Het sociaal beheersrecht is een instrument waarmee een stad of gemeente het beheer van leegstaande en verkrotte woningen kan overnemen, met als bedoeling om deze te renoveren en vervolgens sociaal te verhuren. De wetgeving werd in 2019 aangepast, en sindsdien wordt het door meer en meer gemeenten gebruikt als één van de hefbomen in het woonbeleid.
Wat is sociaal beheer?
Conform boek 5, deel 7 van de Vlaamse Codex Wonen kan de gemeente gedurende negen jaar een woning die minstens twee jaar is opgenomen in het leegstandsregister, het register van verwaarloosde gebouwen en woningen op de Vlaamse inventaris van ongeschikte en onbewoonbare woningen, in sociaal beheer nemen. Sociaal beheer houdt in dat de gemeente de woning in de plaats van de houder van het zakelijk recht zal beheren.
Concreet betekent dit dat de gemeente het recht heeft om werken uit te voeren in de woning en de woning sociaal kan verhuren. In ruil voor de uitoefening van het sociaal beheersrecht ontvangt de houder van het zakelijk recht een jaarlijkse vergoeding die overeenkomt met de onroerende voorheffing en het eventuele batig saldo op het einde van het beheersrecht.
Hoe het sociaal beheer toepassen?
Ter ondersteuning van de lokale besturen, werkte Wonen in Vlaanderen samen met enkele steden en gemeenten een Draaiboek sociaal beheer uit. Dit draaiboek is een praktisch werkdocument dat de verschillende stappen in de procedure doorloopt en handige tips geeft over de aanpak die een gemeente daarbij kan hanteren. Het bevat daarnaast ook verwijzingen naar handige modelbrieven. Het draaiboek werd volledig geïntegreerd in de online handleiding woningkwaliteitsbewaking voor lokale besturen.
Meer informatie en modeldocumenten op de website van de Vlaamse overheid.
Praktijkvoorbeelden:
Het sociaal beheersrecht kwam aan bod in de maandelijkse webinar van Netwerk Klimaat over de Huurmarkt van 9 februari 2024. Het blijkt een effectief instrument om passieve eigenaars in beweging te brengen. Dikwijls is het niet nodig om het sociaal beheer effectief toe te passen, het beschikbaar hebben van het instrument als stok achter de deur is veelal al voldoende om eigenaars te activeren.
Daar kwamen de volgende cases aan bod, die in meerdere of mindere mate gebruik maken van het sociaal beheersrecht (effectief gebruik of voorlopig als stok achter de deur):
