Arbeidsongevallen: wie is bevoegd?

We krijgen geregeld vragen van lokale besturen over welk orgaan of welke persoon bevoegd is voor de opvolging van arbeidsongevallen. 

Arbeidsongevallen zijn een federale bevoegdheid. De federale wetgever duidde als 'bevoegde overheid' inzake arbeidsongevallen het schepencollege, voor gemeenten, en de OCMW-raad, voor OCMW's aan (artikel 3 van het koninklijk besluit van 13 juli 1970 betreffende de schadevergoeding, ten gunste van sommige personeelsleden van overheidsdiensten of overheidsinstellingen van de lokale sector, voor arbeidsongevallen en voor ongevallen op de weg naar en van het werk).

De interne bevoegdheidsverdeling van lokale besturen in België is sinds 2002 geregionaliseerd. Het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017 heeft de personeelsbevoegdheden tussen de (gemeente- en OCMW-)raad, het uitvoerend orgaan (college van burgemeester en schepenen resp. vast bureau) en de algemeen directeur duidelijk omschreven:

• De raad is bevoegd voor de rechtspositieregeling en het organogram, maar delegatie is mogelijk.
• Het college (vast bureau) is meestal de aanstellende overheid, al is ook hier (sub-)delegatie mogelijk.
• De algemeen directeur is bevoegd voor het dagelijks personeelsbeheer en ook hier kan deze bevoegdheid aan een ander personeelslid worden toevertrouwd. Wat het dagelijks personeelsbeheer precies inhoudt, wordt door de decreetgever aan de lokale bevoegdheid overgelaten. Daarbij kunnen er grote verschillen zijn tussen wat in een centrumstad of in een kleine gemeente als dagelijks personeelsbeheer wordt beschouwd.

Voor Vlaamse lokale besturen is de samenlezing van het federale besluit van 1970 en het Vlaamse decreet verwarrend: mag de niet-erkenning van een arbeidsongeval, de consolidatie van arbeidsongeschiktheid, de vaststelling van de eventuele blijvende arbeidsongeschiktheid, of de handhaving van de invaliditeit, als dagelijks personeelsbeheer beschouwd worden (uiteraard op voorwaarde dat de raad dat zo omschrijft)? Op basis van de logica van het Decreet Lokaal Bestuur vond de VVSG alvast van wel.

We zijn hierover al meerdere jaren (!) in gesprek met federale en Vlaamse administraties en kabinetten. Ondertussen is er zeer goed nieuws. 

Het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) liet ons op 26 juli 2022 weten dat het zich aansluit bij een advies van prof. Ria Janvier (UAntwerpen) dat als volgt luidt:

"Gegeven de delegatiemogelijkheden in het Vlaams Provinciedecreet, het Vlaams Gemeentedecreet en het Vlaams OCMW-Decreet [lees decreet over het lokaal bestuur)] kan de bevoegde raad de beoordeling van een ongeval als arbeidsongeval en de verdere afhandeling ervan als dagelijks personeelsbeheer kwalificeren. In dat geval is de provinciegriffier respectievelijk de gemeente- of OCMW-secretaris [lees algemeen directeur] bevoegd. In het raam van het dagelijks personeelsbeheer is het vervolgens niet uitgesloten om een en ander eventueel verder te delegeren, aan het departementshoofd Personeel en Organisatie bijvoorbeeld. Daarbij is nog een resem verdere verfijningen mogelijk in diverse gradaties, met een onderscheid tussen de erkenning en vooral de niet-erkenning als arbeidsongeval, de verdere afhandeling naargelang er wel of niet een bepaald percentage blijvende arbeidsongeschiktheid wordt aangehouden en eventueel zelfs rekening houdend met de hoogte van de graad van BAO.” (BAO = Blijvende Arbeidsongeschiktheid, nvdr.)  Bron: Ria Janvier, “Arbeidsongevallen publieke sector”, die Keure, 2017, 583 p.

Het ABB vervolgt: "Een wijziging van het koninklijk besluit is derhalve niet nodig. Bovendien is de Vlaamse Regering niet bevoegd om het KB aan te passen aangezien dat besluit voortvloeit uit de bevoegdheid van de federale overheid. Voor de bevoegdheidstoewijzing en mogelijke delegatie binnen de lokale besturen is de Vlaamse overheid wel bevoegd, waardoor de betreffende bepalingen in het DLB en Provinciedecreet primeren. Het komt met andere woorden de besturen toe om de beoordeling van een ongeval als arbeidsongeval als dagelijks personeelsbeheer te kwalificeren. Hiermee wordt de lokale autonomie ten volle gerespecteerd.”

Ter inspiratie geven we hieronder mee hoe lokaal bestuur X concreet werkt:

• De consolidaties van arbeidsongevallen (dus mét of zonder % invaliditeit) worden in het kader van dagelijks personeelsbeheer naar de verantwoordelijke van de personeelsdienst gedelegeerd. In dat (vrij grote bestuur) betekent dat een 50-tal beslissingen op jaarbasis.
• De beslissing over het niet-erkennen van arbeidsongevallen laat dat bestuur bij het College van Burgemeester en Schepenen. Daarvan zijn er slechts ‘enkelen’ op jaarbasis. Voor de goede orde, de eventuele verzekeraar beslist nooit over de (niet-)erkenning als arbeidsongeval; in de arbeidsongevallenregeling publieke sector ligt deze beslissing altijd bij het bestuur.
• Het bestuur neemt geen beslissing wanneer een arbeidsongeval door dat bestuur wél wordt erkend.