Duurzameontwikkelings- doelstellingen in de praktijk: SDG-ambassadeurs: duurzame helden van het lokale bestuur

SDG-ambassadeurs informeren collega’s en burgers, delen duurzame praktijken en zetten het lokale SDGbeleid kracht bij. In Brasschaat maken de duurzaamheidsambassadeurs deel uit van een intern project om binnen de gemeentelijke diensten draagvlak en een duurzaamheidsreflex te creëren. In samenwerking met de Antwerp Management School ontwikkelde de gemeente een duurzaamheidsvisie en bepaalde ze prioritaire SDG’s. Als vervolg daarop zagen de duurzaamheidsambassadeurs in 2020 het levenslicht. Dezen zijn aangesteld op basis van een vrijwillige oproep en bevinden zich in verschillende diensten. Als aftrap van het project werd een affiche verspreid waarop de gezichten van de ambassadeurs bedekt waren, zodat collega’s konden raden. De ambassadeurs hebben vooral als taak om duurzaamheid binnen hun eigen dienst te verankeren.

Het gemeentebestuur in Herne zocht zijn ambassadeurs op het politieke toneel. Elk van de zeventien raadsleden is peter of meter van een doelstelling. ‘Elk raadslid heeft de taak een co-peter of -meter aan te duiden. Dit kan een inwoner, bedrijf of vereniging zijn. Samen ondernemen zij actie voor “hun” SDG, zodat er transversale samenwerking tot stand komt. Er mogen zoveel co-peters en co-meters aangeduid worden als nodig,’ zegt raadslid Frank Nevens.

De gemeente Edegem kiest voor een sterke spilfiguur op strategisch niveau. ‘De duurzameontwikkelingsdoelstellingen maakten lange tijd deel uit van de mondiale werking. Omdat er een transversale werkwijze nodig was, werd de positie van beleidsmedewerker duurzameontwikkelingsdoelstellingen gecreëerd,’ zegt Wim De Geest.

De waarde van de functie is tweeledig: ‘Iemand bewaart het overzicht en is heel flexibel. Bovendien geeft de creatie van een beleidsmedewerker voor de SDG’s ook een sterk signaal. Het feit dat je als gemeente iemand aanduidt om elke dag met de SDG’s bezig te zijn, betekent dat je echt stappen vooruit wilt zetten.’ Hetzelfde geldt voor Lommel. Burgemeester Bob Nijs is als een van de enige burgemeesters in Vlaanderen specifiek bevoegd voor de duurzameontwikkelingsdoelstellingen. ‘Het feit dat ik als burgemeester de SDG’s uitdraag, onderstreept het belang dat wij als stad aan duurzame groei hechten. Het heeft voor gevolg dat er in het algemeen beleid meer aandacht is voor duurzaamheid.

SDG-ambassadeurs hebben verschillende taken. Zo denken de Brasschaatse duurzaamheidsambassadeurs na over interne duurzame acties, waaraan ze zelf meewerken maar waarvoor ze ook hun collega’s warm maken. ‘Dit jaar staan waterverbruik en plasticvermindering centraal, al elf diensten hebben initiatieven geformuleerd,’ zegt Marit Baelus, SDG-ambassadeur van Brasschaat. ‘Om het project op te starten werken we momenteel op thematische basis, maar in de toekomst moeten de doelstellingen in de diensten op alle vlakken ingebakken zitten.’

Het bestuur in Edegem verwacht van SDG-beleidsmedewerker Wim De Geest dat hij de visie op duurzaamheid ontwikkelt en concreet maakt, maar ook binnen en buiten de cel beleid concrete projecten op poten zet. ‘Ik stel nu een duurzaamheidstoets op, maar tegelijk werk ik mee aan het klimaatpact en het burgemeestersconvenant.’

