Samen de sociale gezondheidsongelijkheid verminderen

In de periode 2020-2022 hebben acht lokale besturen en eerstelijnszones gewerkt aan innovatieve strategieën om gezondheidsongelijkheid tegen te gaan. Het gaat om lokale samenwerking waarin zorg, welzijn en preventie samenkomen.

Hieronder vind je per project een korte omschrijving en een video waarin de besturen zelf het project aan je voorstellen. 

Het project ‘Laat je tanden zien’ wil de mondgezondheidsgewoonten van alle kinderen én hun ouders in eerstelijnszone Baldemore (Balen Dessel Mol Retie) verbeteren.  Kwetsbare gezinnen stellen het tandartsbezoek vaak uit omwille van allerlei factoren zoals mobiliteit, taal, cultuurverschillen, financiële en psychische moeilijkheden. Met een integrale aanpak wil ‘Laat je tanden zien’ deze drempels verlagen.  De sensibilisering over gezonde mond- en tandzorg zal gericht zijn op alle gezinnen met jonge kinderen, onder andere via de methodiek Trammelant in Tandenland die inspeelt op de verschillende contexten waarin het gezin zich bevindt (thuis, school, professioneel). In samenwerking met lokale partners worden mensen geïnformeerd, gescreend, doorverwezen én worden mensen die hulp hierbij nodig hebben gevonden en verder op weg gezet. Kwetsbare gezinnen kunnen rekenen op begeleiding van een gezins- of mondzorgcoach. Tenslotte is er aandacht voor de betaalbaarheid van mond- en tandzorg. Hiervoor zal samen met tandartsen en OCMW’s een systeem worden uitgewerkt.

Bijna 18% van de kinderen in Zuid-West-Waasland wordt geboren in een kansarm gezin. Elk gezin heeft recht op een gezonde start. Een zorgtraject op maat van elke zwangere vrouw is dan ook aangewezen. Vaak zorgen financiële drempels, het onvoldoende kennen van het bestaande aanbod, taalproblemen en het ontbreken van een uitgebreid netwerk voor een moeizaam zwangerschapstraject. 

De eerstelijnszone Zuid-West-Waasland wil hieraan tegemoetkomen door enerzijds een multi-disciplinair netwerk uit te bouwen en te versterken rond kwetsbare zwangeren en anderzijds door  te investeren in de uitwerking van een individueel en groepstraject voor deze kwetsbare zwangeren, met als doel  ouder en kind te versterken. 

Gebaseerd op praktijkervaring uit Sint-Niklaas wordt de methodiek, gebaseerd op Centering Pregnancy en Centering  Parenting, uitgerold in de hele eerstelijnszone. Een krachtgerichte aanpak waarbij het verwerven van kennis en inzicht, het verruimen van het netwerk en het stimuleren van zelfzorg centraal staat. Naast het groepstraject wordt er ook voorzien in individuele begeleiding door vroedvrouw, huisarts en gynaecoloog en aandacht geschonken aan de sociale context van de gezinnen. 

Kwalitatieve huisvesting is een belangrijke factor voor goede gezondheid. Daarom zet Zelzate samen met Samenlevingsopbouw in op een gezond binnenmilieu én een aangename woonomgeving. Samenlevingsopbouw weet uit ervaring dat ongezonde woonsituaties meestal van structurele aard zijn. Daarom worden de sensibiliserende methodieken rond gezond wonen bijgestuurd en versterkt met individuele huisbezoeken. Zelzate start een samenwerking met Woonwijzer Meetjesland om kwaliteitsinspecties bij huurwoningen uit te voeren. Precaire woonsituaties zullen via het OCMW opgevolgd worden. Twee pleinen in de wijk bieden veel potentieel om via de methodiek ‘plein vol gezondheid’ bewoners aan te zetten tot meer bewegen, meer ontmoeting en gezonde keuzes maken. Hiermee kan de hele buurt nieuwe zuurstof krijgen. 

