Bestuursorganen politiezone

De politiezone wordt bestuurd door 2 bestuursorganen: het politiecollege en de politieraad. 

• Het politiecollege  bestaat uit  de burgemeesters van de verschillende gemeenten die de meergemeentezone vormen
• De politieraad bestaat uit gemeenteraadsleden van elke gemeente in de politiezone

De Wet op de Geïntegreerde politie (WGP) bepaalt dat in de meergemeentezones een politieraad wordt opgericht. Een belangrijk gedeelte van de bevoegdheden van de gemeenteraden (niet allemaal) zijn overgeheveld naar de politieraad in een meergemeentezone. Door de rechtspersoonlijkheid van de zone kan de politieraad de lokale politie effectief organiseren en beheren. De politieraad heeft bevoegdheden inzake begroting, personeelsformatie en aanwervingen.

Het aantal leden van de politieraad varieert volgens de samengevoegde bevolking van de verschillende gemeenten die samen de politiezone vormen. De burgemeesters van de gemeenten die deel uitmaken van de meergemeentezone zijn van rechtswege lid van de politieraad.

In januari 2019 zijn er 1.502 politieraadsleden verkozen tijdens de installatievergadering van de gemeenteraad. In de 25 Vlaamse ééngemeentezones is er geen verkiezing van politieraadsleden nodig. Raadsleden bespreken de werking en organisatie van de politiezone daar in de gemeenteraad of in een gemeenteraadscommissie.

De VVSG bood ondersteuning aan gemeenten, lokale politiezones en mandatarissen voor de verkiezing en installatie van de nieuwe politieraden in het voorjaar van 2019. Op de speciale verkiezingspagina's politieraad kon u een stappenplan vinden voor de voordrachtakten en de nodige modeldocumenten voor deze verkiezing en installatie. 

We brengen de voornaamste bronnen in herinnering:

• Op 26/10/2018 verscheen de omzendbrief van minister Homans over de start van de lokale en de provinciale bestuursperiode.
• Op 13/11/2018 werd ook de omzendbrief van minister Jambon over de verkiezing en installatie van de nieuwe politieraden gepubliceerd.
• De VVSG vertaalde de bestaande spelregels en deze omzendbrieven in een algemeen draaiboek voor installatie nieuwe gemeenteraad en politieraad.
• Een model informatienota dat de burgemeester aan de kandidaten verkiezing politieraad voorafgaand aan het indienen van de voordrachtakten kan bezorgen werd bijgewerkt.

Op 19 februari 2018 verschenen de bevolkingsaantallen per 1 januari 2018 in het Belgisch Staatsblad. Op basis van deze bevolkingsaantallen kan elke gemeente berekenen hoeveel gemeenteraadsleden afgevaardigd kunnen worden naar de politieraad. Teneinde de politieke fracties in de meergemeentepolitiezone in staat te stellen om de kans te berekenen om zitje(s) in de politieraad te behalen, moet rekening gehouden worden met een hypothetisch verkiesbaarheidscijfer. Een voorgedragen kandidaat-politieraadslid die het aantal stemmen behaalt dat overeenkomt met dit verkiesbaarheidscijfer is zeker van een zitje in de politieraad. Dit cijfer stelt de politieke fracties dus in staat om na te gaan of zij alleen of samen met andere fractie een voordracht opstellen. De VVSG heeft deze berekening gemaakt voor elke Vlaamse politiezone.

