Niettegenstaande we in tijden van hoogconjunctuur leven, de jobcreatie nog nooit zo hoog is geweest en het tekort aan arbeidskrachten piekt, is de vaststelling dat 180.000 werkzoekenden in Vlaanderen nog steeds geen werk hebben.

Rol van het lokaal bestuur

Het lokaal bestuur kan de tewerkstelling van en de werkgelegenheid voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie bevorderen door in de sociale economie zowel de actor- als de regierol op te nemen. Ook als klant heeft het lokaal bestuur de hefbomen ter beschikking  waardoor kwetsbare doelgroepen in aanmerking komen voor werk. Als werkgever kan het lokaal bestuur zelf mensen in een kwetsbare leefsituatie tewerkstellen zodat de eigen tewerkstelling een afspiegeling is van de samenleving. Tot slot kan het lokaal bestuur sociaal ondernemers en burgerinitiatieven die de sociale doelstellingen van het lokaal bestuur op vlak van werk en economie mee helpen realiseren, ondersteunen en faciliteren.

Het lokaal bestuur als regisseur

  • Samenwerking tussen de reguliere en de sociale economie stimuleren met het oog op doorstroom.
  • Een goed onderbouwd lokaal werkgelegenheidsbeleid uitbouwen, dat vertrekt vanuit de noden van de werkzoekenden of de mensen in een precaire situatie. 
  • Sensibiliseren en informeren inzake werkgelegenheidskansen.
  • Mensen in een kwetsbare leefsituatie ondersteunen op vlak van mobiliteit, kinderopvang, kosteloze loopbaanbegeleiding, schuldbemiddeling,...
  • Sociale netwerken in buurten en wijken tot stand te brengen in relatie tot buurtgerichte zorg.
  • Inclusieve ondernemers ondersteunen en faciliteren door hen in contact te brengen met organisaties die hen daarbij kunnen helpen om het inclusief ondernemen in het personeelsbeleid te operationaliseren.
  • Een activerende rol opnemen voor mensen met een leefloon of andere tegemoetkoming.
  • De sociale economie promoten, het aanbod bekend maken en maatschappelijk verantwoord ondernemen promoten en ondersteunen, zowel binnen de sociale economie als in de reguliere sector.

Het lokaal bestuur als klant

Het lokaal bestuur kan sociale clausules inbouwen in de overheidsopdrachten die ze uitschrijft. 

De wet op de overheidsopdrachten laat ook toe enkel de sociale economie te betrekken bij het aankoopbeleid en er voor bepaalde taken en opdrachten een beroep op te doen. Met het principe van sociale voorkeur behoudt het lokaal bestuur bepaalde leveringen en diensten voor aan ondernemingen uit de sociale economie. Dit betekent dat alle andere reguliere ondernemingen en organisaties worden uitgesloten van mededinging naar de opdracht.

Ook voor opdrachten die het lokaal bestuur niet voorbehoudt voor de sociale economie, kan het lokaal bestuur gebruik maken van de diensten van de sociale economie. Daartoe zal het in het voorwerp van de opdracht de realisatie van sociale doelstellingen opnemen waarvoor de sociale economie en kwetsbare doelgroepen in aanmerking komen.

Het lokaal bestuur als actor

Het stelsel Tijdelijke Werkervaring  (TWE) werd op 1 januari 2017 ingevoerd, waarbij de belangrijkste tewerkstellingsmaatregel bij de OCMW's, artikel 60§7, in dit stelsel werd geïntegreerd. Deze maatregel zorgt ervoor dat mensen nadien terug voldoen aan de voorwaarden op de arbeidsmarkt om een uitkering te genieten, in afwachting van een nieuwe tewerkstelling.

Het stelsel wijk-werken, ter vervanging van de vroegere Plaatselijke werkgelegenheidsagentschappen (PWA), houdt in dat werkzoekenden/ leefloners die gedomicilieerd zijn in Vlaanderen, klusjes kunnen uitvoeren. Voor sommigen onder hen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt is deeltijds werk niet onmiddellijk haalbaar. Het nieuwe wijk-werken biedt hen de kans om enkele uren per week werkervaring op te doen in een heel toegankelijke werkomgeving dicht bij huis. Wijk-werken is bedoeld als opstap naar werk.

Lokale besturen staan in voor de organisatie van het wijk-werken (met uitzondering van enkele gemeenten, waar de VDAB het wijk-werken organiseert) en het aanvullen/wijzigen van de activiteitenlijst met (nieuwe) maatschappelijke taken die inspelen op lokale noden. Anderzijds kunnen de OCMW’s de eigen cliënten, voor wie wijk-werken een oplossing kan zijn, toeleiden naar dit systeem en hen verder in hun traject ook blijven opvolgen.

