Zij-instroomkanaal IKA in de zorg: een hoopgevend begin met mogelijkheden tot verbetering

Het structurele instroomkanaal (IKA) biedt een veelbelovende gelegenheid om het personeelstekort in de publieke zorgsector aan te pakken. De cijfers van de eerste groep deelnemers zijn nu beschikbaar, maar lokale overheden ervaren nog drempels om medewerkers in dit opleidingstraject te brengen.

Dankzij IKA hebben nog niet-gekwalificeerde werknemers de mogelijkheid om tijdens hun tewerkstelling een opleiding te volgen voor knelpuntberoepen in de zorg- en welzijnssector, zoals kinderopvang, thuiszorg en woonzorgcentra. Deze werknemers behalen dan een diploma als kinderbegeleider, verzorgende in de thuiszorg of zorgkundige in een woonzorgcentrum. Het IKA-traject is kort voor de zomer gelanceerd en begonnen in de publieke sector met 94 medewerkers:

• Het merendeel volgt een opleiding tot verzorgende in de thuiszorg.
• 29 medewerkers kiezen voor een opleiding tot zorgkundige in woonzorgcentra.
• 4 medewerkers kiezen voor opleiding begeleider kinderopvang in publieke sector.

Bijna 100 mensen die kiezen voor een zorgopleiding met de intentie om vervolgens in de publieke zorgsector te werken, vormen zeker een veelbelovend begin. Niettemin is er behoefte aan meer bekendheid van dit nieuwe opleidingstraject, zodat lokale zorgwerkgevers bestaande medewerkers kunnen aanmoedigen om zich verder te ontwikkelen en vooral om nieuwe medewerkers aan te trekken.
 

Drempels

De IKA-procedure lijkt simpel, maar in de praktijk is het vaak ingewikkelder. Hoewel de opleiding en financiering voldoen aan de sectorspecifieke regelgeving, is het combineren van financieringsregels met de rechtspositie van het lokaal bestuur niet vanzelfsprekend. Het integreren van IKA in bestaande aanwervingsprocedures vergt aandacht. Lokale besturen hebben sinds begin dit jaar de mogelijkheid om de aanwervingsprocedures kort en eenvoudiger te maken. Hoewel vereenvoudiging van procedures tijd kost, kan nu al verwezen worden naar het centrale akkoord van de sociale partners wat betreft IKA, zonder te hoeven wachten op een vereenvoudiging van de rechtspositie.

Deeltijdse contracten in de kinderopvang ook mogelijk

In de kinderopvang hoeven startende medewerkers geen voltijds contract te hebben. We merken echter terughoudendheid om ondanks het personeelstekort nieuwe medewerkers een contract van onbepaalde duur aan te bieden. Op sommige plaatsen kent de samenwerking met de Centra voor VolwassenenOnderwijs, die instaan voor de opleiding, nog wat kinderziektes.

Individuele benadering in de gezinszorg

In de gezinszorg is er behoefte aan een individuele benadering hoe er mogelijkheden zijn om het gesubsidieerd urencontinent te maximaliseren, waarbij IKA-trajecten een integraal onderdeel kunnen zijn.

Extra mogelijkheid voor besturen met woonzorg en gezinszorg

In veel publieke woonzorgcentra is het gesubsidieerd bovennormpersoneel reeds ingevuld (“deel A2 van het budget financiële middelen”). Voor die lokale besturen die zowel woonzorg als gezinszorg aanbieden, zijn er mogelijkheden om via de gezinszorg zorgkundigen gefinancierd te laten instromen, gevolgd door een stage in het woonzorgcentrum. Zowel woonzorgcentra als gezinszorgdiensten vissen vaak in dezelfde vijver.

Vroege starters

Onder meer de lokale besturen van Hoeilaart, Dilsen-Stokem, Zorgband Leie en Schelde, Menen, Opdrachthoudende vereniging VitaS, Lanaken, Zonnebeke, Dendermonde, Schelle, Kortenaken, Lint, Wommelgem en Herenthout zijn er als de kippen bij en sturen hun medewerkers op IKA-opleiding. We zien dat momenteel vooral bestaande medewerkers op opleiding gaan, zeg maar als doorgroeimogelijkheid. Het is de bedoeling om eveneens totaal nieuwe medewerkers aan te trekken en deze direct op te leiden zodat ze een zorgdiploma bekomen. Op die manier dient het personeelstekort in de sector opgelost te worden. Er is budget voor maar liefst 3.300 trajecten. 

Volgende lichting 2024

In februari 2024 kan een volgende lichting medewerkers starten. Het is aan de lokale besturen om hiervoor nu al geïnteresseerde (toekomstige) medewerkers aan te trekken en een contract aan te bieden. De VVSG hield een informatiesessie "Praktisch aan de slag met IKA zij-instroom". Het IKA zij-instroomkanaal biedt aanzienlijke kansen om het personeelstekort in de publieke sector aan te pakken. Ook voor de (federale) opleiding voor verpleegkundigen komt er begin 2024 een infomoment in samenwerking met het sociaal Fonds Sociale Maribel van de RSZ.