Participatie: In Madrid beslissen de inwoners mee

Door corruptieschandalen en aanhoudende bezuinigingen daalde het vertrouwen van de Madrilenen in hun bestuur. Daarom lanceerde het stadsbestuur in 2015 het platform Decide Madrid of Madrid beslist. Dankzij dit platform op basis van opensourcetechnologie kunnen de inwoners van Madrid deelnemen aan de besluitvorming. Het platform maakt het beslissingsproces transparant en vergroot de participatie zowel in de besluitvorming als in de keuze van budgettoewijzing.

De Madrilenen kunnen via dit platform op vier manieren deelnemen aan het lokale beleid. Voor het participatiebudget kunnen burgers voorstellen indienen tot een bedrag van honderd miljoen euro. Ze kunnen ook direct ideeën leveren voor nieuwe stedelijke regels of reglementen. Daarnaast hebben burgers de kans om hun mening te geven over stedelijke processen en ze kunnen er ook voor stemmen. Ten slotte kunnen Madrilenen debatteren op het platform, wat niet direct leidt tot besluiten maar het stadsbestuur wel inzicht geeft in wat er leeft bij de publieke opinie.

Een van de belangrijkste modules van de software betreft lokale participatiebudgettering.

Inwoners van Madrid kunnen voorstellen indienen voor ideeën of projecten tot een budget van honderd miljoen euro, waarvan maximaal dertig miljoen besteed kan worden aan stadsbrede projecten, en zeventig miljoen euro aan wijkprojecten. Mensen kunnen de voorstellen indienen op het platform als ze zich hebben geregistreerd, of ze kunnen in een van de 26 stadskantoren terecht. In het eerste jaar deden hier in totaal 45.522 mensen aan mee. In 2018 telde Decide Madrid al meer dan 400.000 geregistreerde gebruikers.

Ieder jaar kunnen de inwoners tot begin maart hun voorstellen indienen. Ze presenteren een korte toelichting en kunnen die dan nog stofferen met filmpjes of verwijzingen naar andere documenten of pagina’s. Andere geregistreerde deelnemers kunnen er dan op reageren. Om de zaak een beetje te stroomlijnen nemen ambtenaren contact op met indieners van voorstellen die in dezelfde sfeer liggen om te overleggen of ze bereid zijn hun voorstellen te clusteren. De voorstellen worden door de ambtenaren ook nagekeken op hun wettelijkheid en haalbaarheid.

Nogal wat voorstellen, zo blijkt op de website, stranden op het feit dat de bevoegdheid niet bij de lokale overheid ligt. In de volgende ronde, in april, vindt er een soort van preselectie plaats. Indieners moeten steun vinden voor hun project. Alleen voorstellen die uiteindelijk de steun krijgen van minimaal één procent van alle kiesgerechtigde inwoners van Madrid, worden in aanmerking genomen voor uitvoering. Dat betekent momenteel dat je een kleine 28.000 stemmen voor je project moet winnen.

Omdat het niet vanzelfsprekend is zo’n hoop volk achter je idee te scharen, kun je inspiratie opdoen in een goed draaiboek op de pagina van Decide Madrid zelf onder de naam Kit Decide. Geregistreerde Madrilenen kunnen zowel voor stadsbrede projecten stemmen als voor die voor een bepaald district, namelijk het district waar ze wonen of werken of waarmee ze familie- of andere banden hebben. Ze moeten zich wel beperken tot één district en in totaal mogen de door hen gekozen projecten niet meer kosten dan het beschikbare budget van honderd miljoen euro.

Vervolgens worden de projecten gerangschikt volgens het aantal stemmen, dit gebeurt apart voor de stadsbrede en de districtsprojecten. De projecten met de meeste stemmen worden geselecteerd tot het bedrag van het district of de stad wordt bereikt. Als door een bepaald project op de lijst het algemene budget wordt overschreden, maakt het volgende project op de lijst kans, tenminste als dat dan binnen het algemene budget blijft.

De gekozen projecten komen in het voorstel voor de begroting van de stad Madrid. En op die manier hebben uiteindelijk 26.961 inwoners op het platform meegestemd voor de nieuwe herinrichting van de Plaza de España.

