Concurrentie om overheidsopdrachten daalt

In het verslag van de Europese Rekenkamer, gepresenteerd in december 2023, werpt de externe controleur van de Europese Unie een kritische blik op de dynamiek van overheidsopdrachten in Europa. Tussen 2011 en 2021 analyseert het verslag de ontwikkelingen in overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten.

Helaas onthult het rapport een zorgwekkende trend: ondanks de implementatie van de Richtlijn van 2014, omgezet in Belgische wetgeving in 2016 en 2017, lijken openbare aanbestedingen jaar na jaar aan populariteit te verliezen. De beoogde doelstellingen van de richtlijn, zoals vereenvoudiging van procedures, verbeterde toegang voor KMO's tot overheidsopdrachten en strategische inkoop, blijken onvervuld. Dit is een bijzonder jammere vaststelling omdat de Europese markt voor overheidsopdrachten jaarlijks goed is voor 2 biljoen euro!

De belangrijkste bevindingen van het rapport op een rijtje:

• De duurtijd van aankoopprocedures is nu 50% langer dan in 2011, met België als een zorgwekkende uitschieter waar de duurtijd is verdubbeld tot een gemiddelde van 119 dagen.
• Concurrentie bij aankoopprocedures vertoont geen verbetering; het aantal procedures met slechts één inschrijver is bijna verdubbeld in tien jaar. In België liggen de cijfers iets beter dan het Europese gemiddelde.
• De populariteit van overheidsopdrachten daalt, met een gemiddelde afname van 6 naar 3 inschrijvers per procedure. België zit met een gemiddelde van 3,2 inschrijvers per procedure iets boven het Europese gemiddelde.
• De transparantie van overheidsopdrachten laat soms te wensen over. Vaak worden bedrijven rechtstreeks benaderd zonder een oproep tot mededinging. België scoort hier gelukkig beter dan gemiddeld, met slechts 13,5% van de opdrachten die zonder mededinging worden geplaatst terwijl het Europese gemiddelde op 16% ligt.
• Minder dan 5% van de overheidsopdrachten gaat naar buitenlandse ondernemingen, hoewel België opvallend presteert met 10% waarbij het tot de top 3 behoort.

Dit krachtige rapport eindigt met enkele doordachte aanbevelingen voor de Europese Commissie, waarmee duidelijk wordt dat er nog werk aan de winkel is om de gewenste veranderingen te bewerkstelligen.