Gemeenteraadslid Frank Nevens van Herne vindt dat iedereen zijn verantwoordelijkheid moet opnemen: ‘Met het peter-en-meterproject willen we een netwerk creëren, opdat er een gemeenschap rond duurzaamheid ontstaat.’ Dit externe netwerk is ook in Lommel belangrijk. Burgemeester Bob Nijs fungeert als ambassadeur bij de verschillende stakeholders. ‘De SDG’s bieden een gemeenschappelijke taal om met partners over duurzaamheid te spreken. Ik probeer ervoor te zorgen dat de SDG’s door de stad breed worden uitgedragen binnen de eigen administratie, bij de Lommelse bedrijven en bij de inwoners.’ Hiervoor ondernam Lommel al verschillende initiatieven. Het ondertekende de VVSG-engagementsverklaring ‘global goals, local focus’ en stapte recent in het VOKAtraject voor het charter Duurzaam Ondernemen. Om zijn internationaal netwerk te versterken diende Lommel een kandidatuur in voor het URBACTproject waarbij middelgrote lokale besturen binnen Europa SDG-ervaringen uitwisselen en nieuwe inzichten in de praktijk brengen.

Er bestaat weinig interne weerstand tegen duurzame ontwikkeling. Alleen vinden sommige medewerkers deze doelstellingen bijkomstig, omdat duurzame ontwikkeling geen deel uitmaakt van hun dagelijkse werking. Net daarom is het belangrijk om te blijven inzetten op sensibilisering en het creëren van draagvlak. Burgemeester Bob Nijs: ‘De SDG’s mogen niet beschouwd worden als extra planlast. Overtuig medewerkers dat duurzaam groeien de enige manier van groeien is. Zie de SDG’s als een middel om duurzaam beleid bespreekbaar te maken, af te toetsen en bij te sturen.’

‘De duurzaamheidsambassadeurs worden niet verondersteld op korte termijn grote veranderingen teweeg te brengen. Ze zijn er om zaadjes te planten en om een draagvlak te creëren,’ zegt Marit Baelus in Brasschaat. Edegem wil nog meer inzetten op externe sensibilisering. ‘We doen jaarlijks mee aan de Week van de Duurzame Gemeente, een initiatief van de VVSG. Hoewel we communiceren over onze lokale duurzame helden, zijn de inwoners nog te weinig op de hoogte van de SDG’s en moeten we de duurzaamheidsreflex blijven stimuleren,’ zegt Wim De Geest.

Wanneer je ambassadeurs wilt aanduiden, spreek dan duidelijk af met je gemeentebestuur en managementteam wat de insteek is, waar je naartoe wilt en wat de verwachtingen zijn. Probeer zoveel mogelijk mensen en diensten bij de zaak te betrekken en spreek met de ambassadeurs duidelijk af waar ze wel en niet een mandaat voor hebben. Ten slotte is het ook belangrijk dat je nadenkt over hoe je de SDG’s als geheel meeneemt, hoe je verder kunt gaan dan de acties van de ambassadeurs. Kies je zoals Edegem voor een beleidsmedewerker duurzameontwikkelingsdoelstellingen, zorg er dan voor dat de beleidscel dat voldoende kan dragen. Als bestuur moet je goed nadenken over wie je op deze positie zet. Het moet iemand zijn die tijd en zin heeft om zich ervoor in te zetten en die met weerstand kan omgaan.

De belangrijkste tip is misschien wel dat je ambassadeurs moet kiezen die het meest aansluiten bij jouw gemeentelijke strategie en context. Bij Herne werkt dit bijvoorbeeld via peters en meters, in Edegem via een beleidsmedewerker, maar het belangrijkste is dat je er iets mee doet. Volgens SDG-peter Frank Nevens bestaat er geen receptenboek, je moet het doen met je eigen ‘couleur local’ en verfdoos. ‘Maak het ook gewoon plezant, want die 5 P’s van duurzame ontwikkeling, die kunnen misschien vaag zijn, maar die P van plezant, die snapt iedereen.’ •

Amber Roeland is stagiair bij het VVSG-team Internationaal
Voor Lokaal 04 | 2021