Een voordrachtakte voor de politieraad moet aan een aantal voorwaarden voldoen:

• Kandidaten worden in elke gemeente schriftelijk voorgedragen door één of meer verkozenen voor de gemeenteraad. Er geldt geen vrouw/man-verhouding en is geen einddatum.
• Er moet geen kandidaat-opvolger(s) vermeld worden. Indien er wel een opvolger vermeld wordt, dan moet deze kandidaat ook gemeenteraadslid zijn.
• Elke verkozene voor de gemeenteraad kan slechts één voordrachtakte steunen door op de voordrachtakte te tekenen voor akkoord.
• Het is toegelaten dat politieke fracties samen een voordrachtakte indienen, waardoor de kans groter wordt dat een gezamenlijke kandidaat verkozen wordt.
• Indien een politieraadslid tijdens de legislatuur verandert van fractie of als onafhankelijke gaat zetelen, dan verliest zij of hij het zitje in de politieraad niet.
• Indien een politieraadslid tijdens de legislatuur ontslag wil indienen, dan mag dat enkel schriftelijk bij de voorzitter van de politieraad.
• De opvolger wordt 7 werkdagen voor de volgende zitting uitgenodigd om de eed af te leggen. Het toezicht, de gemeenteraad en de politieraad nemen kennis van de wissel.
• Indien de voordrachtakte geen melding maakt van een opvolger, dan mag de fractie een nieuwe kandidaat afvaardigen of moet er een nieuwe stemming gebeuren in de gemeenteraad. 

In sommige gemeenten moet er een herverkiezing van de leden van de politieraad gebeuren. De VVSG heeft samen met Agentschap Binnenlands Bestuur en de FOD Binnenlandse Zaken, Directie Politiebeheer een stappenplan opgesteld voor een vlotte herverkiezing.

Bij de nieuwe samenstelling van de politieraad in januari 2019 moesten de gemeenten rekening houden met aanpassingen aan de Wet op de Geïntegreerde Politie en met de gevolgen van het Decreet over het Lokaal Bestuur, waardoor de regels federaal en regionaal gewijzigd zijn en van elkaar afwijken. Bovendien besloot het federaal parlement om enige politieke vernieuwing door te voeren in de werking van de politieraad. Over deze recente evoluties leest u meer in dit artikel.

Bij de nieuwe samenstelling van de politieraad in januari 2019 moeten de gemeenten en hun raadsleden rekening houden met aanpassingen aan de Wet op de Geïntegreerde Politie en met de gevolgen van het Decreet Lokaal Bestuur. Zo kan het politiecollege sinds 1 november 2018 op elektronische wijze vergaderen. Deze regeling wordt niet automatisch ingevoerd. Het reglement van orde van het politiecollege moet dit verder uitwerken en alle leden van het politiecollege moeten akkoord gaan met deze regeling.

De VVSG werkte een model reglement van orde politieraad en een model reglement van orde politiecollege uit. De voornaamste recente wijzigingen:

• Termijnen werden gewijzigd, in het bijzonder voor het versturen van de agenda, het indienen van een voorstel en het ter inzage leggen van de notulen. Verder wordt een bekendmaking van de agenda vereist aan de gemeentehuizen, het hoofdcommissariaat en op de website van de politiezone. Ook wordt het elektronisch opvragen en ter beschikking stellen van de stukken beter verankerd. Het betreft telkens weekdagen (maandag tot en met vrijdag betreft, behalve wettelijke feestdagen).
• Voorzitterschap. De WGP maakt een onderscheid tussen de "voorzitter" en de "burgemeester" voor het geval de voorzitter van het politiecollege niet de voorzitter van de politieraad is.
• Preventieve schorsingen en tuchtstraffen zijn geen materie voor de politieraad en staat foutief in de wettekst.
• De wetgever heeft niet het volledige art. 87bis NGW overgenomen in art. 25/4 WGP. De raad kan zelf bepalen hoe de pers en belangstellende inwoners op de hoogte worden gesteld.

De politieraad kan een aantal delegatiebesluiten nemen die zullen gelden per lopende legislatuur. Daarbij hevelt ze bepaalde bevoegdheden volledig over naar het politiecollege.