Het lokaal bestuur als werkgever

Het lokaal bestuur kan zelf mensen met een kwetsbaarheid en/ of in een maatschappelijk kwetsbare leefsituatie tewerkstellen en/ of vrijwilligers inschakelen, gebruik maken van begeleid werk, enz. zodat de eigen tewerkstelling een afspiegeling is van de samenleving.

Hierbij kan het lokaal bestuur instrumenten inzetten zoals loopbaanbegeleiding, jobcrafting, jobcarving, jobcoaching en innovatieve arbeidsorganisatie teneinde een werkcontext aan te bieden die uitval maximaal reduceert.

Het lokaal bestuur kan zich hierin laten begeleiden door gespecialiseerde dienstverleners zoals Emino.

Praktijken

  • In opbouw.
  • Andere praktijken vind je in onze praktijkenbank. Zie ook ons praktijkenoverzicht.

Rol van sociaal ondernemers en middenveld

Een lokaal bestuur kan ook sociaal ondernemers ondersteunen en faciliteren die de sociale doelstellingen van het lokaal bestuur mee helpen realiseren.

Praktijken

  • Dorpspunt Beveren-aan-den-IJzer (Alveringem, 5.087 inwoners).
  • Andere praktijken vind je in onze praktijkenbank. Zie ook ons praktijkenoverzicht.

Rol van de burgers

Het lokaal bestuur kan ook zogenaamde commons ondersteunen en faciliteren, bv. door een gemeenschapsmunt in te voeren om sociale doelstellingen te realiseren gekoppeld aan de lokale economie, de vermaatschappelijking van zorg, de toegang tot de arbeidsmarkt, enz

Praktijken

  • DE Torekes in 't Rabot (9.231 inwoners, Gent).
  • Andere praktijken vind je in onze praktijkenbank. Zie ook ons praktijkenoverzicht.

Vlaams beleid

In het bijzonder voor kwetsbare doelgroepen zijn er op Vlaams niveau verschillende beleidskaders gecreëerd om hen extra kansen te geven. Naast de beleidsnota Sociale Economie is er het decreet Lokale Diensteneconomie, het decreet Maatwerk bij Collectie inschakeling en het decreet Wijk-werken, elk met zijn uitvoeringsbesluiten.

De overheid wil via de lokale diensteneconomie een dienstenaanbod uitbouwen dat aansluit bij maatschappelijke noden, en tegelijk kansen creëren voor kwetsbare werknemers. Lokale diensteneconomie besteedt veel aandacht aan doorstroom. Na maximum vijf (of uitzonderlijk zes) jaar tewerkstelling in de lokale diensteneconomie zet de kwetsbare werknemer de stap naar een tewerkstelling in het gewone arbeidscircuit. Tijdens de tewerkstelling in de lokale diensteneconomie wordt deze stap voorbereid. Het sluitstuk van zo’n traject is een stage bij een potentiële reguliere werkgever.

Kwetsbare werknemers krijgen binnen de lokale diensteneconomie specifieke opleiding, begeleiding en ondersteuning op de werkvloer, dit om hun competenties en mogelijkheden om door te stromen naar de reguliere economie te bevorderen. Als een initiatief binnen de lokale diensteneconomie voldoet aan de voorwaarden, kan het een premie krijgen voor de tewerkstelling van kwetsbare werknemers inclusief subsidies voor de begeleiding.

Het decreet Maatwerk bij collectieve inschakeling wil werk en ondersteuning op maat bieden aan mensen die moeilijk een job vinden, zoals mensen met een arbeidsbeperking, mensen met een medische, mentale, psychische of psychosociale problematiek of langdurig werklozen. Doel is doorstroom naar een reguliere job. Deze personen hebben behoefte aan specifieke begeleiding en ondersteuning op de werkvloer.

Deze regelgeving is op 1 januari 2019 in werking getreden.

Wijk-werken tot slot vervangt sinds 1 januari 2018 het vroegere PWA. Wijk-werken houdt in dat werkzoekenden die gedomicilieerd zijn in Vlaanderen klusjes uitvoeren. Ze worden vergoed door middel van wijk-werkcheques. Privépersoon, steden, gemeenten, OCMW’s, onderwijsinstellingen, land- en tuinbouwbedrijven en vzw of niet-commerciële vereniging komen in aanmerking om een persoon tewerk te stellen in het kader van Wijk-werken.

Regelgeving

In opbouw

Wat doet de VVSG voor de lokale besturen?

In opbouw

Onderzoek/ publicaties

In opbouw