Duurzaam en voordelig verwarmen met riothermie krijgt boost door sectorsamenwerking

Op 22 oktober was het Wereld Energie Dag. De Vlaamse rioolbeheerders maakten van die gelegenheid gebruik om een gezamenlijk statement te maken. Ze engageren zich om tegen januari 2025 alle relevante gegevens over rioolstrengen die geschikt zijn voor warmte-afname te verzamelen op www.aquamarkt.be. Dit maakt het potentieel van riothermie toegankelijker voor lokale besturen, publieke instanties en bouwpromotoren. Door deze samenwerking komen naar schatting zo’n 400 projecten in aanmerking voor deze hernieuwbare warmtebron, wat kan leiden tot een jaarlijkse daling van 40.000 ton CO2-uitstoot.

Lokale warmteplannen

Heel wat lokale besturen werken vandaag aan een lokaal warmteplan. Een eerste cruciale stap daarin bestaat uit het verzamelen van kwaliteitsvolle data rond onder andere de warmtevraag en het warmte-aanbod op het grondgebied. Industriële restwarmte is een gekend voorbeeld van een mogelijke warmtebron. Toch heeft niet elke gemeente pakweg een afvalverbrandingsoven op haar grondgebied. Gelukkig bestaan er ook nog heel wat andere, duurzame warmtebronnen die vaak wel beschikbaar zijn, ook in minder grote gemeenten.
 

Riothermie als duurzame oplossing

Riothermie, waarbij warmte wordt onttrokken aan rioolwater, is daar een uitstekend voorbeeld van. Waar dat juist wel of niet kon was de voorbije jaren onvoldoende duidelijk, niet voor overheden, noch voor de markt of voor de rioolbeheerders zelf.

"Volgens berekeningen van Aquafin stroomt er door de riolen in Vlaanderen zeker genoeg warmte om tot 400 grote gebouwen, zoals zwembaden of woonblokken, te verduurzamen qua warmtevoorziening. Een gemiddeld bouwproject met verwarming op riothermie levert een CO₂-besparing op van 100 ton/jaar," zegt Marjolein Weemaes, directeur Business Development en Innovatie bij Aquafin.

"Aquafin en sectororganisatie Vlario zijn de trekkers achter een helder afsprakenkader dat ervoor zorgt dat riothermie nu echt uit de startblokken kan schieten', duidt Wendy Francken, directeur van VLARIO. 'Het warmteaanbod wordt op basis van objectieve criteria uiteindelijk toegekend aan het project dat de grootste positieve en duurzame impact kan realiseren."

Minister van Omgeving Jo Brouns ondersteunt dit initiatief van de rioolbeheerders voor de ontwikkeling van groene energie. “Het is onze Vlaamse ambitie om de aankoop van hernieuwbare energie uit het buitenland maximaal te vermijden. De rioleringssector zet een belangrijke stap om deze energiebron te doen uitgroeien tot een sterke bouwsteen in ons Vlaams energielandschap.”
 

Ondersteuning en impact

“Wie grote bouw- of renovatieplannen heeft zal vanaf januari op Aquamarkt.be op een volledig uitgebouwde potentieelkaart meteen kunnen zien of riothermie een mogelijkheid is voor hun project”, licht Carl Heyrman toe, voorzitter van Aquaflanders. “Alle Vlaamse rioolbeheerders maakten onderling afspraken over de locaties die aan de huidige kaart toegevoegd worden, zodat nieuwe projecten elkaar niet onderling gaan beconcurreren. Je kan de warmte per buis namelijk maar één keer onttrekken.”

Het initiatief wordt natuurlijk ook volop gesteund door VVSG: “Kwaliteitsvolle data over het potentieel van alle mogelijke duurzame warmtebronnen zijn van essentieel belang voor steden en gemeenten om hun lokaal warmteplan te kunnen realiseren. Voor riothermie stelt Aquafin vandaag al heel wat nuttige informatie ter beschikking, maar ook de gemeentelijke rioleringsstelsel bevatten mogelijk interessante kansen. De beslissing om ook deze data te ontsluiten, juichen we dan ook toe", stelt Wim Dries, voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG).
 

Duurzaam én rendabel

Door de permanente toevoer van afvalwater is riothermie een betrouwbare warmtebron, die door het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap wordt erkend als hernieuwbare energiebron. Dat betekent dat bouwprojecten die deze techniek integreren aanspraak kunnen maken op een subsidie die oploopt tot 65%. “De investeringskost van riothermie kan je vergelijken met die van geothermie”, legt Marjolein Weemaes uit. “Riothermie heeft wel als grote voordeel dat de energie om gebouwen te koelen of verwarmen altijd voor handen is, ook als het in de zomer buiten erg warm is of erg koud in de winter. Het installatieproces is ook een stuk minder ingrijpend. De uitrol van riothermie vraagt geen plaats op de werf en ook geen extra tijd in de werfplanning, omdat de warmtewisselaar letterlijk in de riolering ligt. Het is daarom een interessante techniek voor stedelijke omgevingen.”
 

Warmte uit drinkwater

Na januari wordt de potentieelkaart uitgebreid met een bijkomende energiebron. De Watergroep is locaties in kaart aan het brengen die in aanmerking komen voor de recuperatie van thermische energie uit drinkwater. Ook die zullen hun plaats krijgen op www.AquaMarkt.be.