De financiële buffers zijn op: VVSG reageert op BDO-studie

In een recent persbericht stelt BDO dat 6 op de 10 steden en gemeenten in Vlaanderen een ruime financiële buffer hebben. 4 op 10 heeft die buffer maw niet. Het gaat om een foto van eind 2021, toen de financiële situatie nog veel rooskleuriger was. Ondertussen gaan de prognoses van kwaad naar erger: de indexering van de lonen alleen al is goed voor 1 miljard extra uitgaven in 2023 tegenover 2021. Het BDO-rapport kan vandaag dus zeker niet dienen om te beoordelen of de lokale besturen in staat zijn om de schokken die nu op hen afkomen, op te vangen én de voor deze legislatuur geplande investeringen helemaal uit te voeren. Voor wat het waard is, gaan we hieronder wat dieper in op een aantal elementen uit de studie.

Geen actuele informatie

De studie maakt de foto eind 2021, op het moment dat de inflatie nog maar pas begon te stijgen. Ondertussen zijn de vooruitzichten voor de indexering van de lonen alleen al goed voor 1 miljard extra uitgaven in 2023 tov 2021. Ook de energiekosten zijn enorm toegenomen, niet alleen voor de besturen zelf, maar ook voor burgers, die in steeds grotere getale bij de OCMW’s aankloppen voor hulp. De Vlaamse regering komt vanaf 2023 met bijna 300 miljoen euro extra steun over de brug (resp. 75 in 2023, 100 in 2024 en 125 in 2025) maar zelfs die bedragen volstaan niet om de de zware koopkrachterosie van het Gemeentefonds te compenseren.

Ruime financiële buffers zijn niet ongewoon

“Ruime financiële buffers”…het klinkt veelbelovend, maar zegt in de feiten niet zo veel. Het feit dat de buffer groter is dan geraamd, komt wel vaker voor en is het gevolg van voorzichtig budgetteren: een gemeente mag niet meer uitgeven dan ze plande, terwijl ze wel meer mag ontvangen; bovendien raamt ze de ontvangsten vaak voorzichtig.

Het is ook logisch dat er een zekere overbudgettering is: zonder ingeschreven kredieten kan een gemeente geen verbintenissen aangaan. Er zullen altijd meer investeringskredieten voorzien worden dan uiteindelijk gerealiseerd; een bestuur kan een jaar op voorhand niet perfect inschatten of alle investeringsprojecten uitgevoerd zullen geraken zoals gepland of daarentegen vertraging oplopen omwille van eigen oorzaken (beperkte interne capaciteit) of externe (afstemming partners, voortgang onteigeningen, bouwvertragingen, wachten op subsidies, …).

Maatschappelijke rol

Lokale besturen hebben een opdracht en rol in de lokale samenleving te vervullen. Daartoe voeren ze het beleid dat in die gemeente noodzakelijk is. De buffers zeggen niets over de mate waarin datgene wat een gemeente plant, volstaat om die maatschappelijke rol te vervullen: geven ze voldoende uit aan ICT, aan rioleringen, aan fietspaden, aan sociale ondersteuning van mensen in moeilijkheden, …? Een gemeente die enkel het hoogstnodige doet, zal er door de band genomen financieel beter voor staan dan een actief, responsief bestuur.

In 60% van de gevallen was er volgens BDO een ruime buffer, dus in 40% van de gevallen was dat zelfs eind 2021 al niet meer het geval.