Energiearmoede stijgt: almaar meer mensen kunnen energiefactuur niet meer betalen

Een steeds grotere groep klanten van commerciële energieleveranciers kan de jaarafrekening van elektriciteit en gas niet meer betalen. Leveranciers zien zich daardoor genoodzaakt klanten te droppen, een trend die zich naar verwacht ook bij de OCMW’s zal laten voelen. Bij sociaal energieleverancier Fluvius steeg ondertussen het aantal aansluitingen voor de derde maand op rij met ruim 2.000. Dat tonen cijfers van de Vlaamse Regulator voor de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG).
 

Verbeteringen: te laat en te digitaal

Leveranciers, de VREG en nutsbedrijven voerden als antwoord op de energiecrisis een aantal verbeteringen door, zo melden de OCMW’s bij navraag van de VVSG. De verbeteringen komen echter te laat voor de huidige eindafrekeningen. Bovendien blijven gebruikers met digitale beperkingen in de kou staan. Klanten met betalingsproblemen krijgen het advies om bij het OCMW aan te kloppen, maar dat biedt vaak geen oplossing. Sommige leveranciers weigeren een afbetalingsregeling als achterstallige betalingen niet binnen de twee maand worden voldaan. Klanten worden in dat geval hoe dan ook gedropt.
 

OCMW’s stellen volgende problemen vast:

• Contracten met vast tarief werden in de periode september–december 2022 vernieuwd met zeer hoge vaste prijzen. Communicatie hierover gebeurde niet bij alle leveranciers even correct, en was in sommige gevallen ronduit misleidend. Mensen waren vaak niet goed op de hoogte, of stelden de prijsverhoging pas vast bij de afrekening – wanneer het al te laat is. Het gaat over afrekeningen van 5.000 tot 7000 euro voor één jaar energiegebruik, terwijl de gemiddelde energieprijs is gedaald. Financiële problemen ontstaan doordat mensen een e-mail hebben gemist, informatie verkeerd hebben begrepen, of geen actie hebben ondernomen, vaak na communicatie van de leverancier dat er geen actie nodig was.
   
• De leveranciers passen het sociaal tarief niet toe vanaf het begin van het contract, of weigeren de voorschotfacturen te herzien vanaf de startdatum van het sociaal tarief. Dit leidt tot een fictieve schuld. Bij de afrekening naar aanleiding van de drop blijkt er recht te zijn op een teruggave. Desondanks weigert de leverancier het contract voort te zetten.
   
• Waar mensen jarenlang geen meterstand hebben doorgegeven, komen ze ook in de problemen doordat hun verbruik maandenlang te laag werd ingeschat. Na het bezoek van een meteropnemer in 2022 moeten ze dan plots een te hoog verbruik betalen tegen een evenredig hoog tarief. De verdere uitrol van de digitale meter moet op termijn een oplossing bieden voor dit probleem, zodat deze groep in de toekomst niet meer hoeft worden gedropt.
   
• Er is ook een groep mensen die te lage voorschotten heeft betaald en vervolgens geconfronteerd wordt met een hoge afrekening. De huidige klantzones geven aan hoe hoog de afrekening zal zijn bij dat specifieke voorschot, op voorwaarde dat je regelmatig je meterstanden doorgeeft. Dit blijft echter iets wat veel mensen niet doen of niet kunnen. De ondersteuning die door leveranciers wordt geboden, vaak via een digitale helpdesk, is ontoereikend voor een kwetsbare groep. Daarom zou een andere vorm van laagdrempelige ondersteuning welkom zijn.
   
• Het blijkt ook dat het voor mensen zeer onduidelijk is wat nu precies de prijs van hun variabele contract is. De prijs wordt namelijk bepaald door een formule op hun contract, maar de variabele factor is moeilijk terug te vinden. Een oplossing kan zijn om deze formule en variabele factor zichtbaar te maken in de klantenzone, zodat je op elk moment kunt zien hoeveel je energie die dag kost. Gebruikers kunnen sinds een aantal weken een prijsalarm instellen in de V-test®. Opdat dit werkt moet het contract echter correct geregistreerd zijn bij de V-test, en het alarm moet worden ingeschakeld, wat ook een uitdaging blijft.

• Klanten zijn bang geworden voor het risico van een hoge afrekening, waardoor ze zich geruster voelen bij het prepaid systeem, zelfs als ze mogelijk een hoger tarief betalen. Hierdoor zijn ze minder actief op zoek naar een andere leverancier wanneer er geen schulden meer zijn bij Fluvius, en blijven ze langer in het prepaid systeem.
   

De VVSG stelt voor

• Breid het recht op sociaal tarief opnieuw uit met een inkomenscriterium.
   
• Ontwikkel instrumenten en datastromen om automatische toekenning op basis van het werkelijke gezinsinkomen maximaal te realiseren.
   
• Communiceer proactief naar burgers en rechthebbenden en bied een commercieel alternatief aan voor degenen die het recht op sociaal tarief verliezen.
   

Nele Schroyen - Stafmedewerker VVSG