Auteur: Nathalie Debast
Gepubliceerd op: 13-01-2021
UPDATE - 19 januari 2021
Gemeenten kunnen nagaan of wie in quarantaine moet zitten, dat ook effectief doet. Is dat niet zo, dan riskeert men een boete. Het gaat om mensen die besmet zijn, om hoog-risicocontacten en om mensen die terugkeren uit een rode zone. Of een gemeente inzet op handhaving van de quarantaine, is haar keuze, van een heksenjacht is nergens sprake. Gemeenten baseren zich hiervoor op gegevens van het Agentschap Zorg en Gezondheid. Die zijn nog voor verbetering vatbaar. De VVSG is hierover in overleg met het Agentschap.
Toezicht op quarantaine via lokale besturen
In het kader van Covid-19, moeten heel wat mensen in quarantaine: besmette mensen (isolatie), hoogrisico-contacten of mensen die terugkeren naar België na een verblijf van minstens 48 uur in een rode zone. Heel wat lokale besturen zetten nu al in op ondersteuning aan wie thuis moet blijven. Ze kijken of alles goed gaat en of ze misschien hulp nodig hebben. Vanaf nu kunnen ze een stap verder gaan en ook handhaven: om verdere besmetting te voorkomen, moeten mensen zich immers aan de quarantaine houden. Iedere gemeente kiest zelf of ze hier wil op inzetten.
Geen heksenjacht
Steden en gemeenten willen geen heksenjacht openen op wie in quarantaine moet. Men moet dit ook doen met het huidige personeel, er is geen extra financiering voorzien. De handhaving kan gaan van een zachte aanpak tot een strafrechtelijke boete van 208 tot 4000 euro (of vervangende gevangenisstraf) voor wie zich bewust en hardleers niet aan de opgelegde quarantaine houdt. Het is alleszins goed dat lokale besturen kunnen ingrijpen: ze staan dicht bij de mensen en kennen het reilen en zeilen in de gemeente. Burgemeesters hebben in het algemeen ook de opdracht om de veiligheid, het welzijn en de gezondheid van hun inwoners te garanderen.
Protocol met Agentschap Zorg en Gezondheid
Het decreet op het preventieve gezondheidsbeleid (21 november 2003) werd inmiddels aangepast en het uitvoeringsbesluit verscheen op 11 januari 2021 in het Belgisch Staatsblad. Om de regeling in de praktijk toe te passen, moet een gemeente een individuele overeenkomst - een protocol - afsluiten met het Agentschap Zorg en Gezondheid dat de gegevens verstrekt. Dit is essentieel met het oog op de privacywetgeving. Hoewel het in normale omstandigheden aan de gemeenteraad is om hierover te beslissen, bevestigde de Vlaamse overheid zopas dat dit nu niet hoeft. Gelet op de hoogdringendheid kan de burgemeester een beroep doen op artikel 135 NGW en onmiddellijk het protocol tekenen in naam van de gemeente en dit verzenden. Het protocol en het besluit kunnen dan op de eerstvolgende gemeenteraad bekrachtigd worden.
Het afsluiten van het protocol maakt het mogelijk om de gegevens te raadplegen en in te zetten op handhaving, het houdt geen verplichting tot handhaving in. De bespreking van het protocol houdt ook in dat gemeenten zich buigen over de manier waarop ze de quarantaine willen handhaven. Vragen die daarbij onder andere rijzen zijn:
- wie/welke dienst - anders dan de burgemeester - krijgt machtiging om de gegevens te raadplegen? Om rollenvermenging te vermijden, raadt de VVSG hier aan de hardere handhaving door een andere dienst te laten opnemen dan bijvoorbeeld de quarantaine-coaching.
- hoe worden mensen gecontacteerd? In eerste instantie telefonisch of gaat men meteen langs om effectief het verblijf op de quarantaineplaats te controleren? En wie gaat men contacteren? Iedereen op de lijst, een steekproef of vooral de besmette personen?
Meer gegevens voor meer efficiëntie op het terrein
Steden en gemeenten krijgen via het Agentschap zicht op de naam van de persoon, het telefoonnummer, de plaats en de duurtijd van de quarantaine. De oorzaak van een quarantaine wordt dus niet vermeld in de gegevensstroom. Dat is nochtans belangrijk, sommige mensen zijn zeker besmet, anderen misschien wel, misschien niet. Om bijvoorbeeld prioritair in te zetten op controle bij besmette personen, moet de gemeente de oorzaak van de quarantaine kennen. Ook een afstemming met het systeem van contactopsporing en quarantaine coaching dringt zich op. De informatie gaat nu niet ver genoeg om op het terrein aan risicoanalyse te doen. De VVSG heeft deze punten aangekaart bij het Agentschap Zorg en gezondheid. Daar bekijkt men nu welke stappen hiervoor moeten worden gezet.
Het modelprotocol vind je hier. Op maandag 18 januari ’21 hebben al 163 gemeenten zo een protocol ingediend.