Op de website decide.madrid.es kan iedereen die geregistreerd is ook een debat beginnen over om het even welk onderwerp. Andere deelnemers kunnen erop reageren met eens of oneens. Begin november ’20 gaan veel mensen akkoord met het voorstel voor één ticket voor al het openbaar vervoer ook als je moet overstappen, daarnaast krijgen bekeuringen voor het achterlaten van hondendrollen, een recyclagesysteem in de supermarkten naar Duits voorbeeld, het ’s nachts doven van alle lichten in openbare gebouwen en de vergroening inclusief meer banken en fonteinen in de stad veel stemmen.

Behalve klikken op eens of oneens kunnen mensen ook een commentaar achterlaten. Daar kun je nog wel eens vaststellen dat het vertrouwen in het beleid nog niet helemaal herwonnen is. Onder het voorstel om een metrolijn door te trekken naar een wijk met veel bewoners en weinig openbaar vervoer, staan behalve steunbetuigingen ook een paar kreten dat het maar eens afgelopen moet zijn met die witte olifanten die veel geld kosten en alleen de elite wat opleveren. Het blijkt ten overvloede ook nog dat het moeilijk is voor iedereen goed te doen. Ergens anders lanceert iemand het voorstel de kerstverlichting dit jaar wat vroeger op te hangen om wat gezelligheid te creëren. Daar is een ander het dan weer helemaal niet mee eens. Kerstverlichting is overbodig en pure verspilling. Doe dit jaar maar geen versiering en geef het geld aan de mensen die van geen hout pijlen weten te maken.

Begin november lees ik op decide. madrid.es onder de knop propuestas nul bezuinigingen op de gezondheidszorg, de vraag om een metrolijn te verlengen maar evengoed dat de politici tijdens deze lockdown geen kostenvergoedingen mogen krijgen. Daarnaast zijn sneltesten op COVID-19 populair net zoals het kunnen e-mailen met je huisdokter, maar ook het strenger bekeuren van wandelaars die zwerfvuil achterlaten of hondenbaasjes die de drollen niet opruimen.

En toen kwam corona. Een nieuwe opdoffer voor de stad. Maar ogenblikkelijk werden de mogelijkheden van Decide Madrid op een positieve manier ingezet. Zo worden er tot eind 2020 voorstellen verzameld onder de noemer ‘solidair Madrid’ om de gevolgen van de coronacrisis op sociaal en economisch vlak te verlichten. Dit gaat van voedselhulp en het overhoren van lessen tot psychologische bijstand.

De actie begon met een oproep van de viceburgemeester. Zodra de noodtoestand was afgekondigd, zag ze blijken van solidariteit ontstaan in haar buurt. Een buurman hing een melding uit dat hij iedere buur die dat nodig had, wilde helpen, een dokter bood aan anonieme steunbrieven mee te nemen naar haar COVID-patiënten in het ziekenhuis, een groep buurtbewoners verspreidde samen duizenden mondmaskers. Zo ontstond het idee om via Decide Madrid een kanaal te creëren waar mensen al hun initiatieven en voorstellen kunnen posten.

De brief van de viceburgemeester is kort en warm, maar de lijst met restricties is lang, omdat alle voorstellen natuurlijk binnen de opgelegde beperkingen moeten passen. En omdat er door de lockdown ook een grote behoefte aan duidelijke informatie was, werd het platform ook ingezet voor Conectados, een digitale ontmoetingsplaats voor inwoners en specialisten van het stadsbestuur.

Van 15 april tot 10 juni was er iedere week een live gesprek van ongeveer een uur waarop een verantwoordelijke van een dienst de specifieke werking in verband met corona kwam toelichten. Inwoners konden per chat direct vragen stellen die ook direct beantwoord werden. De gesprekken gingen onder meer over de werking van de bibliotheken en culturele instellingen, de huisvuilophaling en het onderhoud van het openbaar domein, maar evengoed over handel en horeca en over innovatie. De negen gesprekken staan nu nog op YouTube. En misschien vinden via deze weg nog meer mensen de weg naar Decide Madrid. •

Marlies van Bouwel is hoofdredacteur van Lokaal
Voor Lokaal 12 | 2020

De Consul software is gratis. Al meer dan negentig steden en regio’s volgen het model van Decide Madrid, van Barcelona tot Buenos Aires, van Valencia tot Parijs of Turijn. Lokale besturen kunnen altijd een beroep doen op de werkgroep van Decide Madrid voor technisch, organisatorisch en juridisch advies en ondersteuning.
Case study Decide Madrid