Vernieuwde visie op toekomst parochiekerken

Onder meer omwille van het dalend kerkbezoek stelt zich steeds meer de vraag wat de toekomst van de parochiekerkgebouwen is.

De afgelopen jaren zijn daar op lokaal niveau - met ondersteuning van diverse partners zoals Parcum en het Projectenbureau herbestemming parochiekerken - heel wat initatieven rond genomen. De veelheid aan initiatieven rond een nieuwe toekomst voor parochiekerken blijkt ook uit de bevraging onder burgemeesters die recent is afgenomen. 

Inmiddels werkt Vlaanderen aan een vernieuwde visie rond de parochierkerken. Een eerste stap is inmiddels gezet, aangezien de Vlaamse regering in juli 2021 instemde met de 'Visienota: Beleidsmaatregelen voor de her-en nevenbestemming van parochiekerken in Vlaanderen'. Deze nota zal later dit jaar behandeld worden in het Vlaams parlement. 

De visienota erkent de essentiële rol die lokale besturen spelen bij de zoektocht naar een geschikte toekomst voor het parochiekerkgebouw. Daarbij kan het gaan over het toevoegen van nieuwe bestemmingen aan het gebouw, een volledige herbestemming, het slopen van het gebouw of behoud voor erediensten.

De belangrijkste punten uit de (ontwerp-)visienota zijn:
 

1. De opmaak van een kerkenbeleidsplan wordt verplicht en moet ook actueel gehouden worden. Gemeenten die er nog geen opmaakten moeten dit alsnog doen voor 2025. Voor alle gemeenten geldt dat zij na de verkiezingen het beleidsplan moeten actualiseren.
    
2. De financiële stimuli worden aangepast, om zo neven- of herbestemming aantrekkelijker te maken.
    
3. Voor alle kerken in Vlaanderen wordt er een herbestemmingsprofiel opgemaakt, waarbij onder andere de erfgoedwaarde van een gebouw wordt bekeken. Zo kan een inschatting worden gemaakt welke kerken zich 'gemakkelijk' of juist niet gemakkelijk laten herbestemmen. Het eventueel opheffen van een bescherming wordt daarbij ook onderzocht. Dat laatste kan natuurlijk voor gemeenten nadelig uitpakken, omdat heel wat kerkgebouwen eigendom zijn van lokale besturen en voor het onderhoud en restauratie van niet-beschermde kerken een lager subsidiepercentage geldt.
    
4. Er gaat meer aandacht uit naar een herbestemming van een kerkgebouw naar een private eigenaar.
    
5. Tot slot wordt de oprichting van het 'Programma Toekomst Parochiekerken' aangekondigd. Dit platform, waarbij de VVSG en Parcum een centrale plaats in zullen hebben, heeft een aantal taken:
    

• Een platform bieden waar de belangrijkste organisaties die werken rond dit thema elkaar ontmoeten en zo de werking beter op elkaar af kunnen stemmen.
• Het vormen van een centraal aanspreekpunt voor lokale actoren die met vragen zitten rond de toekomst van parochiekerken.
• Het versterken van de actoren op het terrein via ondersteuning en expertiseopbouw. 

Reactie of vragen?

Vanuit de VVSG werken we momenteel aan een dossier rond de toekomst van de parochiekerken en de relatie tussen lokale besturen en kerkfabrieken. Hou ons kennisnetwerk in de gaten voor updates en duiding.

Ben je een lokaal mandataris of lokale medewerker en zit je met een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met stafmedewerkers Xavier Buijs of Lieselot Decalf.