Busverbod agressieve reiziger mogelijk mits beslissing burgemeester

De Lijn heeft niet de bevoegdheid om zelf een busverbod op te leggen aan agressieve reizigers. In plaats daarvan kunnen gemeenten, op verzoek van De Lijn, gebruikmaken van de bestuurlijke maatregelen die de burgemeester ter beschikking heeft. Dit is vastgelegd in de Nieuwe Gemeentewet (NGW). Met deze maatregelen kan de burgemeester bijvoorbeeld een tijdelijk verbod opleggen aan een persoon die zich agressief gedraagt in het openbaar vervoer.

Om een busverbod op te leggen, moet de burgemeester een politiebesluit nemen.  De sanctionerend ambtenaar kan de overtreding van het busverbod bestraffen met een GAS-boete. Het politiereglement bevat een bepaling dat het overtreden van politiebesluiten van de burgemeester strafbaar is met een GAS-boete. Dit besluit is gebaseerd op een model dat de VVSG op vraag van Vlaams minister Lydia Peeters heeft opgesteld. De procedure verloopt administratief.
 

Geen automatisme, wel uitzonderlijk sluitstuk na handhavingstraject

Het opleggen van een busverbod gebeurt niet zomaar. Alleen wanneer de handhavingsmaatregelen van de vervoersmaatschappij (zoals retributies uitschrijven) niet voldoende zijn en het problematische gedrag van de betreffende reiziger(s) aanhoudt, kan deze oplossing worden overwogen. Een “busverbod” kan alleen effectief zijn als er goede samenwerking is tussen de burgemeester, lokale politie, De Lijn en een (jeugd)hulporganisatie die de reiziger in kwestie kan begeleiden in een ondersteuningstraject

10-puntenplan

In juli 2023 lanceerde minister Lydia Peeters (en andere bevoegde ministers voor justitie, veiligheid en binnenlandse zaken) en De Lijn hun 10-puntenplan om agressie tegen chauffeurs en controleurs in te dijken. Twee acties richten zich specifiek op de lokale besturen en hun politiezones.

• Actie 6: Versterkte samenwerking tussen De Lijn en de Politie met mogelijkheid tot digitale aangifte voor De Lijn en exploitanten.
• Actie 7: Busverbod - maatregel bestuurlijke overheid.
  
   

Juridische grondslag van het busverbod

Op 25 april 2023 kreeg een agressieve reiziger in Kortrijk voor het eerst een busverbod. Na een duidelijk opgebouwd dossier van agressie legde de lokale bestuurlijke overheid de reiziger een busverbod op voor het traject van een specifieke lijn tussen het station van Kortrijk en de halte bij de schoolpoort.
 

Busverbod in praktijk: Enkel een volledige ketenaanpak is werkbaar

Een busverbod is enkel mogelijk mits een goede samenwerking tussen politiezones, De Lijn, de lokale besturen en het begeleid jeugdwerk.

• Chauffeurs en controleurs hebben de taak om de agressie te melden, te documenteren (camerabeelden, verklaring op eer, dossieropbouw), via het meldingssysteem van De Lijn, die op haar beurt rapporteert aan de lokale politie.
• De politie zou eventueel een GAS-pv kunnen opstellen bij een overtreding van het verbod. 
• In samenspraak met de politiezone kan de burgemeester een bestuurlijke maatregel (busverbod) opleggen. Bij het schenden van de maatregel kan de reiziger gesanctioneerd met een GAS-boete. Dit veronderstelt uiteraard dat een overtreding op het besluit van de burgemeester kan worden gesanctioneerd met GAS.
• Opvolging door het begeleid jeugdwerk zorgt ervoor dat de reiziger actief werkt aan schuldinzicht, dat spijbelgedrag (door het wegvallen van het bustraject) voorkomen wordt en dat recidivegevaar voorkomen wordt.
• De contacten tussen De Lijn, politiezones, jeugdwerk blijven intensief zodat het schenden van de maatregel (via dossieropbouw ,camerabewijs, abonnementstracking) nauw kan worden opgevolgd.
  
   

Lessons learned uit het Kortrijkse busverbod

• Ju.Wel startte het ondersteuningstraject pas nadat de overheid de maatregel oplegde. Idealiter begint dit traject meteen bij het nemen van de maatregel, zodat jongeren weten dat ze in beroep kunnen gaan. De betreffende jongere ging niet in beroep, omdat hij dacht dat het geen effect zou hebben.
• Bij deze maatregel is het recht van verdediging zeer belangrijk. Het organiseren van een hoorzitting is cruciaal.
• Een busverbod werkt alleen als de gemeentediensten, het begeleid jeugdwerk, de lokale politiezone en de diensten van De Lijn intensief samenwerken. Een ontbrekende schakel in deze keten ondermijnt het busverbod.
• De gepleegde feiten kwamen niet op het strafblad, wat de jongere positief vond.
   

Meer info

Het modelbesluit kan je nalezen op de website van VVSG.

Voor meer informatie kan je altijd terecht bij:

• Michiel Apers - Stafmedewerker gemeentelijk ondersteuningsplatform vervoerregiowerking
• Bjorn Cools - Stafmedewerker lokale politie en veiligheid