de klassieke manier. 

4. Hoe kan toegang tot een energiegemeenschap vorm gegeven worden? 

Algemene informatie over wat een energiegemeenschap is, is terug te vinden op de website van Vlaanderen/VEKA, de VREG en/of Fluvius. Ook Rescoop Vlaanderen maakte een webpagina over dit onderwerp in opdracht van VEKA. 

De diverse mogelijkheden die een bijdrage kunnen leveren aan deze doelstelling zijn terug te vinden in de tekst van LEKP 2.1: 

"Deze kunnen het samenwerkingsverband zijn om versneld meer hernieuwbare energie te realiseren en de toegankelijkheid voor kwetsbare huishoudens en huurders te vergemakkelijken. Ze kunnen dus als startbasis fungeren om de energietransitie inclusief en sociaal te maken. Daarnaast vormen ze de voedingsbodem om de merites van energietransitie inzake flexibiliteit, energiedelen, opslag, oplaaddiensten voor elektrische (deel-)wagens, energie efficiëntiediensten of andere energiediensten te versnellen.
Dit kan verschillende vormen aannemen, waaronder:

  • Zonnepaneelprojecten op eigen publieke daken, waarvan de opbrengst gedeeld wordt met huishoudens met risico op energie armoede. De injectieopbrengst kan gevaloriseerd worden door bv. het OCMW om extra steun te geven in het kader van de energietransitie en energiebesparende maatregelen;
  • Sociale stroomafname contracten voor huishoudens met risico op energie armoede;
  • Energiedelen binnen appartementen;
  • Aggregatiefunctie voor vraagsturing bij huishoudens (deelname flexibiliteit);
  • Papillonmodel voor zonnepanelen, opslag, stuurbare toestellen bij huishoudens thuis (eigendom blijft bij energiegemeenschap, via huurmodel wordt voordeel gedeeld met de burger)

Niet al deze mogelijkheden bestaan al concreet. Eén van de engagementen van Vlaanderen in het LEKP 2.1 is het opstarten van een zogenaamde 'technische assistentiehub' (TEAH gedoopt) die de lokale besturen en OCMW's moet helpen om deze energiegemeenschappen op te zetten. TEAH is van start gegaan begin 2024, je neemt contact via jouw streekintercommunale of Energiehuis Stebo voor de Limburgse gemeenten.  

VVSG Netwerk Klimaat organiseerde ook over energiedelen in appartementen in mei 2023 een webinar. Dat is niet alleen één van de meer eenvoudige vormen van energiedelen, het is sinds 1 april 2023 ook mogelijk dat de eigenaar of Vereniging van Mede-Eigenaars (VME) de stroom verkoopt aan de bewoners. Dat het over 'kosteloos delen' van energie moet gaan, is immers één van de (financiële) knelpunten bij energiegemeenschappen, wat binnen 1 appartementsgebouw met deze nieuwe mogelijkheid opgelost is.

5. Kunnen LEKP 2.0 en LEKP 2.1 samen ondertekend worden? 

De versie 2.1 kan enkel ondertekend worden door een gemeente die ook LEKP 2.0 ondertekend heeft. Het is wel mogelijk om tegelijk zowel versie 2.0 als 2.1 te ondertekenen. Contacteer zeker ABB indien dit het geval is (LEKP-ABB@vlaanderen.be). Voor LEKP 2.0 ontvang je dan middelen verdeeld in 2023, die worden uitbetaald in 2024. De deadline voor ondertekening van LEKP 2.1 voor dit jaar is 5 oktober 2023.

ABB geeft er de voorkeur aan om dit in 2 afzonderlijke gemeenteraadsbesluiten te doen.