Vluchtelingen uit Oekraïne: lokale besturen bezorgd

Activatie bijzonder statuut tijdelijk ontheemde

De Europese Unie heeft donderdag 3 maart 2022 het bijzondere statuut tijdelijk ontheemde geactiveerd.  Dat is een bijzonder statuut dat specifiek in het leven werd geroepen om op Europees niveau in solidariteit een antwoord te kunnen bieden op omvangrijke groepen mensen op de vlucht voor een oorlog.

Bedoeling is om te vermijden dat de hoge instroom de normale procedure internationale bescherming (voordien asielprocedure) ernstig zou verstoren. De asielinstanties zouden overrompeld worden met veel langere behandelingstermijnen tot gevolg en dus ook meer nood aan opvangplaatsen. Bovendien zou dat de opvangstructuren die al onder zware druk staan helemaal verzadigen met als gevolg ofwel mensen die in parken en stations kamperen ofwel als niet aan een opvangstructuur toegewezen verzoeker internationale bescherming door zouden stromen naar de OCMW’s voor een recht op equivalent leefloon waarbij die OCMW’s ook voor de opdracht huisvesting vinden geplaatst zouden worden.

Het statuut tijdelijk ontheemde kort samengevat:

• Deze mensen worden ingeschreven in het vreemdelingenregister met een verblijfsrecht van 1 jaar (verlengbaar).
• Ze krijgen dan een elektronische A kaart met alle daaraan verbonden rechten zoals onder andere recht op equivalent leefloon, ziekteverzekering en groeipakket alsook toegang tot de arbeidsmarkt.

Lokale besturen als regisseurs en aanbieders crisishuisvesting

Er komt een registratieprocedure in Brussel waarbij ook een eerste screening gebeurt. Voor de mensen die geen eigen oplossing hebben, zal Fedasil 1 à 2 dagen noodopvang voorzien in Brussel. Daarna stromen de mensen door naar de crisishuisvesting op lokaal niveau. Er wordt daarbij gedacht aan hotels, leegstaande huizen, opvang bij burgers, enz. Daartoe werd maandagavond een oproep aan de gemeenten gestuurd door de gouverneurs op vraag van het Nationaal Crisiscentrum.

Aan de lokale besturen wordt gevraagd om enerzijds zelf een aanbod crisishuisvesting te doen en anderzijds in kaart te brengen wat er door andere organisaties en burgers aangeboden wordt in de gemeente. De overheid hoopt dat de grote solidariteit die er nu is ertoe zal leiden dat er op deze manier voldoende publieke en private plaatsen voorzien worden voor de Oekraïense vluchtelingen die geen eigen oplossing hebben via familie, vrienden, de diaspora, enzovoort.

Huisvesting knelpunt

Voor de VVSG is het duidelijk dat het vinden van behoorlijke en betaalbare huisvesting het grootste knelpunt is en een bijzonder grote uitdaging vormt voor de lokale besturen. Dat de lokale besturen solidair willen zijn en hun steentje willen bijdragen, staat buiten kijf. Tegelijk zijn de lokale besturen bezorgd over de omvang van de uitdaging waar ze voor staan. Er zijn geen prognoses over het aantal mensen dat verwacht wordt maar met een totaal verzadigde huisvestingsmarkt, is elke extra nood bijzonder moeilijk te beantwoorden. Bovendien stopt het niet met huisvesting. Dan is er de verdere begeleiding door het OCMW waar de werkdruk al erg hoog is. Wat met het aanbod psychologische hulpverlening want er zullen mensen met oorlogstrauma’s bij zijn? Wat met de toegang tot onderwijs? Heel wat vragen i.v.m. de noden die deze mensen zullen hebben, zijn nog onbeantwoord. De lokale besturen vragen dan ook ondersteuning in alle mogelijke vormen zowel van het federale niveau als van Vlaanderen.

Steunbetuiging aan Oekraïense gemeenten

Ondertussen lanceerde de Europese koepel van steden en gemeenten CEMR (Council of European Municipalities and Regions) een statement als steunbetuiging aan gemeenten in Oekraïne. CEMR roept lokale besturen op dit statement te ondertekenen. Lees het volledige statement van CEMR over Ukraïne en sluit je aan. 

In de komende dagen en weken zal er nog heel wat overleg zijn en zal er meer informatie beschikbaar worden. Deze info verzamelen we op de pagina vluchtelingen uit Oekraïne.