• Dat kan voor aanwerving en benoeming van bepaalde graden van politiepersoneel. Dergelijke delegatie is dus niet mogelijk voor de korpschef of de benoeming van officieren en ook niet wanneer het politiecollege niet akkoord gaat met de rangorde die werd opgesteld door de selectiecommissie. De VVSG beschikt ook over een model voor een ééngemeentezone.
• Dat kan ook voor het bepalen van de wijze en het vastleggen van de voorwaarden inzake overheidsopdrachten, wat tot bepaalde grensbedragen gedelegeerd kan worden aan het politiecollege. Het politiecollege gunt in alle gevallen de overheidsopdracht. Delegatie is mogelijk in gewone dienst en onder strikte voorwaarden in buitengewone dienst.
• Dat kan tot slot ook voor het ondertekenen van bestelbons. Hier delegeert het politiecollege de bevoegdheid naar haar voorzitter en/of de korpschef en/of personeelsleden.

De VVSG heeft voor deze delegatiemogelijkheden modelbesluiten per lopende legislatuur uitgewerkt.

Leden van de politieraad krijgen een presentiegeld voor het bijwonen van de politieraad. Het presentiegeld bedraagt minimaal 63,46 euro en maximaal 208,16 euro (verhogingscoëfficiënt 1/10/2018). Een lid van het politiecollege mag geen bijkomende vergoeding krijgen voor het bijwonen van de politieraad. In het reglement van orde van de politieraad wordt meestal bepaald wanneer het presentiegeld wel of niet wordt toegekend. Deze beslissing wordt genomen in open zitting. De politiezone kan zelf instaan voor de berekening van het presentiegeld, maar kan daarvoor ook een beroep doen op het Sociaal Secretariaat van de Geïntegreerde Politie (SSGPI). Het SSGPI heeft in november 2018 een model van raadsbesluit gepubliceerd samen met deze bijgewerkte dienstnota presentiegelden van 30/11/2018.

De politieraad heeft bij de vaststelling van het bedrag van het presentiegeld de mogelijkheid (1) om een basisbedrag vast te stellen dat gekoppeld wordt aan de index of (2) een vast bedrag vast te stellen dat niet gekoppeld is aan de index. Indien de politieraad opteert voor een vast bedrag, mag dit nooit lager of hoger zijn dan het wettelijk vastgestelde (geïndexeerde) minimum- en maximumbedrag. In dit geval zal de politieraad bij elke indexoverschrijding moeten nagaan of het initieel vastgelegde bedrag zich nog steeds bevindt tussen het wettelijk vastgestelde (geïndexeerde) minimum- en maximumbedrag. Indien dit niet het geval is dient de politieraad een nieuw raadsbesluit te nemen.

Het verhinderde of afwezige lid van de politieraad of het politiecollege wordt vervangen met toepassing van de bepalingen die in het algemeen de vervanging regelen van het verhinderde of afwezige raadslid of van de verhinderde of afwezige burgemeester. Dat betekent dat de spelregels rond de vervanging in de gemeenteraad (Decreet over het Lokaal Bestuur) eveneens gelden in de politieraad. Een politieraadslid kan dus tijdelijk vervangen worden door haar of zijn vervanger in de gemeenteraad.

Sinds oktober 2018 hebben Vlaamse lokale politiezones de mogelijkheid om gebruik te maken van een digitaal loket van het Agentschap Binnenlands Bestuur om hun besluitenlijsten aan bestuurlijk toezicht te bezorgen. Vanaf 1 januari 2019 moeten de politiezones hun besluitenlijst doorgeven via dit loket, binnen 10 dagen nadat ze genomen zijn. De lokale beheerder kent de rechten tot het loket toe. Let wel, het betreft enkel een digitaal loket voor het Vlaams toezicht op de politiezones. Sinds het voorjaar van 2013 geldt enkel nog een algemeen Vlaams toezicht op de besluitenlijst. Daarnaast blijft een algemeen en een bijzonder specifiek federaal toezicht gelden op besluiten van de politieraad en sommige besluiten van de gemeenteraad betreffende de lokale politiezone, binnen 20 dagen nadat ze genomen zijn. Voor dat laatste blijft de briefwisseling per post gebeuren. Meer informatie over dit loket.