Gepubliceerd op: 04-10-2023
Het opvangnetwerk schreeuwt om meer opvangplaatsen. Daarom wil de federale overheid ook de steden en gemeenten overtuigen om weer meer lokale opvanginitiatieven (LOI) te organiseren. Het doel is om 60% van de opvangplaatsen in collectieve opvangcentra en 40% in individuele LOI te hebben. Deze verhouding is cruciaal voor een effectief opvangsysteem. De VVSG vindt dit een stap in de goede richting, al zal het allesbehalve evident zijn voor steden en gemeenten om meer plaatsten te creëren.
Huidige stand van zaken
Momenteel vormen LOI-plaatsen slechts ongeveer 14% van het opvangnetwerk. Dit komt door een afname in LOI-plaatsen en doordat veel plaatsen niet beschikbaar zijn omdat bewoners het LOI niet kunnen verlaten omdat ze geen woning vinden. Hoewel het aantal collectieve opvangplaatsen is gestegen om de huidige opvangcrisis aan te pakken, zijn lokale overheden terughoudend om extra LOI-plaatsen te openen, in tegenstelling tot eerdere crises waarin ze vrijwillig extra LOI-plaatsen beschikbaar stelden.
Maatregelen ter verbetering van LOI-financiering
Om deze bereidheid te herstellen, zijn er maatregelen genomen om de financiering van LOI te verbeteren en de stabiliteit en zekerheid te vergroten. De reguliere financiering van LOI wordt met 5% verhoogd. Als een LOI-plek niet wordt gebruikt of als er geen bewoner wordt toegewezen, wordt de financiering verhoogd naar 50% (voorheen 40%). Er komt een gedifferentieerd tariefsysteem voor LOI-bewoners met specifieke behoeften. Belangrijk is dat de subsidie nu een forfaitair bedrag is om discussies over reserves te voorkomen. Bij opzegging door Fedasil geldt een opzegtermijn van 1 jaar, terwijl dit voor het OCMW 6 maanden blijft. Bestaande premies voor het openen van een LOI-plek worden verhoogd, en er komen ook premies voor heropening na langdurige sluiting en renovatie van bestaande plaatsen.
Uitdagingen en onzekerheden
Deze maatregelen zijn een stap in de goede richting door de verbeterde financiering en duidelijke subsidieafspraken. Toch zijn er nog steeds belangrijke uitdagingen. Ten eerste komt er geen gegarandeerde bezetting van de LOI. Een volgende staatssecretaris kan dus beslissen om vooral in te zetten op collectieve opvang omdat kleinschalige opvang in LOI een aanzuigeffect zou hebben. Dat zou opnieuw leegstand in de LOI betekenen. Ten tweede blijft de termijn voor bewoners om een eigen woning te vinden na een positieve beslissing ongewijzigd, wat vaak te kort is, vooral omdat de zoektocht pas echt kan beginnen na ontvangst van de elektronische verblijfskaart, wat minstens 6 weken kan duren. Verder is het ook zeker niet makkelijk om vandaag geschikte huisvesting te vinden, ook niet voor een lokaal bestuur.
Promotie en toelichting van de maatregelen
Om deze maatregelen bij lokale overheden te promoten, organiseert staatssecretaris De Moor een promotietour. Ze zal samen met Fedasil de maatregelen toelichten en vragen beantwoorden tijdens burgemeestersoverleggen die de provinciegouverneurs organiseren. Fedasil zal ook een informatieve campagne voor medewerkers lanceren.
Op 20 juli heeft de Ministerraad de reeks maatregelen goedgekeurd, ze zijn intussen definitief goedgekeurd en worden binnenkort gepubliceerd in het staatsblad. De inwerkingtreding wordt verwacht op 1 november 2023.
Lees meer over dit pakket LOI-maatregelen en de beoordeling.
Fabienne Crauwels - stafmedewerker VVSG
