Betaalbaar wonen in eigen streek  

Afgelopen vrijdag keurde de Vlaamse Regering principieel het ontwerpdecreet ‘wonen in eigen streek’ goed. Dit decreet wil het mogelijk maken dat in bepaalde regio’s in Vlaanderen de minder kapitaalkrachtige inwoners een woning kunnen kopen in de gemeente of de streek waarin ze opgegroeid zijn. Vandaag moeten zij omwille van de hoge prijzen immers noodgedwongen uitwijken naar andere gemeenten waar ze amper of geen band mee hebben. Dit is volgens de Vlaamse Regering  geen goede en gewenste evolutie, noch voor de personen in kwestie, noch voor de gemeenten die sociaal ontwricht zouden kunnen worden door de te grote uitstroom van mensen met wortels in de gemeente en de grote instroom van mensen die veel minder een band hebben met de lokale gemeenschap.

Concreet zal de Vlaamse Regering elke zes jaar, een eerste keer in 2023, een lijst van gemeenten vaststellen waar het WIES-decreet van toepassing is. Bij het vaststellen van die lijst zal de Vlaamse regering onder meer rekening houden met de mediaanprijzen van de woningen. In de gemeenten met de hoogste verkoopprijzen zal deze WIES-regeling dus wellicht kunnen toegepast worden.

De gemeente kiest of WIES van toepassing is … en betaalt.

De gemeenten die in de lijst zijn opgenomen zullen een reglement kunnen aannemen om de WIES-regeling effectief van toepassing te maken in hun gemeente. Het blijft dus een gemeentelijke keuze om al dan niet gebruik te maken van de WIES-regelgeving. Als zij de WIES-regeling wil toepassen, zal de gemeente een lijst moeten bijhouden van kandidaat – kopers die voldoen aan de voorwaarden en een transparante inschrijvingsprocedure moeten bepalen.

De WIES-regelgeving zal van toepassing zijn op verkavelingsprojecten waar minstens vijf loten voor woningbouw worden gecreëerd en voor groepswoningbouwprojecten en appartementsgebouwen die ten minste vijf woongelegenheden omvatten. Het opsplitsen van aanvragen voor omgevingsvergunningen voor aan elkaar grenzende percelen wordt in het ontwerpdecreet ook tegengegaan. In het gemeentelijk reglement kan de gemeente bepalen dat een bepaald percentage, tussen 40% en 60% voor publieke gronden en tussen 20% en 40% voor niet publieke gronden, van die genoemde gronden of woningen enkel aan een WIES-koper kunnen verkocht worden.  

Om de aankoop van de grond of de woning betaalbaar te maken voor de WIES-koper zal de gemeente minstens de helft van de geschatte grondprijs betalen. Later, bij een overdracht aan een derde, zal de WIES-koper hetzelfde percentage van de prijs van het grondaandeel, moeten terugbetalen aan de gemeente. De gemeente zal ook beschikken over een voorkooprecht op de WIES-woningen en -gronden.

Wie kan een woning of grond kopen?

Een WIES- koper is een persoon van minstens achttien jaar oud die ingeschreven is in de bevolkingsregisters. Tijdens een periode van tien jaar vóór de datum van de overdracht moet hij ten minste vijf jaar onafgebroken ingeschreven geweest zijn in de bevolkingsregisters van de WIES-gemeente of in de aangrenzende gemeenten binnen het Vlaams Gewest. De Vlaamse regering zal ook nog voorwaarden aangaande onroerend bezit en inkomensgrenzen bepalen. De WIES-koper zal minstens 20 jaar de woning moeten bewonen.

Onzekerheden.

Betaalbaar kunnen wonen is één van de grote problemen van vandaag. De lange wachtlijsten voor een sociale woning zijn daar dagelijks getuige van. Steden en gemeenten zijn dan ook erg bezorgd om betaalbaar wonen, ook voor jongeren die in hun gemeente opgroeien en er later willen blijven wonen. Zij blijven zoeken naar oplossingen voor die nood en die betaalbaarheidsproblematiek.

De voorgestelde regeling kan een instrument zijn voor een beperkt deel minder kapitaalkrachtigen,  maar een eerste kanttekening is de juridische onzekerheid.. In 2013 vernietigde het grondwettelijk hof al een keer de regelgeving inzake wonen in eigen streek. Hoewel dit decreet zich sterk maakt dat er rekening is gehouden met de uitspraak van het grondwettelijk hof, is het toch wachten op het advies van de Raad van State. Voor steden en gemeenten is het belangrijk dat een regelgeving 100% juridisch waterdicht is.

Een tweede voorbehoud is er alvast ook bij de betaalbaarheid van het systeem. De financiële mogelijkheden van steden en gemeenten staan vandaag enorm onder druk. Het is dan ook onzeker of lokale besturen willen meestappen in de WIES-regelgeving, gezien zij hierin verplicht worden om gronden (deels) te financieren, ook al zouden deze middelen later terugvloeien naar de gemeente. Het is dan ook onzeker of deze regelgeving effectief zal toegepast worden.

Meer weten?

Leeft de discussie rond betaalbaar wonen voor inwoners in je gemeente en hebt u een reactie op dit ontwerpdecreet?  Maak je  opmerkingen dan zeker over aan VVSG. Je bedenkingen zullen bijdragen aan de verdere standpuntbepaling van deVVSG.  (mail naar Joris Deleenheer)

Lees via volgende links:

• Het ontwerpdecreet
• De  bijhorende memorie van toelichting
• De  bijhorende nota