Auteur: Nathalie Debast
Gepubliceerd op: 10-06-2021
Als het op zwerfvuil aankomt, dweilen de steden en gemeenten met de kraan open. Ze zijn het beu. Met de zomer en meer vrijheid in het verschiet, vrezen ze nog meer zwerfvuil te moeten gaan opruimen en verwerken. Het kost hen 144 miljoen per jaar, geld dat ze veel liever aan nuttigere dingen willen besteden. De grootste verantwoordelijkheid ligt bij de burgers en de bedrijven. De VVSG vraagt de centrale overheden ook om een beleid te voeren dat éénmalige verpakkingen drastisch terugschroeft.
Dweilen met de kraan open
Op basis van de netheidsindex van OVAM lijkt het met de netheid in Vlaanderen sinds 2018 de goede kant op te gaan. Dat is vooral te danken aan de inzet van lokale besturen die massaal zwerfvuil opruimen en de omgeving net houden. De hoeveelheid opgeruimd zwerfvuil blijft immers stijgen, van 20.426 ton in 2015 tot 22.641 ton in 2019. Straks krijgen we onze vrijheid terug, het mooie weer zal enorm veel mensen naar buiten lokken. ‘Een hele goede zaak, alleen is het bijzonder jammer dat we dan voor nog meer zwerfvuil moeten vrezen en nog meer ploegen moeten inzetten om de buurt schoon te houden,’ klinkt het bij de steden en gemeenten. Campagnes ten spijt, dweilen ze met de kraan open. Dat zijn ze beu. Zwerfvuil is een rechtstreeks gevolg van het voortdurend groeiende aanbod aan wegwerpverpakkingen en een marketing die zich richt op consumptie buitenshuis. Corona heeft dit nog versterkt. ‘De verantwoordelijkheid van producenten is groot. Daarnaast is het gedrag van mensen cruciaal, zij moeten beseffen dat hun afval in de vuilnisbak hoort en er ook altijd naar handelen. Is er geen vuilnisbak of is die vol, neem je afval dan terug mee naar huis en sorteer het daar,’ aldus Wim Dries, voorzitter van de VVSG.
Verantwoordelijkheid producenten en bedrijven
We moeten afval vooral vermijden. Ondanks alle opruiminspanningen van vrijwilligers, gemeenten en intercommunales is Vlaanderen nog altijd niet proper. Het opruimen van zwerfvuil kost de Vlaamse gemeenten ongeveer 144 miljoen per jaar, de globale maatschappelijke kost schat men zelfs op 1 miljard euro per jaar (Bron Recover). ‘Pijnlijk geld, we zouden het veel liever in nuttigere zaken steken, zoals de aanleg van fietspaden of sociaal beleid,’ klinkt het lokaal. De VVSG pleit voor het drastisch terugschroeven van éénmalige verpakkingen die op de markt komen en vraagt de Vlaamse Regering om de zwerfvuilkosten door te rekenen aan de producenten tegen 1 januari 2023. Ook de horeca moet inventiever zijn. Zeker wanneer mensen hun maaltijd consumeren op een steenworp van de zaak moet men met herbruikbare bakjes of drinkbekers werken. De green deal ‘Anders verpakt’ van de Vlaamse Regering met als doel de hoeveelheid eenmalige verpakkingen te verminderen, is een stap in de goede richting. Het verhogen van de GAS-boetes, is volgens de VVSG niet zaligmakend. ‘Op een achtergelaten blikje of pizzadoos staat geen naam, betrappen moet op heterdaad en hierdoor is de pakkans zeer klein. Als de pakkans toch klein is, heeft de hoogte van de boete weinig effect. Het leidt ook niet tot minder afval. Andere oplossingen dringen zich op.’
Verpakkingsheffing kan beleid sturen
Ook de federale overheid beschikt over een hefboom. Ze kan de verpakkingsheffing veel meer inzetten als sturend instrument. Nu wordt die geheven zonder onderscheid. De VVSG pleit ervoor de heffing te laten variëren naargelang de zwerfvuilgevoeligheid van verpakkingen.
