Als werknemer in de privésector heb je de mogelijkheid om een bepaald aantal dagen verlof te nemen voor de uitoefening van je politiek mandaat. Belangrijk is dat politiek verlof een recht is. Werkgever en werknemer kunnen er dus niet van afwijken bij individuele overeenkomst.
Naargelang het aantal inwoners van de gemeente heb je als voorzitter van de gemeenteraad recht op een bepaald aantal dagen verlof. Dit verlof is er zowel voor de gemeente als de OCMW-raad. Dat betekent (samengeteld) concreet:
- 2 dagen per maand in gemeenten met minder dan 10 000 inwoners,
- 4 dagen per maand in gemeenten met 10 000 inwoners of meer,
- 5 dagen per maand in gemeenten met meer dan 50 000 inwoners.
Neem je in de privésector politiek verlof op, dan behoud je je loon tijdens je afwezigheid op het werk. Wel kan de werkgever dit loon terugvorderen van het gemeentebestuur waar je mandataris bent. Het gaat concreet over het brutoloon (inclusief de werknemersbijdragen), vermeerderd met de werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid die de werkgever jou tijdens de dagen van politiek verlof betaalde, maar in elk geval beperkt tot de wettelijke loongrens. De werkgever vordert driemaandelijks terug. De gemeente kan op zijn beurt de terugbetalingen jaarlijks van jou terugvorderen. Dit bedrag is gelimiteerd tot maximaal de helft van het brutobedrag aan presentiegelden dat je dat jaar ontving (inclusief de presentiegelden in raadscommissies e.d.), maar gekoppeld aan de dagen dat je ook daadwerkelijk politiek verlof nam. Op deze terugbetaalde bedragen hoef je als mandataris geen belastingen te betalen (als je ze maar juist aangeeft, zie ook de fiscale gevolgen voor raadsleden).
Bij de overheid is er geen afwijkende regeling voor een voorzitter van de gemeenteraad. Als werknemer in de openbare sector heb je de mogelijkheid om een bepaald aantal dagen verlof te nemen voor de uitoefening van je politiek mandaat. De regeling voor het politiek verlof is voor de meeste overheidsniveaus (federaal, gewestelijk, provinciaal, lokaal) gelijklopend.
- Werknemer van een lokaal bestuur
Politiek verlof voor je mandaat als raadslid (incl. dat van voorzitter van de gemeenteraad) is hier mogelijk als je ten minste 80% werkt.
- Werknemer van de federale overheid
Je aantal dagen politiek verlof wordt hier bepaald in verhouding tot het aantal door jou als werknemer werkelijk gepresteerde diensten.
- Werknemer van de Vlaamse overheid
Politiek verlof voor je mandaat als raadslid (incl. dat van voorzitter van de gemeenteraad) is hier mogelijk als je ten minste 80% werkt.
Als werknemer van de overheid heb je recht op dagen “dienstvrijstelling” en dagen “facultatief politiek verlof” voor de uitoefening van je lokale mandaat:
- De "dienstvrijstelling" bedraagt twee dagen per maand en heeft geen weerslag op je administratieve en geldelijke toestand. Je loon wordt dus gewoon doorbetaald, en dat loon wordt niet teruggevorderd bij het gemeentebestuur.
- Het "facultatief politiek verlof" wordt niet bezoldigd maar kan wél een impact hebben op je administratieve en geldelijke toestand. Dit kan je het best nagaan bij de personeelsdienst van je werkgever. Het facultatieve politiek verlof kan enkel op eigen vraag en bedraagt
- twee dagen per maand in gemeenten tot en met 80 000 inwoners
- vier dagen per maand in gemeenten met meer dan 80 000 inwoners
In het onderwijs is er geen afwijkende regeling voor voorzitters van de gemeenteraad. Als werknemer in het onderwijs (niet het universitair onderwijs, de instellingen voor hoger onderwijs en de Hogere Zeevaartschool) ontvang je geen wedde tijdens je politiek verlof voor je lokale mandaat. Je kan het volume politiek verlof hier enkel wijzigen op 1 september. Neem je deeltijds politiek verlof, dan moet je wekelijks prestaties blijven verrichten die ten minste een volledige prestatie-eenheid bedragen, en voor wat de centra voor leerlingenbegeleiding betreft, wekelijks prestaties blijven verrichten die ten minste 10% van een volledige opdracht bedragen. Meer informatie over het politiek verlof in het onderwijs en de cumulatiebeperkingen, zie de deelwebsite over politiek verlof van Onderwijs Vlaanderen.
Bij het leger is er geen afwijkende regeling voor voorzitters van de gemeenteraad. Het politiek verlof voor het militair personeel kent wel enkele specifieke regels. Zo moet je als militair van het reservekader rekening houden met de noodwendigheden van de dienst en kan je slechts een lokaal mandaat uitoefenen buiten de periodes waarin je actief moet zijn in het leger. Je moet dan wel jouw korpscommandant (aangetekend) informeren over je politieke plannen, ten laatste 10 dagen vóór je eedaflegging én je mag niet meer in kandidaatsperiode zijn. Deze regels zijn niet van toepassing op militairen in vrijwillige opschorting van prestaties (VOP). Het aantal dagen politiek verlof wordt bepaald in verhouding tot de door jou als militair effectief gepresteerde diensten.
Wanneer je een van de volgende functies uitoefent, word je verplicht met politiek verlof gestuurd, ongeacht je lokale mandaat:
- een commandofunctie;
- een functie aan boord van een Belgische of buitenlandse vlooteenheid;
- een functie in een internationaal of intergeallieerd organisme;
- een functie als onderrichter.
Je kan wel vragen om tijdelijk naar een andere functie overgeplaatst te worden. Zodra het politiek verlof van ambtswege is beëindigd, word je dan heropgenomen in werkelijke dienst met de graad en de anciënniteit in de graad die je had bij de start van je periode van politiek verlof.
Voor de rest is de regeling gelijkaardig aan die voor het federale overheidspersoneel. Ook hier zijn "dienstvrijstelling" (twee dagen per maand) en "facultatief politiek verlof" mogelijk.
