Auteur: Nathalie Debast
Gepubliceerd op: 25-06-2022
Door de hoge inflatie denken twee op de drie gemeenten te moeten ingrijpen om tegen 2025 financieel in evenwicht te blijven. Het gaat dan in de eerste plaats om ingrepen in de eigen werking, zoals het niet vervangen van personeel. Een verhoging van de lokale belastingen is vooralsnog niet aan de orde. Dat blijkt uit een bevraging* van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw (VVSG) bij de lokale besturen. De VVSG vraagt de centrale overheden om met blijvende oplossingen te komen zodat dienstverlening en investeringen kunnen blijven doorgaan.
Geen belastingverhoging
De huidige inflatie verhoogt de druk op de lokale schatkist. Er zijn vier indexaanpassingen van de lonen van het personeel, de dotaties aan de politie- en hulpverleningszones stijgen (incl. maaltijdcheques vanaf november 2022 voor de politie), investeringen worden duurder doordat materiaalprijzen stijgen, energie wordt duurder,…
Om de schok op te vangen en het noodzakelijke financiële evenwicht te bewaren, kijken gemeenten in de eerste plaats naar het eigen apparaat: ze nemen de eigen werkingskosten kritisch onder de loep met het doel nog efficiënter te werken. Verschillende besturen geven aan in te zullen grijpen op de personeelsuitgaven door personeel bijvoorbeeld niet meer te vervangen of (niet-noodzakelijke) aanwervingen uit te stellen. Alleszins grijpen gemeenten niet naar een belastingverhoging om de crisis te bezweren: net als de voorgaande jaren verwacht de VVSG dan ook dat de lokale belastingtarieven stabiel blijven. ‘Gemeenten nemen hun verantwoordelijkheid en bekijken in de eerste plaats wat ze zelf kunnen doen, eerder dan te opteren voor een belastingverhoging die de inwoners treft,’ stelt Wim Dries, voorzitter van de VVSG.
Investeringen worden eerder uitgesteld dan geschrapt
Ongeveer de helft van de gemeenten en OCMW’s verwacht te moeten ingrijpen in de investeringsuitgaven. Dat komt dan neer op een uitstel (46%) of een schrapping (32%). Daarnaast zijn er ook projecten die vertraging oplopen buiten de wil van het bestuur om. Door de crisis dreigt het totale investeringsvolume wel te verminderen, men realiseert dan minder met hetzelfde geld. Eind 2019 maakten de gemeenten en OCMW’s hun meerjarenplan 2020-2025 op. 7 op 10 gemeenten en OCMW’s verwachten vandaag dat het totale investeringsvolume (in projecten, niet in bedragen) dat gepland werd niet gehaald zal worden tegen eind 2025. Iets meer dan 1 op 10 (13%) verwacht dat dat wel haalbaar is, bijna 2 op 10 (18%) verwachten zelfs meer te investeringen dan initieel gepland.
Verregaande maatregelen nodig
In vele gemeenten buigen lokale politici zich nu over de financiële impact, in erg onzekere en onvoorspelbare tijden. Zo is nog niet duidelijk hoe het inflatiepeil verder zal evolueren of hoe lang de hoge energie- en bouwkosten zullen aanhouden. ‘Nochtans willen de lokale besturen onze economie mee draaiende houden, ze zijn altijd een cruciale investeerder geweest en willen dat blijven, dit zorgt ook voor werkgelegenheid,’ aldus Dries. Daarom roept de VVSG de Vlaamse en federale overheid op om de lokale besturen maximale zekerheid te geven over de gemeentelijke ontvangsten en uitgaven waar zij een invloed op hebben. De federale fiscale hervorming die in de steigers staat mag geen negatieve impact hebben op de gemeentelijke ontvangsten uit de aanvullende personenbelasting. De federale overheid zorgt ook het best voor een structurele cofinanciering van de pensioenuitgaven van de statutaire ambtenaren van de lokale besturen. Ze moet ook de financiering van het nieuwe sectoraal akkoord van de politie dragen en het engagement nakomen dat 50 % van de kosten van de brandweer voor rekening van de federale overheid zijn.
Aan de Vlaamse overheid vraagt de VVSG om het Gemeentefonds inflatiebestendig te maken door de groeivoet van normaal 3,5% per jaar te verhogen als de inflatie meer bedraagt.
---------------------
*De VVSG deed de bevraging bij de financieel directeurs van de Vlaamse gemeenten die het best geplaatst zijn om de financiële toestand vandaag in te schatten. De eigenlijke politieke besluitvorming is lopende.