De stad Mechelen wil gezondheidsongelijkheid aanpakken door in te zetten op kwetsbare aanstaande ouders. Via de participatieve methodiek van Centering-Pregnancy kiest Mechelen voor een intensief en persoonlijk traject op maat. 
Hierbij wordt ingezet op de hele context van het gezin, hun noden en behoeften in elk levensdomein met een impact op gezondheid, zorg en welzijn. De groepen bepalen zelf rond welke thema’s (beweging, roken, geestelijke gezondheid, wonen…) er gewerkt zal worden. De toeleiding gebeurt via de partners in de eerstelijnszone. 

Een warme en persoonlijke ondersteuning van kwetsbare burgers is cruciaal om de gezondheidsverschillen aan te pakken. Door de inzet van vrijwillige gezondheidsgidsen worden mensen ondersteund om hun gezondheidsvaardigheden te versterken, de toegankelijkheid naar gezondheidszorg te verhogen en aandacht te hebben voor zelfzorg en een gezonde levensstijl. 
Naast de persoonlijke ondersteuning met gezondheidsgidsen zullen ook de gezondheids- en welzijnsorganisaties via inspiratiedagen en een lerend netwerk gesensibiliseerd worden rond gezondheidsvaardigheden.
Met een uitwisselingsplatform worden goede praktijken gedeeld en kan ondersteuning geboden worden bij concrete vragen. 

In Leuven staan mondzorg en gezonde voeding hoog op de agenda naar aanleiding van 2 armoedeconferenties en het traject rond kinderarmoede.  
De Leuvense basiswerkingen en scholen die kwetsbare volwassenen en kinderen bereiken worden ondersteund om te werken rond mondzorg, gezonde voeding rookstop en opvoedingsondersteuning.
Vanuit deze basiswerkingen worden mensen op weg geholpen naar een gratis mondzorgscreeningsmoment in een wijkgezondheidscentrum. Hierbij wordt voor elke deelnemer een mondzorgplan opgesteld. Voor de opvolging hiervan kan iedereen rekenen op de hulp van een vrijwillige mondzorgcoach.
Gedurende dit project ontwikkelen de Leuvense welzijns- en gezondheidspartners via de eerstelijnszone een gedeelde visie, aanpak en communicatie over mondzorg, gezonde voeding en rookstop.

Uit een omgevingsanalyse, signalen van flankerend onderwijs en verenigingen waar armen het woord voeren, blijkt dat geestelijke gezondheidszorg prioritaire aandacht vraagt. Kuurne, Kortrijk en Harelbeke willen met dit project inzetten op gezonde voeding en verhoogde weerbaarheid bij kinderen en jongeren tussen 6 en 18 jaar. 
Verschillende methodieken rond gezonde voeding worden in alle scholen van de eerstelijnszone ingezet. 
Op vlak van geestelijke gezondheid wordt gewerkt met een weerbaarheidstraining, de methodiek ‘Rots en Water’ uit Nederland.
Scholen met een hoger percentage leerlingen met een schooltoelage zullen extra ondersteund worden op het vlak van participatie, betaalbaarheid en positieve communicatie.

Sociale inclusie en geestelijke gezondheid gaan hand in hand. Daarom kiest de stad Brugge voor de methodiek Kwartiermaken om te werken aan gastvrije en inclusieve buurten. Buurten waar mensen met psychische kwetsbaarheid zich gedragen voelen, en ook zelf kunnen bijdragen aan een aangename buurt. 
Als kwartiermakers zet Brugge in op de combinatie van een professionele kracht en een ervaringsdeskundige. Samen maken zij de verbindingen tussen buurtbewoners, het verenigingsleven, dienstencentra en hulpverlening. Op maat van de buurt.
Daarnaast wordt wordt de Fit in je Hoofd-methodiek ingezet op buurtniveau. Deze aanpak werkt aan mentale veerkracht en gezondheidsgeletterdheid.

Op 5 februari organiseerde de VVSG een kick-off voor de 8 projecten. 100 mensen van lokale besturen en hun partners kwamen om kennis te maken met de 8 initiatieven en zich te verdiepen in het thema van sociale gezondheidsongelijkheid. De presentatie van de studiedag vindt u hier.

Naar aanleiding van de kick-off van 5 februari 2020 nam de VVSG een interview met minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoede; Wouter Beke. Bekijk het volledige interview met de minister hier.

• socialegezondheidsongelijkheid.verminderen@vvsg.be