Auteur: Kurt Schoonbaert
Gepubliceerd op: 23-11-2023
Op 15 november is het ontwerpdecreet Open Scholen zo goed als unaniem aangenomen in het Vlaams Parlement. Dit decreet verplicht scholen hun deuren buitenschools open te stellen voor buurtbewoners, het gemeentebestuur en verenigingen zoals sportclubs en jeugdbewegingen. De verplichting om een schoolgebouw open te stellen komt er voor alle scholen die infrastructuursubsidies aanvragen. Scholen die zo’n subsidie aanvragen, moeten ook de gemeente consulteren over de openstelling van de schoolinfrastructuur. De VVSG was al langer vragende partij om lokale besturen hierin een rol te geven.
Geld en ruimte efficiënt inzetten
In Vlaanderen beslaan de schoolgebouwen bijna 4.000 voetbalvelden aan ruimte. Hoewel het logisch lijkt om deze ruimte efficiënter te benutten door gebouwen te delen, gebeurt dit momenteel nog te weinig. Desondanks zijn er in veel gemeenten organisaties, verenigingen, burgers en zelfs het gemeentebestuur op zoek naar geschikte ruimtes voor diverse activiteiten en dienstverlening.
Aangezien scholen grotendeels gefinancierd worden met overheidsmiddelen, is het redelijk om ze maximaal open te stellen voor de gemeenschap. Het decreet Open Scholen legt nu een verplichting op aan alle basis- en secundaire scholen, scholen voor deeltijds kunstonderwijs en volwassenenonderwijs. Ze moeten hun sporthallen, polyvalente zalen of andere ruimtes na de reguliere schooluren openstellen, op voorwaarde dat ze bij Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGION) of het onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (GO!) investeringsmiddelen aanvragen voor aankoop, nieuwbouw of grote renovaties. Deze verplichting geldt momenteel niet voor bestaande gebouwen, althans voorlopig.
Vooraf lokaal bestuur consulteren
Bij het aanvragen van subsidies voor infrastructuurwerken moet een school expliciet beschrijven hoe en voor wie zij van plan is het gebouw open te stellen. Als de school een tijdelijke of permanente uitzondering op de openstelling wenst, moet zij aantonen dat het delen van de faciliteiten absoluut onmogelijk is. Bovendien dient de school te bewijzen dat zij daadwerkelijke inspanningen levert om het schoolgebouw toegankelijk te maken voor anderen.
In beide gevallen is het verplicht voor de school om het gemeentebestuur te consulteren. Samen met het gemeentebestuur kan de school op zoek gaan naar mogelijkheden om het gebouw open te stellen en kan het bestuur de school ondersteunen bij het nadenken over de openstelling. Vragen die daarbij aan bod kunnen komen zijn bijvoorbeeld: Wie in de buurt heeft behoefte aan ruimte? Op welke manier kan deze ruimte het beste benut worden? Niets sluit uiteraard uit dat naar aanleiding van de consultatie een ruimer investeringsproject met cofinanciering ontstaat, waardoor 1 + 1 misschien 3 wordt.
Het is aan AGION of GO! om te beslissen of een subsidieaanvraag voldoet aan de voorwaarden voor openstelling of om te beoordelen of een afwijking al dan niet wordt toegestaan. Als de aanvraag niet voldoet aan deze criteria, zal de subsidie niet worden goedgekeurd.
Handhaving
De onderwijsinspectie zal controleren of de openstelling effectief een feit is. Daarnaast kan AGION of GO! ook een rapport vragen aan de school over gedeeld gebruik.
Concreet
Dit decreet treedt in werking drie maand na de bekendmaking ervan in het Belgisch Staatsblad. Bestaande subsidieaanvragen die vanaf een jaar na de inwerkingtreding van het decreet in aanmerking komen voor een beslissing, moeten ook een verslag van de consultatie van het lokaal bestuur toevoegen aan hun aanvraag.
AGION zal, in overleg met onder andere de VVSG, rondetafels organiseren in 2024. Daarnaast maakt AGION ook werk van de opmaak en verspreiding van sjablonen voor huishoudelijke reglementen om scholen te ondersteunen bij het multifunctioneel inzetten van hun infrastructuur.
De documenten vind je op de website van het Vlaams Parlement.
